Pięciobój antyczny
Pięciobój antyczny, pentatlon (gr. πένταθλον, pentathlon) – dyscyplina sportu w starożytnej Grecji, obejmująca: stadion, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem oraz zapasy; dyscyplina olimpijska od 708 p.n.e.
Opis edytuj
Uczestnicy musieli wykazać się sprawnością w pięciu dyscyplinach, którymi były: stadion, czyli bieg na dystansie jednego stadionu, skok w dal, rzut dyskiem, rzut oszczepem oraz zapasy[1]. Skok w dal, rzut dyskiem i rzut oszczepem były zazwyczaj rozgrywane jako część pięcioboju, a nie jako indywidualne konkurencje[1].
Aby wygrać należało zwyciężyć w trzech dyscyplinach[2][3].
Nie ma jednoznacznej opinii na temat kolejności rozgrywania poszczególnych konkurencji pięcioboju[3]; wiadomo jedynie, że zapasy były rozgrywane na końcu[4]. Jedno z założeń przyjmuje następującą kolejność: stadion, rzut dyskiem, skok w dal, rzut oszczepem i zapasy[3]. Inne przyjmuje, że podczas igrzysk olimpijskich najpierw rozgrywano skok w dal oraz rzuty dyskiem i oszczepem – jeśli jeden z zawodników zwyciężył we wszystkich trzech konkurencjach zostawał zwycięzcą pięcioboju[2]. Jeśli nie było zwycięzcy, rozgrywano bieg, a jeśli nadal nie było rozstrzygnięcia – zapasy[2].
Historia edytuj
Według mitologii pięciobój ustanowił Jazon[5] (na podstawie przekazu Flawiusza Filostraty[6]). Wśród Argonautów najlepszym w rzucie dyskiem był Telamon, w rzucie oszczepem – Linkeus, w biegu i skoku w dal Boreadzi: Kalais i Zetes[5]. Peleus, przyjaciel Jazona, był drugi w każdej z tych dyscyplin i najlepszy w zapasach[5]. Jazon, który miał przyznać nagrody najlepszym, połączył wszystkie pięć dyscyplin w jedną tak, by uhonorować Peleusa[5].
Po raz pierwszy pięciobój rozegrano na igrzyskach olimpijskich podczas XII olimpiady w 708 p.n.e.[7]
Lista zwycięzców edytuj
Poniższa lista została stworzona na podstawie informacji w banku danych igrzysk olimpijskich Fundacji Świata Helleńskiego (gr. Ίδρυµα Μείζονος Ελληνισµού, (ΙΜΕ), ang. Foundation of the Hellenic World, (FHW))[8]:
| Igrzyska | Rok | Zwycięzca | Miejsce pochodzenia |
|---|---|---|---|
| 18. | 708 p.n.e. | Lampis | Sparta |
| 26. | 676 p.n.e. | Filombrotos | Sparta |
| 27. | 672 p.n.e. | Filombrotos | Sparta |
| 28. | 668 p.n.e. | Filombrotos | Sparta |
| 70. | 500 p.n.e. | Akmatidas | Sparta |
| 72. | 492 p.n.e. | Hieronymos | Andros |
| 73. | 488 p.n.e. | Eutykles | Lokryda |
| 74. | 484 p.n.e. | Teopompos | Heraja |
| 75. | 480 p.n.e. | Teopompos | Heraja |
| 76. | 476 p.n.e. | nieznany | Taras |
| 77. | 472 p.n.e. | [...]amos | Milet |
| 78. | 468 p.n.e. | [...]tion | Taras |
| 79. | 464 p.n.e. | Ksenofont | Korynt |
| 82. | 452 p.n.e. | Pytokles | Elida |
| 83. | 448 p.n.e. | Keton | Lokryda |
| 84. | 444 p.n.e. | Ikkos | Taras |
| 99. | 384 p.n.e. | Hysmon | Elida |
| 101. | 376 p.n.e. | Stomios | Elida |
| 112. | 332 p.n.e. | Kallippos | Ateny |
| 117. | 312 p.n.e. | Aleksibios | Heraja |
| 121. | 296 p.n.e. | Timakos | Mandinia |
| 137. | 232 p.n.e. | Gorgos | Mesini |
| 145. | 200 p.n.e. | Timon | Elida |
| 177. | 72 p.n.e. | Aristonymidas | Kos |
| 229. | 137 n.e. | Aelius Granianos | Sykion |
| 230. | 141 n.e. | Aelius Granianos | Sykion |
| 244. | 197 n.e. | Aurelius Metrodorus | Kyzikos |
| 252. | 229 n.e. | Demetrios | Salamina |
| 253. | 233 n.e. | Demetrios | Salamina |
| 255. | 241 n.e. | Aurelius Germanus | Antinoe |
| 255. | 241 n.e. | Publius Asklepiades | Korynt |
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Sweet 1987 ↓, s. 37.
- ↑ a b c Zarnowski 2013 ↓, s. 14.
- ↑ a b c Miller 2006 ↓, s. 73.
- ↑ Sweet 1987 ↓, s. 38.
- ↑ a b c d Zarnowski 2013 ↓, s. 13.
- ↑ Zarnowski 2013 ↓, s. 15.
- ↑ Miller 2006 ↓, s. 60.
- ↑ FHW ↓.
Bibliografia edytuj
- Foundation of the Hellenic World (FHW): Olympic Games Database. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).
- Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2016-08-08].
- Słownik Kultury Antycznej. Lidia Winniczuk (red.). Wyd. VI. Warszawa: Wiedza Powszechna. ISBN 83-214-0406-5.
- Waldo E. Sweet: Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, 1987. ISBN 978-0-19-536483-5. [dostęp 2016-08-08].
- Frank Zarnowski: The Pentathlon of the Ancient World. McFarland, 2013. ISBN 978-0-7864-6783-9. [dostęp 2016-08-09].