Pięciornik biały

Pięciornik biały
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	pięciornik
Gatunek	pięciornik biały
	Nazwa systematyczna
	Potentilla alba L.; Sp. pl. 1:495. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pięciornik biały (Potentilla alba L.) – gatunek byliny kłączowej z rodziny różowatych (Rosaceae). Gatunek neutralny wobec kontynentalizmu.

Występowanie edytuj

Zasięg gatunku obejmuje centralną i wschodnią Europę, na południu sięgając po północne Włochy i Macedonię Północną^[3]. W Polsce gatunek szeroko rozprzestrzeniony, choć lokalnie rzadki, a brak go niemal zupełnie na wybrzeżu i w górach^[4].

Morfologia edytuj

Kwiat

Liść

Pokrój: Roślina niskopienna, o pędach kwiatowych osiągających do 15 cm wysokości. Pędy pokryte przylegającymi lub wznoszącymi się włoskami^[3].
Organy podziemne: Kłącze grube bez rozłogów krótkie, pokryte ciemnobrunatnymi resztkami przylistków i zakończone rozetką liści. Wyrastają z niego korzenie wrzecionowato zgrubiałe, mięsiste.
Łodyga: Widlasto rozgałęziona, pełzająca. Podnoszą się pędy kwiatonośne, zakończone 2-3 kwiatami. Są one zwykle krótsze od liści odziomkowych, skąpo ulistnione, z nielicznymi 3-listkowymi liśćmi.
Liście: Liście odziomkowe głęboko powcinane, dłoniaste, 5-listkowe, osadzone na długich ogonkach. Listki siedzące, podługowate, jajowatolancetowate, z nielicznymi ząbkami na szczycie, z wierzchu ciemnozielone od spodu i na brzegach srebrnoszare, jedwabiście owłosione. Przylistki czerwonożółte.
Kwiaty: Płatki korony dość duże, sercowate, biało kremowe w liczbie pięciu, tworzą okwiat o średnicy 2-2,5 cm. Płatki poprzedzielane są srebrzysto owłosionymi działkami. Zebrane w luźne kwiatostany osadzone są pojedynczo na długich szypułkach wyrastających z wierzchołków łodygi lub kątów liści. W środku kwiatu liczne słupki i pręciki na wypukłym dnie kwiatowym.
Owoc: Orzeszek, odpadający.

Biologia i ekologia edytuj

Rozwój: Bylina, hemikryptofit, w pełni mrozoodporna, pączki zimujące znajdują się na poziomie ziemi. Kwitnie w okresie od kwietnia do czerwca.
Siedlisko: rośnie w lasach liściastych, zaroślach w miejscach słonecznych i nieznacznie ocienionych, na glebach piaszczysto-gliniastych, przeciętnie żyznych, dobrze przepuszczalnych, umiarkowanie wilgotnych na wiosnę, a suchych latem o obojętnym pH.
Fitosocjologia: W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku All. świetlistych dąbrów Potentillo albae-Quercion petraeae^[5].

Zastosowanie i uprawa edytuj

Pięciornik biały w uprawie w Arboretum Wojsławice

Roślina wykorzystywana w ogrodach skalnych oraz na rabaty mieszane. Podstawowym walorem są ozdobne liście i kwiaty. Wymaga słonecznego stanowiska. Nie jest wymagający co do gleby, ale najlepiej rośnie na glebach lekkich, piaszczystych lub piaszczysto-gliniastych. Rozmnaża się go z sadzonek lub nasion wysiewanych jesienią. Strefy mrozoodporności 5-9^[6].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-26] (ang.).
↑ ^a ^b T.G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. Walters, D.A. Webb: Flora Europaea. Vol. 2. Cambridge, London, New York, New Rochelle, Melbourne, Sydney: Cambridge University Press, 1981, s. 46. ISBN 0-521-06662-X.
↑ Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 428. ISBN 83-915161-1-3.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-26] (ang.).

[tutin-3] T.G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. Walters, D.A. Webb: Flora Europaea. Vol. 2. Cambridge, London, New York, New Rochelle, Melbourne, Sydney: Cambridge University Press, 1981, s. 46. ISBN 0-521-06662-X.

[atlas-4] Adam Zając, Maria Zając (red.): Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 428. ISBN 83-915161-1-3.

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[E-6] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]