Wikipedia

Pierre Jean Baptiste Charles van der Aa

holenderski pisarz

Pierre Jean Baptiste Charles van der Aa (ur. 31 października 1770 w Haarlemie, zm. 12 maja 1812 w Lejdzie) – holenderski prawnik, pisarz, zwolennik frakcji politycznej patriotów, członek Amsterdamskiego Komitetu Rewolucyjnego(inne języki), autor proklamacji wolności wygłoszonej 19 stycznia 1795 w Amsterdamie.

Pierre Jean Baptiste Charles van der Aa
Data i miejsce urodzenia

31 października 1770
Haarlem

Data i miejsce śmierci

12 maja 1812
Lejda

Zawód, zajęcie

prawnik, pisarz

Rodzice

Christianus Carolus Henricus van der Aa

Małżeństwo

Francina Adriana Bartha van Peene
Antoinette Catharine Simon Thomas

Dzieci

Christianus Petrus Eliza Robidé van der Aa (1791-1851)
Abraham Jacob van der Aa (1792-1857)
Charles Ménard Adelaide Simon van der Aa (1810-1855)

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Wczesne lata edytuj

 
19 stycznia 1795: Amsterdamski Komitet Rewolucyjny ogłasza, że przejął zarządzanie Amsterdamem

Jego ojcem był luterański kaznodzieja (niderl. predikant) i sekretarz Towarzystwa Naukowego(inne języki) w Haarlemie Christianus Carolus Henricus van der Aa(inne języki)[1]. Ojciec przywiązywał dużą wagę do wykształcenia syna, dlatego od wczesnych lat pobierał lekcje nauki łaciny i greki, aby móc słuchać wykładów, z literatury, filozofii i prawa, prowadzonych przez profesorów na uniwersytecie nauk stosowanych w Utrechcie i Lejdzie. W Utrechcie przez rok uczył się literatury i historii pod kierunkiem profesora Christopha Saxe(inne języki) (1714-1806). W Lejden filozofii uczył go Dionysius van de Wijnpersse(inne języki) (1724-1808), fizyki Christiaan Hendrik Damen (1754-1793), chemii Florentius Jacobus Voltelen(inne języki) (1753-1795)[2]. 19 grudnia 1789, w wieku 19 lat, na Uniwersytecie w Lejdzie, po obronie rozprawy De Poena infamiae, został magistrem prawa[3].

Początki kariery edytuj

Po uzyskaniu uprawnień do wykonywania zawodu rozpoczął praktykę adwokacką w Amsterdamie. Tam też zaangażował się w działania Amsterdamskiego Komitetu Rewolucyjnego, którego został sekretarzem. Jako zaciekły przeciwnik arystokracji, pomógł wywołać rewolucję w 1795. Celem komitetu było doprowadzenie do pokojowego przejęcia władzy, zanim wojska francuskie zajmą miasto siłą[3][4][5].

Proklamacja wolności edytuj

 
Proklamacja wolności, 19 stycznia 1795, Amsterdam

W wyniku rewolucji batawskiej w Amsterdamie 18 stycznia 1795 doszło do przejęcia władzy przez Amsterdamski Komitet Rewolucyjny. Tego samego dnia stadhouder Republiki Siedmiu Zjednoczonych Prowincji Niderlandzkich, książę Wilhelm V Orański-Nassau, opuścił kraj[5][6][7][8]. 19 stycznia ogłoszono proklamację wolności, którą spisał van der Aa. Zawierała ona listę członków Komitetu Rewolucyjnego i listę nazwisk proponowanych przedstawicieli obywateli miasta[9][10].

W tym samym roku opublikował sprawozdanie z działań Komitetu Rewolucyjnego w Amsterdamie po wkroczeniu wojsk francuskich – Verslag van het Comité Revolutionair van Amsterdam over zyn werkzaamheden bij de komst van de Franse legers[11].

Wycofanie się z polityki edytuj

Zmiana polityczna nie spełniła jego oczekiwań. Rozczarowany tym, że wielu patriotów kierowało się bardziej własną korzyścią, niż dobrem ojczyzny, wycofał się z aktywnych działań politycznych[3]. W 1796 przyjął nominację na baliwa w Amstelland(inne języki), a następnie na stanowisko sekretarza Nieuwer-Amstel(inne języki). Przez kolejnych dziewięć lat mieszkał w swojej posiadłości Middenhoeve niedaleko Amstelveen. w 1805 został odwołany ze stanowiska po konflikcie z wielkim pensjonariuszem Rutgerem Janem Schimmelpenninckiem(inne języki). W tym samym roku wznowił praktykę adwokacką w Lejdzie[4][12].

Rodzina edytuj

Van der Aa miał siedmioro dzieci[13]. Z pierwsza żoną, Franciną Adrianą Barthą van Peene, miał troje dzieci, z drugiego małżeństwa z Antoinette Catharine Simon Thomas, czworo. Najstarszy syn Christianus Petrus Eliza Robidé van der Aa(inne języki) (1791-1851) był prawnikiem i pisarzem. Drugi z kolei syn Abraham Jacob van der Aa(inne języki) (1792-1857) był leksykografem, autorem Słownika geograficznego Holandii. Charles Ménard Adelaide Simon van der Aa (1810-1855) był prawnikiem[13][14].

Publikacje edytuj

Publikacje van der Aa[15]:

  • Handboek voor de jongelingschap of lessen voor het Maatschappelijk leven (Amsterdam, 1802)
  • Aanspraak in dichtmaat bij het heugelijk vredefeest (Amsterdam, 1802)
  • Redevoering over den minst geachten stand in den Burgerstaat (Amsterdam, 1802)
  • Kleine gedichtjes voor zeer jonge kinderen (Amsterdam, 1803)
  • Handboek voor den Jongeling, of Lessen voor het maatschappelijk leven (1802)
  • Handleiding tot het gebruik der ordonnantie op het middel van het klein zegel, 1806.
  • Handleiding tot gebruik van het Crimineel wetboek ingerigt voor het koningrijk Holland (Leyden, 1809)
  • Handleiding tot gebruik van het wetboek Napoleon, ingerigt voor het koningrijk Holland (Leyden, 1809)
  • Handboek voor Voogden, Curateuren, Executeuren, Administrateuren enz. ingerigt en dienstbaar gemaakt voor het wetboek Napoleon (1809)
  • Inleiding tot de hedendaagsche Hollandsche regtsgeleerdheid en praktijk (Amsterdam, 1810)
  • Wetboek der belasting op het zegel (Dordrecht, 1809)
  • De geest der Conscriptie (1809)
  • Wetten voor Voogden, Executeuren en Curators, volgens het Fransche regt (Amsterdam, 1810)
  • Het wetboek Napoleon verklaard door de voornaamste Fransche regtsgeleerden, uit het Fransch (Amsterdam, 1810)
  • Het wetboek der burgerlijke regtspleging door formulieren in praktijk gebragt, uit het Fransch (Hoorn, 1811)
  • Verhandeling van het wetboek van Strafvordering met formulieren uit het Fransch van Daubenton (Amsterdam, 1811)
  • Grondbeginselen van de wetenschap der Notarissen, uit het Fransch van J.B. Lorret (Dordrecht, 1811)
  • Inleiding tot de Burgerlijke regtspleging of praktizijns handboek, naar het Fransch van M. Pigeau (Dordrecht, 1812)
  • Zamenstel der administrative wetgeving, naar het Fransch van Portiez (Rott., 1812)
  • Handboek voor deskundigen of gids in burgerlijke zaken voor regters, regterlijke ambtenaars, landmeters enz. (Dordrecht, 1812)
  • Wetboek der belastingen op het zegel, de registratie, hypotheken en griffie (Dordrecht, 1814)

Przypisy edytuj

  1. ↑ Water 1812 ↓, s. 2-3.
  2. ↑ Water 1812 ↓, s. 3.
  3. ↑ a b c Aa 1852 ↓, s. 8.
  4. ↑ a b Frederiks i Branden 1888 ↓.
  5. ↑ a b Committé Revolutionair in Amsteldam: Handelingen van het Committé Revolutionair in Amsteldam. Dirk Meland Langeveld, 1795. [dostęp 2023-05-02]. (niderl.).
  6. ↑ Volksfeest. Stadsarchief Amsterdam. [dostęp 2023-05-02]. (niderl.).
  7. ↑ Geschiedenis van de bestuursorganen tijdens de Bataafse Republiek. Stadsarchief Amsterdam. [dostęp 2023-05-02]. (niderl.).
  8. ↑ Toespraak Amsterdams Comité Revolutionair (19 januari 1795). Dirk Meland Langeveld, 1795. [dostęp 2023-05-02]. (niderl.).
  9. ↑ Multatuli 1951 ↓, s. 261-262.
  10. ↑ Proclamatie van Comité-Revolutionair te Amsterdam, 1795, Pierre Jean Baptiste Charles van der Aa, 1795. Rijksmuseum Amsterdam. [dostęp 2023-05-02]. (niderl.).
  11. ↑ Aa 1795 ↓.
  12. ↑ Aa 1852 ↓, s. 9.
  13. ↑ a b Aa 1852 ↓, s. 10.
  14. ↑ Molhuysen i Blok 1911 ↓, s. 1.
  15. ↑ Aa 1852 ↓, s. 9-10.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pierre_Jean_Baptiste_Charles_van_der_Aa&oldid=73630713”