Pietrzykowice (województwo śląskie)

wieś w województwie śląskim

Pietrzykowice (niem. Petersdorf[4]) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Łodygowice. Powierzchnia sołectwa wynosi 1091,3 ha[5], a liczba ludności 4525, co daje gęstość zaludnienia równą 414,6 os./km².

Pietrzykowice
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

żywiecki

Gmina

Łodygowice

Wysokość

od 340 do 440 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

4745[2]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

34-326[3]

Tablice rejestracyjne

SZY

SIMC

0059826

Położenie na mapie gminy Łodygowice
Mapa konturowa gminy Łodygowice, na dole znajduje się punkt z opisem „Pietrzykowice”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Pietrzykowice”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Pietrzykowice”
Położenie na mapie powiatu żywieckiego
Mapa konturowa powiatu żywieckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Pietrzykowice”
Ziemia49°41′43″N 19°09′28″E/49,695278 19,157778[1]

Położenie edytuj

Wieś położona jest w Kotlinie Żywieckiej, na bezleśnych wyniesieniach pomiędzy dolinami potoków Żarnówka i Kalonka.

Na zachód od miejscowości biegnie droga ekspresowa S1.

Części wsi edytuj

Integralne części wsi Pietrzykowice[6][7]
SIMC Nazwa Rodzaj
0059832 Brzezinka część wsi
0059849 Dział część wsi
0059855 Kalonka część wsi
1003354 Kąty część wsi
0059861 Na Żarnówce część wsi
0059878 Podkota część wsi
0059884 Puścina część wsi
0059890 W Czarnym Groniu część wsi
1003390 Zadolne część wsi
0059909 Za Kalną część wsi

Historia edytuj

Pietrzykowice prawdopodobnie założone zostały przez cystersów z Rud k. Raciborza. Po raz pierwszy wzmiankowane zostały w łacińskim liście z 22 kwietnia 1364 jako Petrisvilla, który wymienia również dwie inne sąsiednie posiadłości cystersów, mianowicie Łodygowice (Ludovicivilla) i Wilkowice (Abbatisvilla)[8]. List ten był związany z zatargiem między cystersami a księciem oświęcimskim Janem Scholastykiem, w wyniku którego doszło do najazdu księcia na te miejscowości i ich złupienia. Miejscowość została siedzibą parafii, wzmiankowanej po raz pierwszy w 1373 jako Villa Petri[9]. Wieś występowała w XV wieku również pod nazwą Petersdorf, co sugeruje że cystersi osadzili tu przybyszów niemieckojęzycznych[9], jeszcze przed końcem średniowiecza nazwa i mieszkańcy spolonizowały się. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Pyetrzykowycze wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[10].

Osobny artykuł: Księstwo oświęcimskie.

Historycznie miejscowość jest częścią księstwa oświęcimskiego[11]. W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772[11]. W 1595 roku wieś położona w powiecie śląskim była własnością kasztelana sądeckiego Krzysztofa Komorowskiego[12]. Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii.

W 1882 we wsi powstała szkoła, początkowo dwuklasowa, następnie przekształcona w czteroklasową. Jej siedziba została przeniesiona w dwudziestoleciu międzywojennym do nowego budynku (mieszczącego współcześnie Przedszkole nr 1), a ostateczną jej lokalizacją został w 1962 nowo wybudowany gmach szkoły tysiąclecia. W 1999 uruchomiono w nim również gimnazjum, z którym szkoła podstawowa w 2008 utworzyła Zespół Szkół w Pietrzykowicach[13][14][15]. Na skutek reformy systemu oświaty z 2017 gimnazjum zostało wygaszone, a w budynku z dotychczas działających tam oddziałów przedszkolnych powstało Przedszkole Publiczne nr 2, które wraz ze szkołą podstawową połączono w Zespół Szkolno-Przedszkolny w Pietrzykowicach[16][15].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Religia edytuj

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa).

Galeria edytuj

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 100945
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 925 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. J. Kachel, 2017, s. 86.
  5. UG Łodygowice: Statut Sołectwa Pietrzykowice. [w:] uglodygowice.bip.org.p [on-line]. 2006. [dostęp 2010-12-07].
  6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  7. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  8. Codex Diplomaticus Silesiae T.2 Urkunden der Klöster Rauden und Himmelwitz, der Dominicaner und der Dominicanerinnen in der Stadt Ratibor. W. Wattenbach (red.). Breslau: Josef Max & Comp., 1859, s. 33. (łac.).
  9. a b Jan Leszek Ryś. Trzechsetna rocznica założenia na Podbeskidziu wsi Meszna. Ciąg dalszy. „Głos Gminy Wilkowice”. VI (4 (63)), s. 5–6, kwiecień 2012. ISSN 1897-3566. 
  10. Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 290.
  11. a b Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867.
  12. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 110.
  13. Historia. zspietrzykowice.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-04-25].
  14. Czy wiecie że? Rok 1962. nsik.com.pl. [dostęp 2022-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  15. a b Zespół Szkół w Pietrzykowicach. lodygowice.pl. [dostęp 2022-04-25].
  16. Uchwała nr XXIV/272/2017 Rady Gminy Łodygowice w sprawie przekształcenia oddziałów przedszkolnych w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Pietrzykowicach w Przedszkole Publiczne Nr 2 w Pietrzykowicach [online].

Bibliografia edytuj

  • Jacek Kachel: Pietrzykowice. Siedem wieków Pietrzykowic. Gmina Łodygowice, 2017. ISBN 978-83-948222-1-7.