Wikipedia

Pinus lawsonii

Pinus lawsonii Roezl ex Gordon – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna ta jest endemitem meksykańskim występującym w rozproszeniu w środkowym i południowym Meksyku.

Pinus lawsonii
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

Pinus lawsonii

Nazwa systematyczna
Pinus lawsonii Roezl ex Gordon
Pinetum Suppl. 64. 1862[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg
Mapa zasięgu
Multimedia w Wikimedia Commons

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Pinus lawsonii rośnie na rozproszonych stanowiskach w środkowym i południowym Meksyku. Występuje w stanach: Guerrero, Michoacán, Morelos, Oaxaca, Veracruz i Meksyk oraz w Dystrykcie Federalnym. W stanie Veracruz gatunek podawany jest tylko z jednej lokalizacji[6].

Morfologia edytuj

Pokrój
Drzewo o zaokrąglonej, często nieregularnej koronie. Gałązki są gęsto ulistnione, tworzą zwarte do luźnych pęki.
Pień
Prosty, zwykle pojedynczy, dorasta do 30 m wysokości i 75 cm średnicy. Kora początkowo jest cienka, czerwono-brązowa, łuszczy się cienkimi płatami, z wiekiem grubieje, staje się czarno-brązowa i głęboko, podłużnie spękana.
Liście
Równowąskie, proste igły zebrane są w pęczki po 3–4 (5), sztywne, ostro zakończone. Osiągają 12–20 (25) cm długości i 1–1,2 (1,5) mm szerokości. Kanciaste od wewnętrznej strony, zaokrąglone na zewnątrz. Pochewki liściowe są trwałe, u młodych liści osiągają do 25 mm długości, zaś u starszych 10-15 mm[4][6].
Szyszki
Kwiatostany męskie wyrastają w grupach przy końcach młodych pędów, są podłużnie jajowate, o rozmiarach 10–20 na 5–6 mm, początkowo żółtawozielone, później jasnobrązowe. Szyszki nasienne wyrastają u podstawy nowych pędów, w pierwszym roku fioletowoczerwone. Dojrzałe szyszki dorastają do 5–8 (9) cm długości i 4–6 (7) cm szerokości. Łuski nasienne zdrewniałe i grube, ciemnobrązowe, o romboidalnej, lekko wypukłej apofizie. Piramidka (umbo) grzbietowa, o rozmiarach 3-4 na 4-5 mm, bez wyrostka, szarobrązowa. Nasiona są ciemnobrązowe, o długości 4–5 mm, z jasnobrązowym skrzydełkiem długości 12–16 mm[6].

Biologia i ekologia edytuj

Igły pozostają na drzewie przez 2–3 lata. Linie aparatów szparkowych widoczne są na wszystkich stronach liścia: po (6)9-12 linii na zaokrąglonej, zewnętrznej stronie, oraz po 4-5 linii na każdej z wewnętrznych. Szyszki nasienne dojrzewają w drugim roku od zapylenia[6].

Sosna ta występuje na terenach zalesionych na wysokościach 1300-2600 m n.p.m., gdzie panuje klimat umiarkowany ciepły do umiarkowanego. Roczna suma opadów wynosi 600-1500 mm, a pora sucha trwa od listopada do maja. Rośnie razem z różnymi gatunkami dębów (Quercus) i sosen, w tym Pinus pringlei, P. patula, P. montezumae, P. oocarpa, P. leiophylla, P. teocote i P. pseudostrobus[6].

Pinus lawsonii jest głównym gospodarzem czterech roślin pasożytniczych z rodzaju Arceuthobium (pasożyty pędowe): A. globosum subsp. grandicaule, A. oaxacanum, A. vaginatum subsp. vaginatum oraz A. nigrum[7].

Systematyka i nomenklatura edytuj

Synonimy[6][8]: Pinus altamiranoi Shaw in Sargent, Pinus lawsonii Roezl ex Gordon var gracilis Debreczy et Rácz.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[9]:

  • podrodzaj Pinus
    • sekcja Trifoliae
      • podsekcja Australes
        • gatunek P. lawsonii

Naukowy opis gatunku został opublikowany po raz pierwszy w 1862 roku przez George'a Gordona (1806–1879) w A supplement to Gordon's Pinetum – uzupełnieniu do publikacji The Pinetum z 1858 r. Opis ten był oparty na wcześniejszym, wykonanym przez austriackiego botanika i podróżnika Benedicta Roezla (1823–1885)[4].

Epitet gatunkowy lawsonii w nazwie tej sosny pochodzi od nazwiska szkockiego ogrodnika i szkółkarza Charlesa Lawsona (1794–1873)[10].

Zagrożenia edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), co oznacza, że jest on gatunkiem najmniejszej troski, niezagrożonym wyginięciem[5][11].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. ↑ a b c George Gordon: A Supplement to Gordon's Pinetum. Londyn: 1862, s. 64-65. (ang.).
  5. ↑ a b A. Farjon, Pinus lawsonii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-10-06] (ang.).
  6. ↑ a b c d e f Christopher J. Earle: Pinus lawsonii. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-10-10]. (ang.).
  7. ↑ F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2009-10-10]. 
  8. ↑ Pinus lawsonii. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-11-22]. (ang.).
  9. ↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-10-10]. (ang.).
  10. ↑ A. Farjon: A Handbook of the World's Conifers. Brill Academic Publishers, 2010, s. 699–700. ISBN 90-04-17718-3. (ang.).
  11. ↑ A. Farjon, Pinus lawsonii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-11-15] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pinus_lawsonii&oldid=62821851”