Pinus quadrifolia

gatunek drzewa iglastego

Pinus quadrifolia Parl. ex Sudw. – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w południowej Kalifornii i oraz w meksykańskiej Kalifornii Dolnej (Sierra de Juárez, Sierra de San Pedro Mártir)[5].

Pinus quadrifolia
Ilustracja
Okaz uprawiany w San Diego Wild Animal Park, USA
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

P. quadrifolia

Nazwa systematyczna
Pinus quadrifolia Parl. ex Sudw.
1897
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Morfologia edytuj

Pokrój
Niewielkie drzewo. U starszych drzew korona nieregularnie zaokrąglona, u młodych stożkowata.
Pień
Osiąga wysokość do 15 m. Kora starszych drzew gruba, łuskowata, u młodych cienka i gładka.
Liście
Igły zebrane po 5 na krótkopędach, rzadko po 4, delikatnie wygięte, o długości 1,5–4 cm, szerokości 0,5–1,5 mm.
Szyszki
Szyszki nasienne długości 3,5–5,0 cm, po otwarciu szerokości 4,5–7 cm. Nasiona brązowe, o długości do 14–17 mm, szerokości 6–8 mm, bez skrzydełek. Łupina nasienna bardzo cienka, grubości 0,2–0,3 mm.

Biologia i ekologia edytuj

Drzewo wiatropylne. Jedna wiązka przewodząca w liściu, kanały żywiczne 2, rzadko 1 lub 3.

Występuje na wysokości 1100–2000 m n.p.m. Rośnie w różnych formacjach leśnych, m.in. razem z sosną Jeffreya, P. monophylla czy Juniperus californica[5].

Nasiona są pożywieniem dla ptaków i gryzoni.

Systematyka edytuj

Synonimy[5]: Pinus cembroides Zucc. var. parryana (Engelmann) A. Voss, P. cembroides Zucc. subsp. parryana (Engelmann) E. Murray, P. llaveana J. Torrey non Schlectendahl, P. cembroides Zucc. var. quadrifolia (Parl. ex Sudw.) Silba, P. juarezensis Lanner, P. parryana Engelmann non Gordon et Glendinning.

Status tego gatunku jest dyskusyjny. Opisane zostały dwa taksony w randze gatunku: Pinus quadrifolia Parlatore ex Sudworth oraz Pinus juarezensis Lanner[6]. Lanner sprowadził Pinus quadrifolia do roli mieszańca międzygatunkowego sosen P. juarezensis i P. monophyllaP. ×quadrifolia Parl. Przez innych botaników P. juarezensis uznawana jest za synonim Pinus quadrifolia[7][5]. Earle sugeruje, że właściwy gatunek sosny pięcioigielnej z tego obszaru nie został jeszcze opisany i jest bliżej spokrewniony z taksonem opisanym jako P. juarezensis, przy czym wyniki badań molekularnych mogą dostarczyć więcej informacji co do mieszańcowego pochodzenia czteroigielnej sosny P. quadrifolia[5].

Brak cech mieszańcowych w części okazów w obrębie zasięgu P. juarazensis sugeruje, że uzasadnione może być traktowanie tego taksonu jako gatunku. Wówczas z perspektywy nomenklatury taksonomicznej można by zredukować P. quadrifolia do rangi odmiany P. juarezensis var. quadrifolia, ale nazwa taka nigdy nie została opublikowana. Dlatego Earle proponuje uznać obie nazwy gatunkowe za synonimy, z uwzględnieniem pierwszeństwa Pinus quadrifolia z racji wcześniejszej publikacji[5].

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[8]:

  • podrodzaj Strobus
    • sekcja Parrya
      • podsekcja Cembroides
        • gatunek P. quadrifolia

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. Pinus quadrifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b c d e f Christopher J. Earle: Pinus quadrifolia. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2012-01-26]. (ang.).
  6. Ronald M. Lanner: The piñon pine. Reno: University of Nevada Press, 1981.
  7. A. Farjon, B.T. Styles: Pinus (Pinaceae). Nowy Jork: The New York Botanical Garden, 1997, seria: Flora Neotropica Monograph 75. ISBN 0-89327-411-9.
  8. Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-07]. (ang.).