Piotr Bańkowski
Piotr Bańkowski (ur. 12 września 1885 w Wysokiem Mazowieckiem, zm. 16 lutego 1976 w Warszawie) – polski historyk literatury, archiwista, redaktor Archeionu.
 Piotr Bańkowski (1974) | |
| Data i miejsce urodzenia |
12 września 1885 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 lutego 1976 |
| Zawód, zajęcie |
historyk literatury |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie Jana, właściciela warsztatu kowalsko-ślusarskiego i Pauliny z Ostrowskich. Miał 4 starszych braci: Stanisława, Bolesława, Kazimierza i Wiktora. Za udział w strajku szkolnym w 1905 r. w gimnazjum w Łomży został wydalony ze szkoły; maturę zdał w Krakowie w 1906 r, a następnie zaczął studia historyczno-literackie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na podstawie pracy Maurycy Mochnacki jako krytyk i teoretyk romantyzmu polskiego uzyskał tytuł doktora filozofii w 1912 r. (docentem został w 1954 r., profesorem nadzwyczajnym w 1962 r.). W 1913 r., podczas wizyty w domu rodzinnym został aresztowany i na kilka miesięcy osadzony w więzieniu (za udział w strajku szkolnym). Następnie uzyskał stypendium, które pozwoliło mu odbyć roczne studia w Paryżu.
W 1918 r. wrócił do Polski. W latach 1918–1924 pracował w Archiwum Państwowym w Lublinie, jednocześnie dojeżdżając do Instytutu Nauczycielskiego w Warszawie, gdzie wykładał. W latach 1927–1934 kierował polską placówką w ZSRR w Leningradzie, zajmującą się rewindykacją dóbr kultury. Prowadził też tam szerokie kwerendy archiwalne i biblioteczne. W latach 1935–1940 pracował jako kustosz w dziale rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie. Następnie został skierowany do Archiwum Skarbowego. Po powstaniu warszawskim wywieziony do Pruszkowa, potem pracował krótko w Archiwum Państwowym w Kielcach.
W 1945 r. mianowano go radcą w Wydziale Archiwów Państwowych, gdzie otrzymał zadanie wznowienia wydawania Archeionu. W międzyczasie półtora roku pracował w AGAD, skąd wrócił do Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i aż do śmierci (po przejściu na emeryturę w 1962 r. również) był redaktorem „Archeionu”. W latach 1951–1976 sam zredagował 44 tomy czasopisma. Był autorem koncepcji i układu wewnętrznego pisma, położył ogromne zasługi w utrzymanie wysokiego poziomu wydawnictwa.
Nie zrezygnował też z prowadzenia dorywczych prac w AGAD, gdzie zajmował się porządkowaniem archiwów podworskich i prywatnych, co zaowocowało m.in. pracą Archiwum Stanisława Augusta. Monografia archiwoznawcza (1958 r.). Był również autorem licznych artykułów o tematyce archiwalnej, bibliotekarskiej, literackiej.
Działał w towarzystwach naukowych (był m.in. jednym z założycieli Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego).
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 257d-7-1)[1].
Zgodnie z testamentowym życzeniem, jego księgozbiór oraz zabytkowe meble i obrazy zostały przekazane Łomżyńskiemu Towarzystwu Naukowemu im. Wagów w Łomży.
Życie prywatne edytuj
Był bezdzietnie żonaty (od 1916) z Janiną Szlachetkówną.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1973)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Krzyż Niepodległości (9 października 1933)[2]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1939)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)[3]
- Złoty Krzyż Zasługi (2 lipca 1955)[4]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
Przypisy edytuj
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JANINA BAŃKOWSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-29].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 235, poz. 255 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi przy rewindykacji polskiego mienia kulturalnego”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 86, poz. 1048 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie służby archiwalnej”.
Bibliografia edytuj
- Piotr Bańkowski z serii: Życiorysy Łomżyniaków, Łomża 1991, ISBN 83-900077-4-6.
- Słownik biograficzny archiwistów polskich, t.I, 1918–1984, Warszawa-Łódź 1988.
- Regina Piechota, Wykaz artykułów , recenzji, notat sprawozdawczych prof. P[iotra] Bańkowskiego opublikowanych na łamach „Archeionu”. „Archeion” [T .] XL: 1964 s. 282–285.
- Halina Stebelska, Uczczenie archiwalnej i redaktorskiej działalności prof. Piotra Bańkowskiego. „Archeion” [T.] XL: 1964 s. 277–279.
- Piotr Bańkowski, Powrót do kraju po stu latach. Rewindykacja rękopisów z b. Biblioteki Sztabu Głównego w Petersburgu, wywiezionych z Polski po upadku powstania listopadowego. „Archeion” [T.] VIII 1930, s. 1–29.
- Piotr Bańkowski, Ze studiów nad rękopisami byłej Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu. Kraków 1937. Nakładem «Przeglądu Bibliotecznego» (Osobne odbicie z «Przeglądu Bibliotecznego». Rok XI. 1937, zeszyt 3).
- Piotr Bańkowski, Archiwista na powstańczym Żoliborzu. Wspomnienia sierpień - wrzesień 1944 Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2014, ISBN 978-83-62421-90-9.
Linki zewnętrzne edytuj
- Materiały Piotra Bańkowskiego, Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk, nr 49, s. 12–101, Warszawa 2008 (inwentarz spuścizny P. Bańkowskiego w zasobie Archiwum PAN)