Piotr Choynowski (ur. 27 sierpnia 1885 w Warszawie, zm. 25 listopada 1935 w Otwocku) – polski prozaik i tłumacz.

Piotr Choynowski
Ilustracja
Piotr Choynowski
Data i miejsce urodzenia

27 sierpnia 1885
Warszawa

Data i miejsce śmierci

25 listopada 1935
Otwock

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

proza, tłumaczenia

Ważne dzieła
  • Ruchome piaski
  • Kuźnia
Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Grób Piotra Choynowskiego na warszawskim cmentarzu Powązkowskim

Życiorys edytuj

Rodzicami byli Piotr Choynowski (?–1885), adwokat przysięgły[1] oraz Eugenia z domu Kozłowska h. Boleścic (1860-1926), wnuczka Fortunata Saryusz-Wolskiego[2].

Uczęszczał do szkół realnych w Uralsku, potem w Samarze, a od 1896 w Warszawie. Po ukończeniu szkoły średniej, wstępuje na wydział chemii Politechniki Warszawskiej, jako student bierze udział w akcji strajkowej. Przenosi się następnie na Politechnikę Lwowską. Rzuca studia politechniczne i w 1908 przenosi się na wydział historyczno-filozoficzny Uniwersytetu w Zurychu. Studia te kontynuuje następnie w latach 1910-1912 na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W 1910 odznaczony zostaje na konkursie literackim „Tygodnika Ilustrowanego" za nowelę „Barowska". W 1913 wystawia w Teatrze Miejskim w Krakowie „Ruchome piaski"[3]. W 1914 wstąpił do I Brygady Legionów Polskich. Z powodu złego stanu zdrowia (choroba płuc) zmuszony był opuścić wojsko. Udaje się na kurację do Zakopanego, następnie zaś jedzie do Wiednia. W 1916 osiada na stałe w Warszawie. W latach 1920-1922 redaguje ,,Tygodnik Ilustrowany"Z „Tygodnikiem” współpracuje do 1930. W 1930 otrzymuje nagrodę Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich[4]. Od listopada 1933 jest członkiem Polskiej Akademii Literatury[5][6].

Był wybitnym nowelistą. W swych realistycznych utworach opisywał świat szlachecki. Nawiązywał do twórczości Henryka Sienkiewicza. Przetłumaczył m.in. Cierpienia młodego Wertera J.W. Goethego. Szereg jego książek przełożono na inne języki.

Po wojnie niemal całkowicie zapomniany. W 1953 wznowiono sztukę Ruchome piaski (wstęp napisał Wacław Kubacki), w 1988 powieść W młodych oczach, a w 1991 Młodość, miłość, awanturę.

Piotr Choynowski spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Aleja Zasłużonych -1-18)[7].

Życie prywatne edytuj

W 1916 Piotr Choynowski ożenił się z Hanną Józefą Gebethner (1892-1969)[8], córką Jana Roberta Gebethnera(1860-1910), księgarza i wydawcy.

Mieli synów Jana i Piotra, uczestników Powstania Warszawskiego[9].

Siostrą Piotra Choynowskiego była Helena Domańska z d. Choynowska (1885–1944), a Mirosław Lemański (1892-1920) – student prawa Uniwersytetu Warszawskiego, porucznik W.P. i Jan Władysław Lemański (1897-1944), żołnierz Legionów Polskich, porucznik kawalerii W.P., uczestnik Powstania Warszawskiego, byli braćmi przyrodnimi

Ordery i odznaczenia edytuj

 
Epitafium na grobie Piotra Choynowskiego

Twórczość (wybór) edytuj

  • Ruchome piaski (1913) – sztuka
  • Kuźnia (1919) – powieść
  • Kij w mrowisku (1921) – nowele
  • Dom w śródmieściu (1924) – powieść
  • Młodość, miłość, awantura[11] (1926) – powieść
  • O pięciu panach Sulerzyckich (1928) – nowele
  • W młodych oczach (1933) – powieść
  • Opowiadania szlacheckie – nowele
  • Historia naiwna – nowele
  • Pokusa[12] – nowele

Przypisy edytuj

  1. Piotr Chojnowski ?–1885 - Nekrologia Minakowskiego [online], wielcy.pl [dostęp 2023-11-17].
  2. Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych, Akt nr 7, metryki.genealodzy.pl [dostęp 2023-11-17].
  3. Jan Michalik, REPERTUAR TEATRU MIEJSKIEGO W KRAKOWIE 1913–1918, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, ISBN 978-83-233-4573-2 [dostęp 2023-11-18].
  4. Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy Polskich [online], zaiks.org.pl [dostęp 2023-11-18].
  5. Ś.p. Piotr Choynowski, „Warszawski Dziennik Narodowy. R. 1, 1935, nr 183B”, 1 (183B), crispa.uw.edu.pl, 1935 [dostęp 2023-11-17].
  6. Piotr Chojnowski ~1885–1935 - Nekrologia Minakowskiego [online], wielcy.pl [dostęp 2023-11-17].
  7. Cmentarz Stare Powązki: PIOTR CHOYNOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-10-01].
  8. Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych, metryki.genealodzy.pl, 1916 [dostęp 2023-11-17].
  9. Powstańcze Biogramy [online], www.1944.pl [dostęp 2023-11-17] (pol.).
  10. M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 297 „za zasługi na polu literatury”.
  11. Piotr Choynowski, Młodość, miłość, awantura : powieść, wyd. 1926 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-28].
  12. Piotr Choynowski, Pokusa : [nowela], wyd. 1925 [online], polona.pl [dostęp 2018-03-28].

Bibliografia edytuj

  • K. Czachowski, Żywioł ujarzmiony („Tygodnik Ilustrowany” 1935, nr 49)
  • M. Kurowski, O pisarstwie P. Ch. („Tygodnik Powszechny” 1953, nr 15)
  • J. Nowakowski, Piotr Choynowski. Zarys monograficzny (Rzeszów 1972)
  • J. Koprowski, Sztuka opowiadania („Argumenty” 1979, nr 7)

Literatura dodatkowa edytuj

Linki zewnętrzne edytuj