Piotr Komorowski (zm. XV w.)
Piotr Komorowski herbu Korczak (zm. 1476[1][2] lub przed 1484[3]) – szlachcic polski w służbie polskiej i węgierskiej, starosta (żupan[3]) liptowski, orawski[4] i spiski[1], właściciel ziem żywieckich, hrabia, pan Likawy[2].
 Korczak | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data śmierci |
1476 lub przed 1484 |
| Dzieci |
Aleksander, Piotr, Jan, Zofia, Elżbieta |
| Rodzeństwo |
Mikołaj Komorowski, Marcin Komorowski |
Życiorys edytuj
Wywodził się prawdopodobnie z ruskiego rodu Korczaków[3]. Jego ojcem był być może Stanisław z Komorowa, syn Dymitra[3]. Informacje o pochodzeniu i imieniu ojca są niepewne źródłowo[3]. W latach 40., a być może jeszcze 30., angażował się w służbie Władysława Warneńczyka[3]. W 1441 był na służbie u stronnika Warneńczyka, Mikołaja Balickiego[3]. Figuruje w źródłach jako podżupan orawski, był więc jednocześnie poddanym korony węgierskiej[3]. W 1446 i 1447 uczestniczył, w porozumieniu z Janem Hunyadym, w zajazdach na posiadłości Jana Jiskry[3]. W trakcie jednej z tych wypraw (na Bańską Bystrzycę[2]) dostał się do niewoli[3]. Następnie przez krótki czas wraz z bratem Mikołajem należał do stronnictwa Jiskry w kontrze do Jana Hunyadyego[3]. Ok. 1450 bracia na powrót przeszli do stronnictwa Hunyadyego[3]. Od lat 50. Piotr tytułował się żupanem liptowskim i orawskim[3]. Posiadał znaczne tereny na pograniczu polsko-węgierskim i cieszył się dużą niezależnością; jego działalność miała niekiedy charakter samowolny[2], przez pewien czas był przez króla węgierskiego oficjalnie uznany za rozbójnika i wyjęty spod prawa[3]. Angażował się w walkach o władzę na Węgrzech po śmierci Jana Hunyadyego[3].
W 1460 brał udział w wyprawie polskiej przeciwko Włodkowi i Borzywojowi Skrzyńskim z Turzej Góry, pod dowództwem starosty krakowskiego Marcina Pieniążka z Witowic[1][4]. Wyprawę tę relacjonuje Jan Długosz w swojej kronice[4]. Zakończyła się ona sukcesem, podobnie jak następna, przeprowadzona w 1462[4]. Około 1465 Żywiec i Barwałd, dotychczas pod panowaniem Skrzyńskich, dostały się pod władanie Kazimierza Jagiellończyka[4]. Ten dwa lata później przekazał Żywiec wraz z przyległymi osadami Komorowskiemu w dziedziczne posiadanie[3][4] (zdaniem F. Lenczowskiego przekazanie nastąpiło w 1471[5]).
W 1469 otrzymał od Macieja Korwina (którego poddanym był z racji urzędowania na włościach lipowskich i orawskich) tytuł hrabiowski[1]. Jednocześnie należał do bliskiego otoczenia króla Kazimierza Jagiellończyka; jego poprzednik, Władysław Warneńczyk, powierzył Komorowskiemu starostwo spiskie[1].
W 1471, podczas konfliktu polsko-węgierskiego, Komorowski dochował wierności wobec Jagiellonów[4]. W wyniku tego Maciej Korwin pozbawił go władzy na Orawie i Liptowie[4]. W związku z tym Komorowski przeniósł swoją siedzibę do Żywca[4]. Król Polski, aby wynagrodzić szkody swojemu poddanemu, przekazał mu dochody z Barwałdu i Szaflar[4] oraz kilka innych uposażeń[2]. W 1474 Komorowski przejął zamek barwałdzki wraz z przyległościami z rąk dotychczasowego właściciela, Przecława z Dmoszyc[4]. Przejściowo sprawował też władzę nad Nowym Targiem[1]. Był właścicielem zamków w Żywcu, Barwałdzie i Szaflarach[1].
Według starszych opracowań zmarł pod koniec 1476[1][2], a dobra żywieckie i barwałdzkie wraz z zamkami przejął po nim brat Mikołaj[1][4]. Piotr Komorowski miał trzech synów: Aleksandra, Piotra i Jana (dwaj pierwsi umarli jeszcze za życia ojca)[1], oraz dwie córki: Zofię i Elżbietę[1]. Rodzina Komorowskich sprawowała kontrolę nad ziemiami żywieckimi do 1624[5]. Poza Mikołajem miał jeszcze jednego brata, Marcina[3].
Według ustaleń historyków Stanisława Sroki i Grzegorza Żabińskiego datę śmierci Piotra Komorowskiego należy przesunąć do lat 80. XV wieku[3]. Dowiedli oni, że żył on na Węgrzech i władał zamkiem Blatnica; tam miał umrzeć przed 1484[3].
W kościele parafialnym w Żywcu znajduje się poświęcone mu epitafium[2]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Hieronim Woźniak, Komorowski Piotr herbu Korczak /zm. 1476/, [w:] Słownik biograficzny Żywiecczyzny. Tom I, Żywiec: Spółdzielnia wydawnicza Gazeta Żywiecka, 1995, s. 110-111, ISBN 83-902605-1-4.
- ↑ a b c d e f g Feliks Kiryk, Komorowski Piotr h. Korczak, „Polski Słownik Biograficzny”, XIII, wersja online.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Karol Krajewski, Jeszcze raz w sprawie działalności Piotra i Mikołaja Komorowskich na Górnych Węgrzech w XV wieku, „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, 13, 2021, s. 133-160, DOI: 10.31261/SPiP.2021.17.07, ISSN 2353-9720.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Zofia Rączka, Żywiec. Rys historyczny od powstania miasta do 1918 r, Żywiec: Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, 1996, s. 16-22.
- ↑ a b Franciszek Lenczowski, Materiały do dziejów Miasta Żywca od XV do XVIII wieku, Miejska Rada Narodowa w Żywcu, 1957, s. 11.