Piramida (zbiór opowiadań)
Piramida (szw. Pyramiden) – zbiór opowiadań kryminalnych autorstwa szwedzkiego pisarza Henninga Mankella wydany w roku 1999, stanowiący uzupełnienie serii o przygodach komisarza Kurta Wallandera. Jej polskie tłumaczenie ukazało się w roku 2011 nakładem wydawnictwa WAB.
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Typ utworu | |||
| Wydanie oryginalne | |||
| Miejsce wydania | |||
| Język | |||
| Data wydania | |||
| Wydawca |
Leopard Förlag AB | ||
| Pierwsze wydanie polskie | |||
| Data wydania polskiego | |||
| Wydawca | |||
| Przekład |
Irena Kowadło-Przedmojska | ||
| |||
Geneza i fabuła edytuj
Zbiór pięciu opowiadań stanowi uzupełnienie cyklu o przygodach komisarza Kurta Wallandera z policji w Ystad. Opisane są w nim śledztwa i inne wydarzenia, mające miejsce w ciągu dwóch dekad poprzedzających pierwszą część cyklu – Mordercę bez twarzy (czyli przed 8 stycznia 1990). Opowiadania pokazują Wallandera w początkach kariery policyjnej, a także wyjaśniają genezę jego związku z Moną i skomplikowanych stosunków z córką Lindą oraz ojcem, który nie był zadowolony z policyjnej kariery syna[1].
Opowiadania zostały napisane i wydane w odpowiedzi na liczne prośby czytelników, którzy intensywnie namawiali Mankella do opisania losów Wallandera przed 1990 rokiem (materiały były wcześniej częściowo publikowane w gazetach). Mankell rozważał nadanie całości podtytułu Powieści o szwedzkim lęku, gdyż utwory te nawiązują do negatywnych przemian w demokratycznym społeczeństwie szwedzkim lat 90. XX wieku, mających korzenie w poprzednich dwóch dekadach (Czy demokracja będzie w stanie przeżyć, jeśli naruszy się fundament praworządności? Czy szwedzka demokracja ma jakąś cenę, która pewnego dnia zostanie uznana za zbyt wygórowaną?)[2].
Opowiadania edytuj
Cios edytuj
Sprawa z 3 czerwca 1969 dotyczy zabójstwa sąsiada Wallandera – emerytowanego marynarza Artura Håléna (ur. 1898)[3], a także Aleksandry Batisty Lundström, zabitej w Arlöv[4]. Wallander zna już swoją przyszłą żonę i matkę Lindy – Monę. Jest asystentem kryminalnym w Malmö[5], a jego szefem i mentorem jest komisarz Hemberg. Ojciec Wallandera kupuje dom i pracownię w Löderup[6]. Wyjaśnia się także geneza ciosu nożem w serce, który Wallander otrzymał w początkach pracy policyjnej[7].
Szczelina edytuj
Wallander ma niecałe 30 lat i jest już asystentem komisarza w Wydziale Zabójstw, a jego szefem nadal jest Hemberg. Sprawa dzieje się w Wigilię 1975[8]. Elma Hageman z Jägersro zgłasza, że w okolicy pobliskiego sklepu kręci się tajemniczy, nieznany osobnik[9]. Okazuje się, że jest to niejaki Oliver, czarnoskóry nielegalny imigrant od trzech miesięcy przebywający w Szwecji. Uciekł on z RPA przez Namibię i Frankfurt n/M[10], ponieważ biali zabili mu ojca za przynależność do Afrykańskiego Kongresu Narodowego[11].
W życiu prywatnym Wallandera zaczynają się pierwsze konflikty z Moną (już małżonką). Córka Linda ma pięć lat[12]. Jest to ostatni rok w Malmö, a jednocześnie rok, w którym poznaje Rydberga, swój największy autorytet policyjny[13].
Mężczyzna na plaży edytuj
Sprawa zaczyna się 26 kwietnia 1987, kiedy Wallander jest już inspektorem i dobiega do 40 lat[14]. Śledztwo dotyczy Görana Alexanderssona (przedsiębiorcy branży elektrycznej ze Sztokholmu, 49 lat), który przyjechał taksówką ze Svarte do Ystad i zmarł[15]. Jego syn Bengt zginął tragicznie w 1980[16]. Tajemnicze są postacie drugiego syna i córki Alexanderssona – Martina i Kajsy (lekarza i prokuratorki z Nynäshamn)[17].
Małżeństwo Wallandera wchodzi w etap trwałego kryzysu. Mona z Lindą wyjechały na wakacje na Wyspy Kanaryjskie[18].
Śmierć fotografa edytuj
Rzecz dzieje się w kwietniu 1988 i dotyczy zamordowanego, starego fotografa Simona Lamberga (zamieszkałego przy Lavendervagen w Ystad), który miał swoje atelier w mieście od 25 lat[19]. Większość mieszkańców miasta robiła sobie u niego okolicznościowe fotografie – także Wallander i Mona w dniu ślubu (1970), czy Linda, po narodzinach[20]. Lamberg był mimo to postacią słabo znaną społeczności miasta, w wolnych chwilach trudniąc się artystycznym zniekształcaniem fotograficznych wizerunków znanych polityków[21]. Żył on w separacji z żoną Elisabeth i miał upośledzoną córkę – Matyldę. Intensywnie grał na wyścigach konnych w Jägersro[22]. Sprawa z czasem łączy się z zabójstwem Bengta Alexanderssona z Mężczyzny na plaży.
Mona wyprowadziła się do Malmö, a Linda (18 lat) studiuje w Sztokholmie, zamieszkując na Kungsholmsgatan[23]. Wallandera przez całe opowiadanie intensywnie boli ząb.
W dziele użyto języka fotograficznego, np. Cała jego postawa była nieostra[24], czy Dosięgnął go cios w głowę. Świat eksplodował białym światłem i zaraz pogrążył się w ciemności[25].
Piramida edytuj
Opowiadanie tytułowe. 11 grudnia 1989 nad Skanią widziano tajemniczy, nisko przelatujący samolot, który rozbił się o godz. 5.19[26]. Niedługo później w egzekucji zginęły starsze siostry Eberhardsson (Anna i Emilia), od lat prowadzące w Ystad pasmanterię i pozornie będące idealnymi obywatelkami[27]. Śledztwo kieruje się w stronę międzynarodowego handlu narkotykami.
Wallander ma 42 lata[28] i właśnie mijają dwa miesiące odkąd rozstał się z Moną[29]. Jego dawny szef – Hemberg, zginął rok wcześniej w wypadku drogowym[30]. Prokurator Per Åkeson myśli o zmianie zawodu, którym jest zmęczony i zniechęcony. Z dniem 31 grudnia 1989 kończy pracę, a na jego miejsce przyjeżdża Anette Brolin[31]. Rydberg czuje się już zdecydowanie źle i mdleje na jednym z zebrań[32], ale jeszcze nie ma postawionej żadnej diagnozy. Wallander nawiązuje romans z pielęgniarką Emmą Lundin, ale jest to związek bez przyszłości[33].
W grudniu 1989 ojciec Wallandera udaje się bez zapowiedzi na upragnioną od lat wycieczkę do Egiptu, celem obejrzenia piramid[34]. 15 grudnia zostaje zatrzymany przez policję w Kairze za wspinanie się na piramidę Cheopsa, co jest surowo zakazane. Wallander musi polecieć do Egiptu, by odebrać ojca z aresztu i uiścić grzywnę w wysokości 10.000 koron szwedzkich (utrudnia mu to nabycie nowego samochodu)[35].
Ekranizacja edytuj
.jpg)
28 listopada 2007 miała miejsce premiera szwedzkiej ekranizacji opowiadania Piramida, w którym Wallandera zagrał Rolf Lassgård. Reżyserem był Daniel Lind Lagerlöf[36].
Przypisy edytuj
- ↑ Nota bibliograficzna na okładce, WAB.
- ↑ Ze wstępu autora, Piramida, s. 7–9.
- ↑ Piramida, s.23,27
- ↑ Piramida, s.96-97
- ↑ Piramida, s.34
- ↑ Piramida, s.48
- ↑ Piramida, s.146-147
- ↑ Piramida, s.155
- ↑ Piramida, s.139-160
- ↑ Piramida, s.176-177
- ↑ Piramida, s.180
- ↑ Piramida, s.157
- ↑ Piramida, s.158
- ↑ Piramida, s.189, 232
- ↑ Piramida, s.193
- ↑ Piramida, s.195
- ↑ Piramida, s.223
- ↑ Piramida, s.190
- ↑ Piramida, s.236,256
- ↑ Piramida, s.244
- ↑ Piramida, s.264
- ↑ Piramida, s.287
- ↑ Piramida, s.245,313
- ↑ Piramida, s.301
- ↑ Piramida, s.241
- ↑ Piramida, s.342
- ↑ Piramida, s.393
- ↑ Piramida, s.355
- ↑ Piramida, s.343
- ↑ Piramida, s.351
- ↑ Piramida, s.507
- ↑ Piramida, s.429-430
- ↑ Piramida, s.374
- ↑ Piramida, s.371
- ↑ Piramida, s.443
- ↑ Filmweb
Bibliografia edytuj
- Henning Mankell, Piramida, Irena Kowadło-Przedmojska (tłum.), Warszawa: W.A.B, 2011, ISBN 978-83-7747-600-0, OCLC 833807976.