Wikipedia

Pistacja palestyńska

Pistacja palestyńska, terebint (Pistacia palaestina Boiss.) − gatunek drzewa występującego w Lewancie, szczególnie w Izraelu i Syrii. Nazywana również terebintem, podobnie jak pistacja terpentynowa także występująca w tym regionie.

Pistacja palestyńska
Ilustracja
Pistacia palaestina
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mydleńcowce

Rodzina

nanerczowate

Rodzaj

pistacja

Gatunek

pistacja palestyńska

Nazwa systematyczna
Pistacia palaestina Boiss.
Diagn. Pl. Orient. 9: 1 1849[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Morfologia i ekologia edytuj

Małe drzewo lub krzew o wysokości 3-5 m. Kora brązowa lub czerwonawa. Liście parzysto-pierzasto złożone, o listkach eliptycznych, długo zbiegających na szczycie, nieco owłosionych na brzegach. Kwiaty różowe, zebrane w rozłożyste i rozgałęzione kwiatostany. Owocem jest wydłużony, lub zagięty, kiełbaskowatego kształtu pestkowiec[4][5].

Rośnie w lasach, zaroślach, na stepach, półpustyniach oraz zbiorowiskach roślinnych typu makia[5].

Konotacje w kulturze edytuj

  • W Starym Testamencie w tekście masoreckim występuje słowo elah (l. mn. elot) oznaczające terebint. Słowo to czasami tłumaczone jest jako dąb. Po hebrajsku dąb to alon. W biblijnym przekazie o patriarsze Abrahamie w trzech kolejnych rozdziałach Księgi Rodzaju, 12-14, miejsce obozowania nazywane jest Terebintami Mamre[6]. Tradycyjnie polskie tłumaczenia nazywają to miejsce Dębami Mamre. Tak jest np. w tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia[7]. Najbardziej ewidentnym odniesieniem do terebintu w Biblii jest fragment z Pierwszej Księgi Samuela, gdzie natchniony autor opisuje potyczkę młodego Dawida z Goliatem. Walka odbyła się w Dolinie Terebintu, hebr. עמק האלה Emek HaElah[8]. Szereg cytatów odnosi się do terebintu w hebrajskim tekście Księgi Sędziów: Cheber Kenita rozbił swój namiot koło Terebintu w Saannaim (Sdz 4,11, Biblia Tysiąclecia tłumaczy Dębu w Saannaim); Anioł Jahwe usiadł pod terebintem w Ofra (Sdz 6,11, tak również i w Biblii Tysiąclecia); możni miasta Sychem zgromadzili się i przyszedłszy pod terebint, gdzie stała stela w Sychem, ogłosili Abimeleka królem (Sdz 9,6, Biblia Tysiąclecia tłumaczy dąb). W sumie słowo pojawia się 10 razy w Biblii Hebrajskiej: 4 razy w Księdze Rodzaju, 3 razy w Księdze Sędziów i po jednym razie w Księdze Powtórzonego Prawa, Księdze Jozuego i Pierwszej Księdze Samuela[9]. W Ziemi Świętej występują 3 gatunki pistacji: pistacja atlantycka (P. atlantica), palestyńska i kleista (P. lentiscus), do nich więc odnoszą się cytaty Biblii[10].
  • Pistacje były przez Żydów oraz ościenne ludy czczone, stąd też obecnie można spotkać ich okazy liczące nawet tysiąc lat[10].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-02] (ang.).
  3. ↑ Pistacia palaestina Boiss.. [w:] The Plant List [on-line]. en. [dostęp 2013-10-05].
  4. ↑ Oleg Polunin, Anthony Julian Huxley: Flowers of the Mediterranean. Boston: Houghton Mifflin Company, 1981, s. 119. (ang.).
  5. ↑ a b Flowers in Israel. [dostęp 2015-01-03].
  6. ↑ Robert Alter: Genesis. New York-London: W.W.Norton & Co., 1996, s. 60. (ang.).
  7. ↑ Por. Rdz 12,6; 13,18; 14,13.
  8. ↑ Por. 1 Sm 17,2.19.
  9. ↑ Accordance 8. Bible Software (Version 8.4). OakTree Software. Inc., 2009. (ang.).
  10. ↑ a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pistacja_palestyńska&oldid=72347637”