Wikipedia

Platekarp

Platekarp (Platecarpus) – rodzaj wymarłych jaszczurek z rodziny mozazaurów (Mosasauridae).

Platekarp
Platecarpus
Cope, 1869[1]
Okres istnienia: 88–80 mln lat temu
88/80
88/80
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

lepidozaury

Rząd

łuskonośne

Rodzina

mozazaury

Podrodzina

Plioplatecarpinae

Rodzaj

platekarp

Typ nomenklatoryczny

Platecarpus tympaniticus Cope, 1869

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Rodzaj Platecarpus i jego gatunek typowy, P. tympaniticus, zostały nazwane w 1869 roku przez Edwarda Drinkera Cope’a, który opisał je w oparciu o fragmentaryczne, lecz diagnostyczne szczątki odkryte w Missisipi[2]. Długość ciała tego mozazaura wynosiła około 7,5 m, z czego na czaszkę przypadało około 70 cm[3]. W kości przedszczękowej przed zębami nie było rostrum. W kości szczękowej znajdowało się dwanaście zębów, w skrzydłowej – od 10 do 12, a w zębowej – 12, rzadko 11. Kręgosłup składał się z 29 kręgów przedkrzyżowych, pięciu pygals i 26–31 kręgów ogonowych z szewronami i wyrostkami poprzecznymi[2].

Platekarpy żyły od środkowego koniaku do wczesnego kampanu, od około 88 do 80 mln lat temu. Ich skamieniałości należą do najpospolitszych szczątków mozazaurów odnajdywanych na terenach Morza Środkowego Zachodu w Ameryce Północnej[4]. Pozostałości przedstawicieli Platecarpus odkryto również w Afryce, Europie i Ameryce Południowej[5]. W 2007 roku Konishi i Caldwell zsynonimizowali P. coryphaeus z P. ictericus i wyróżnili cztery gatunki Platecarpus z Morza Środkowego Zachodu – P. tympaniticus, P. planifrons, P. ictericus i P. somenensis[6]. Jednak w 2009 roku Konishi stwierdził, że P. somenensis nie występował w Morzu Środkowego Zachodu i że gatunek ten reprezentują jedynie skamieniałości odkryte we Francji; według Konishiego przypisywane P. somenensis skamieniałości z Ameryki Północnej należą do zwierząt z gatunku Plioplatecarpus nichollsae[7] (później przeniesionego do odrębnego rodzaju Latoplatecarpus[8]). W 2010 roku Konishi, Caldwell i Bell uznali P. ictericus za młodszy synonim P. tympaniticus. Autorzy zaliczyli do rodzaju Platecarpus jedynie gatunki P. tympaniticus i P. planifrons; inne gatunki tradycyjnie zaliczane do tego rodzaju należy przenieść lub już wcześniej zostały przeniesione do innych rodzajów, zaś jeszcze inne (P. affinis, P. glandiferus, P. latispinus, P. tectulus) to nomina dubia[9]. Wreszcie Konishi i Caldwell (2011) ustanowili P. planifrons gatunkiem typowym odrębnego rodzaju Plesioplatecarpus[8]

Anatomia ogona niemal kompletnego szkieletu P. tympaniticus (LACM 128319) sugeruje, że końcowy odcinek ogona był zagięty w dół i zakończony asymetryczną płetwą, która była głównym źródłem napędu podczas pływania. Tego typu płetwa znana była wcześniej jedynie u zaawansowanego mozazaura Plotosaurus. Konwergentnie wyewoluowała ona również u ichtiozaurów, krokodylomorfów z grupy Metriorhynchidae i prawaleni[4]. Platekarp żywił się głównie rybami i głowonogami. Swoje ofiary połykał w całości. Prawdopodobnie był dominującym drapieżnikiem płytkich wód[3].

Etymologia nazwy rodzajowej:gr. πλατη platē „płetwa, wiosło”[10]; καρπος karpos „nadgarstek”[11].

Wybrane struktury z tkanek miękkich, zachowane w rejonie głowy i szyi okazu LACM 128319
Gatunki
  • Platecarpus tympaniticus Cope, 1869 = P. ictericus (Cope, 1871)[9] = P. coryphaeus (Cope, 1872)[6]
  • Platecarpus bocagei (Telles-Antunes, 1964); być może należy do odrębnego rodzaju Angolasaurus
  • Platecarpus somenensis Thevenin, 1896; może nie należeć do rodzaju Platecarpus ani Plioplatecarpus, a być może nawet w ogóle nie należy do Plioplatecarpinae[7]

Przypisy edytuj

  1. ↑ E.D. Cope. On the reptilian orders, Pythonomorpha and Streptosauria. „Proceedings of the Boston Society of Natural History”. 12, s. 264, 1869. (ang.). 
  2. ↑ a b Dale A. Russell. Systematics and morphology of American mosasaurs. „Bulletin of Peabody Museum of Natural History”. 23, s. 148–156, 1967. (ang.). 
  3. ↑ a b Ben Creisler: Mosasauridae translation and Pronunciation Guide. [dostęp 2010-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 kwietnia 2010)]. (ang.).
  4. ↑ a b Johan Lindgren, Michael W. Caldwell, Takuya Konishi, Luis M. Chiappe. Convergent evolution in aquatic tetrapods: insights from an exceptional fossil mosasaur. „PLoS ONE”. 5(8): e11998, 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0011998. (ang.). 
  5. ↑ Peter Bengtson, Johan Lindgren. First record of the mosasaur Platecarpus Cope, 1869 from South America and its systematic implications. „Revista Brasileira de Paleontologia”. 8 (1), s. 5–12, 2005. (ang.). 
  6. ↑ a b Takuya Konishi, Michael W. Caldwell. New specimens of Platecarpus planifrons (Cope, 1874) and a revised taxonomy of the genus. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 27 (1), s. 59–72, 2007. DOI: 10.1671/0272-4634(2007)27%5B59:NSOPPC%5D2.0.CO;2. (ang.). 
  7. ↑ a b Takuya Konishi, A new plioplatecarpine mosasaur from the Lower Middle Campanian of North America, and an analysis of plioplatecarpine phylogeny, [w:] Takuya Konishi Systematics of Plioplatecarpinae (Squamata: Mosasauridae) Dysertacja doktorska, Uniwersytet Alberty, 2009, s. 206–362, DOI: 10.7939/R3QQ44.
  8. ↑ a b Takuya Konishi, Michael W. Caldwell. Two new plioplatecarpine (Squamata, Mosasauridae) genera from the Upper Cretaceous of North America, and a global phylogenetic analysis of plioplatecarpines. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 31 (4), s. 754–783, 2011. DOI: 10.1080/02724634.2011.579023. (ang.). 
  9. ↑ a b Takuya Konishi, Michael W. Caldwell, Gorden L. Bell Jr.. Redescription of the holotype of Platecarpus tympaniticus Cope, 1869 (Mosasauridae: Plioplatecarpinae), and its implications for the alpha taxonomy of the genus. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (5), s. 1410-1421, 2010. DOI: 10.1080/02724634.2010.501464. (ang.). 
  10. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 178.
  11. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 41.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Platekarp&oldid=72465991”