Pociejów
Pociejów – nazwa pałacu i jurydyki, następnie kolejnych bazarów i skupisk ludności żydowskiej w Warszawie[1], z czasem synonim tandetnego przepychu, taniego kiczu (elegant z Pociejowa) i prowincjonalizmu. Także potoczna nazwa targowiska[1][2][3][4].
_(58120).jpg)
Historia edytuj
Pierwotnie dawny pałac Warszyckich, a następnie Pociejów, sąsiadujący od wschodu z Marywilem, także położona wokół tego pałacu jurydyka warszawska będąca jednym ze skupisk ludności żydowskiej, ponieważ tu nie obowiązywał przywilej de non tolerandis Judaeis[1], wydany dla Warszawy przez książąt mazowieckich, a potwierdzony w 1527 r. przez Zygmunta I Starego. W latach 50. XVIII w. powstało w Pociejowie targowisko. Wprawdzie w 1785 r. usunięto Żydów z jurydyk Leszno, Pociejów, Tłomackie, ale już w 1778 właściciel Pociejowa - hrabia i szambelan królewski - Tomasz Adam Uruski sprowadził ich ponownie do jurydyki, gdzie stanowili 21% ogółu warszawskich Żydów.
W końcu XVIII w. Pociejowem nazywano kramnicę przerobioną z ww. pałacu Pociejów oraz sąsiednie sklepy pomiędzy ul. Senatorską a Nowosenatorską (obecnie Moliera)[1]. Stał się on groźną konkurencją dla Marywilu[5]. Ok. 1808 r. po rozebraniu dawnego pałacu Pociejowskiego oraz tamtejszych kramów utworzono ogród, a następnie, w 1818 r. również niewielki plac zwany Pociejowskim, gdzie w latach 1825−1832 znalazł swoją lokalizację gmach Teatru Wielkiego i plac Teatralny.
W 1816 roku na tyłach ulic Królewskiej i Marszałkowskiej w miejscu późniejszej kamienicy Hersego powstało targowisko przeniesione z Pociejowa[3]. W 1820 roku teren na nowo został zadrzewiony i otrzymał nazwę placu Zielonego (obecnie plac Jana Henryka Dąbrowskiego)[1].
Wobec zmian architektonicznych miasta bazar wraz z nazwą przeniesiono w 1864 r. na tyły klasycystycznej kamienicy z początku XIX w., należącej wówczas do niejakiego Neugoldbergera, a mieszczącej się przy ul. Bagno[1] 6, 8, 10. Tam przy gmachu PAST-y (ul. Zielna 39) targowisko funkcjonowało do II wojny światowej.
Pociejów w literaturze edytuj
- Maria Konopnicka, Nasza szkapa
- Władysław Stanisław Reymont, Ziemia obiecana
- Julian Tuwim, Bal w Operze
- Artur Oppman (OR-OT), Baśń o szopce
- Stanisław Rembek, Ballada o wzgardliwym wisielcu, Czytelnik, Warszawa 1977, s. 94
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Paweł Fijałkowski: Pociejów – żydowskie centrum handlowe dawnej Warszawy. Żydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2020-08-28].
- ↑ pociejow. Stowarzyszenie Gwara Warszawska. [dostęp 2020-08-28].
- ↑ a b W. Szymanowski: Pociejów. www.warszawa1939.pl/biblioteka/tygodnik-ilustrowany. [dostęp 2020-08-28].
- ↑ Rafał Jabłoński: Ten straszny Pociejów/Trzy Pociejowy Warszawy. zyciewarszawy.pl, 2011-06-16. [dostęp 2020-08-28].
- ↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 120.