Poczta Główna w Krakowie

Poczta Główna – dawny budynek poczty w Krakowie znajdujący się na rogu ulicy Wielopole 2 i ulicy Westerplatte 20, na Wesołej.

Poczta Główna

nr rej. A-875 z 18 lutego 1991
Widok od strony ul. Siennej
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Adres	ul. Wielopole 2 ul. Westerplatte 20
Styl architektoniczny	neorenesans północny, modernizm, postmodernizm
Architekt	F. Setz, J. Sare, F. Tadanier (1930–1931), Z. Jasak, J. Różański (1993–1996)
Rozpoczęcie budowy	1887
Ukończenie budowy	1889
Ważniejsze przebudowy	1930–1931, 1993–1996
Właściciel	Poczta Polska Orange Polska do 2019 Zeitgeist Asset Management
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie Poczta Główna
Położenie na mapie Polski Poczta Główna
Położenie na mapie województwa małopolskiego Poczta Główna
Położenie na mapie Krakowa Poczta Główna
50°03′34,75″N 19°56′34,00″E

Gmach został zaprojektowany przez wiedeńskiego architekta Friedricha Setza. Po adaptacji projektu przez Józefa Sarego, został wzniesiony w latach 1887–1889 przez Karola Knausa i Tadeusza Stryjeńskiego. Powstał jako monumentalny dwupiętrowy budynek w stylu neorenesansu północnego, a jego ryzalit wieżowy zwieńczono okazałą kopułą.

Od 1899 roku jest główną siedzibą poczty w Krakowie. W 1909 roku zainstalowano w nim pierwszą na terenie dzisiejszej Polski automatyczną centralę telefoniczną o pojemności 3600 numerów. Był to system Almona Strowgera, ulepszony przez inż. Dietla z Austrii i inż. Czyżykowskiego z Polski.

Ze względu na rosnące potrzeby powierzchniowe urzędu, w latach 1930–1931 budynek gruntownie przebudowano według modernistycznego projektu Fryderyka Tadaniera. Zlikwidowano kopułę, dobudowano dwie kondygnacje oraz budynek paczkarni na zapleczu, a fasadę ozdobiono kryształkowymi elementami. Zmodernizowano także wnętrza i wyposażenie. W 1933 roku uruchomiono międzymiastową centralę telefoniczną.

Kolejna przebudowa miała miejsce podczas okupacji niemieckiej, wtedy m.in. zastąpiono istniejący budynek paczkarni obszernym pawilonem. Polski Urząd Pocztowy wznowił działalność 22 stycznia 1945.

W okresie powojennym budynek poczty wielokrotnie modernizowano i remontowano. 18 lutego 1991 r. budynek wpisano do rejestru zabytków. Nieprzerwanie od 1991 roku jest on siedzibą Poczty Polskiej i Telekomunikacji Polskiej. Gruntowna przebudowa miała miejsce w latach 1993–1996, wówczas ryzalit narożny ponownie zwieńczono kopułą, tym razem postmodernistyczną, zaprojektowaną przez Z. Jasaka i J. Różańskiego, stanowiącą akcent dopełniający bryłę budynku. Wtedy też zainstalowano urządzenie synchronizujące zegar, działające w systemie DCF77.

W 2019 roku Orange sprzedało budynek czeskiej firmie Zeitgeist Asset Management. Po tzw. „rewitalizacji” ma w nim powstać hotel.

Bibliografia

• Poczta Główna. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 769. ISBN 83-01-13325-2.