Pogórze (województwo śląskie)
Pogórze (cz. Pohoří, niem. Pogorsch) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Skoczów. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 863 ha[4], a liczba ludności 1851, co daje gęstość zaludnienia równą 214,5 os./km².
| wieś | |
 Widok na centrum Pogórza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
2076[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
43-430[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0067487 |
Położenie na mapie gminy Skoczów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
 49°48′02″N 18°50′04″E/49,800556 18,834444[1]
| |
_COA.png)
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0067493 | Bajerki | część wsi |
| 0067501 | Dębina | część wsi |
| 0067518 | Dziedzina | część wsi |
| 0067524 | Kopaniny | część wsi |
| 0067530 | Wądolec | część wsi |
Historia edytuj
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci ithem in Pogorsz[7][8][9]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) Księstwa Cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).
Miejscowość wraz z jej częściami: Dembiną i Bajerkami wymienia pod koniec XIX wieku Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Wieś zajmowała całkowity obszar 1488 mórg. Według spisu z 1880 roku we wsi znajdowały się 103 budynki, w których mieszkało 890 mieszkańców w tym 415 mężczyzn oraz 475 kobiet. 650 z nich było wyznania katolickiego, 232 protestanckiego, a 8 wyznawało judaizm. Pod względem etnicznym 848 mieszkańców było polskojęzycznymi, 42 niemieckojęzycznymi. We wsi znajdowała się polska szkoła ludowa[10].
Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 108 budynkach w Pogórzu na obszarze 858 hektarów mieszkało 860 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 100,2 os./km². z tego 639 (74,3%) mieszkańców było katolikami, 209 (24,3%) ewangelikami a 12 (1,4%) wyznawcami judaizmu, 792 (92,1%) było polsko-, 55 (6,4%) niemiecko- a 12 (1,4%) czeskojęzycznymi[11]. Do 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 862, z czego 861 było zameldowanych na stałe, 799 (92,8%) było polsko-, 61 (7,1%) niemieckojęzycznymi a 1 czeskkojęzyczna, 636 (73,8%) było katolikami, 217 (25,2%) ewangelikami a 9 (1%) wyznawcami judaizmu[12].
W wyborach na XI kadencję austriackiej Rady Państwa w 1907 w Pogórzu wygrał Józef Londzin (Związek Śląskich Katolików) ze 113 głosami nad Janem Sztwiertnią (45 głosów, byłym członkiem Związku Śląskich Katolików, postrzeganym jako kandydat neutralny narodowościowo z poparciem miejscowym Niemców), a w 1911 Londzin wygrał ponownie (95 głosów) nad Józefem Kożdoniem (57 głosów, Śląska Partia Ludowa) i Józefem Chobotem (3 głosy)[13].
Po zakończeniu I wojny światowej Pogórze wraz z całym Śląskiem Cieszyńskim stało się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej lokalni Polacy utworzyli w miejscowości oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego podlegający 14 kompanii Milicji w Skoczowie pod dowództwem ppor. Bączka[14].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
Miejsce odbywania się corocznej imprezy sportowej Crossu świętojańskiego, która nawiązuje do tradycji palenia świętojańskich ognisk na Śląsku Cieszyńskim.
Religia edytuj
Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół rzymskokatolicki (parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski).
Galeria edytuj
-
Kościół NMP Królowej Polski -
Zespół Szkół Nr 5 -
-
Zabytkowy dwór (ob. Powiatowy Dom Pomocy Społecznej)
_2.JPG)
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 106820
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 946 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ UM w Skoczowie: Statut Sołectwa Pogórze. [w:] www.skoczow.bip.info.pl [on-line]. 2008-10-06. [dostęp 2010-12-07].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. VIII, hasło "Pogórze". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880. s. 505. [dostęp 2018-04-19].
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Grzegorz Wnętrzak: Stosunki polityczne i narodowościowe na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Galicji zachodniej w latach 1897-1920. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2014, s. 393. ISBN 978-83-7780-882-5.
- ↑ Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
Bibliografia edytuj
- Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.