Wikipedia

Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów w Borzęcinie

Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów – pomnik znajdujący się w północno-wschodniej części miejscowości Borzęcin (Borzęcin Dolny), w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, przy północnym skraju drogi wojewódzkiej nr 964.

Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Borzęcin

Projektant

Małgorzata Mirga-Tas

Data odsłonięcia

23 lipca 2011

Położenie na mapie gminy Borzęcin
Mapa konturowa gminy Borzęcin, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów”
Położenie na mapie powiatu brzeskiego
Mapa konturowa powiatu brzeskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów”
Ziemia50°05′54,91″N 20°44′15,43″E/50,098586 20,737619
Multimedia w Wikimedia Commons

Upamiętnione wydarzenie edytuj

Latem 1942 niemieccy żandarmi i polscy policjanci zatrzymali w okolicy miejscowości Wał-Ruda grupę 29 Cyganów, w tym 3 mężczyzn, 5 kobiet (w tym jedną w bardzo podeszłym wieku) i 21 dzieci w wieku 4–12 lat oraz 1 niemowlę. Wozami miejscowych chłopów przewieziono ich do borzęckiego lasu, polecono położyć się twarzą do ziemi i zastrzelono. Udało się uciec jednemu mężczyźnie[1][2]. Ofiary to Cyganie z grupy Polska Roma: Majewscy, Kwiatkowscy, Chmielewscy oraz miejscowi, osiadli prawdopodobnie w Szczurowej, Cioronie. Na miejsce egzekucji ściągnięto okolicznych mężczyzn, kazano im wykopać dół i pogrzebać zwłoki rozstrzelanych.

Powstanie miejsca pamięci edytuj

 
Klęczące dziecko.

W 1959 szczątki ofiar zostały ekshumowane i pochowane w zbiorowej mogile na cmentarzu parafialnym w Borzęcinie Dolnym.

W 2010 uczestnicy Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów na miejscu mordu wkopali brzozowy krzyż.

W sobotę 23 lipca 2011 o godz. 12.00 podczas XII Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów, odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika upamiętniającego martyrologię Cyganów.

Pomnik projektowała romska artystka, absolwentka krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych Małgorzata Mirga-Tas.

Przy drodze, na niewielkim piaszczystym wzniesieniu, na betonowym postumencie postawiono drewniane rzeźby. Drewniana płyta pomnika, a na niej od frontu-rzeźba upadającej kobiecej postaci, nad nią tablica z inskrypcją, z tyłu rzeźba klęczącego dziecka. Wokół 29 granitowych otoczaków, symbolizujących ofiary.

Na tablicy umieszczono następujący napis[3]:

NIE BYŁO ŻYCIA DLA CYGANÓW W MIEŚCIE
I NA WSI ZABIJALI, ZABIJALI NAS.
CO ROBIĆ? SZŁY Z DZIEĆMI CYGANKI W LAS,
DALEKO W LAS, BY NIE ZNALAZŁY NAS NIEMIECKIE PSY.
(PAPUSZA)

MIEJSCE PAMIĘCI O 29 ROMACH:
3 MĘŻCZYZNACH, 5 KOBIETACH
I 21 DZIECIACH, ZASTRZELONYCH
TUTAJ PRZEZ NIEMCÓW W 1942

Inskrypcję przygotowała Natalia Gancarz. Jest to fragment pieśni romskiej poetki Papuszy.

Pomnik znajduje się na Małopolskim Szlaku Martyrologii Romów.

22 kwietnia 2016 pomnik został zdewastowany: stelę przewrócono z betonowej podstawy, a rzeźby porąbano na kawałki siekierą. W sierpniu 2016 roku zrekonstruowany pomnik powrócił na swoje miejsce[3][4].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Żyją jeszcze świadkowie tamtej zbrodni [online], Dziennik Polski [dostęp 2022-04-24].
  2. ↑ Ostatni żyjący świadkowie zbrodni [online], Informator Brzeski [dostęp 2022-04-24].
  3. ↑ a b Borzęcin Dolny (pomnik) [online], Muzeum Okręgowe w Tarnowie [dostęp 2022-04-24].
  4. ↑ Kurier Borzęcki: Nie ma zgody na zacieranie pamięci i nienawiść [online], Gmina Borzęcin [dostęp 2022-04-24].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomnik_Pamięci_o_Zagładzie_Romów_w_Borzęcinie&oldid=69861141”