Pomocne
Pomocne (niem. Pombsen) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Męcinka[4], na Pogórzu Kaczawskim (Pogórzu Złotoryjskim) w Sudetach.
| wieś | |
_ID_591386.jpg) Kościół św. Marcina w Pomocnem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
320-420 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
313[2] |
| Strefa numeracyjna |
76 |
| Kod pocztowy |
59-400[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DJA |
| SIMC |
0365693 |
Położenie na mapie gminy Męcinka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jaworskiego  | |
 51°02′37″N 16°01′10″E/51,043611 16,019444[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego.
Nazwa edytuj
Nazwa miejscowości nawiązuje do funkcji osiedla, której mieszkańcy pełnili posługi dla załogi leżącego nieopodal zamku na Górzcu oraz zobowiązani byli do „stróży”. Według Heinricha Adamy'ego nazwa wywodzi się od polskiego określenia "pomoc"[5]. W swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą nazwę wymienia Pomozin podając jej znaczenie "Dorf der Helfer (Gehulfen)" czyli w języku polskim "Wieś pomocników, pomocy"[5]. Nazwa została później fonetycznie zgermanizowana na Pombsen[5] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1203 roku gdzie wymieniana jest jako „Pomozin”. Z 1335 roku pochodzi natomiast informacja o kościele ecclesia de Poczin[6].
Położenie edytuj
Wieś położona jest na Pogórzu Kaczawskim (Pogórzu Złotoryjskim), rozciągnięta na długości 4 km wzdłuż potoku Wilcza, na wys. 320-420 m n.p.m., ok. 14 km na zachód od Jawora[6][7].
Budowa geologiczna edytuj
Podłoże zbudowane jest ze staropaleozoicznych skał metamorficznych należących do metamorfiku kaczawskiego. Są to fyllity, łupki serycytowe i łupki kwarcowe oraz zieleńce, łupki zieleńcowe. Utwory te przecięte są intruzjami trzeciorzędowych bazaltów, które budują m.in. wzgórza Czartowska Skała i Górzec oraz tworzą niewielkie wychodnie na północny wschód od wsi. Starsze skały przykryte są różnej grubości warstwą kenozoicznych glin i gleby. W dolinie Wilczy występują osady rzeczne[8].
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[9]:
- kościół par. pw. św. Marcina, z XIV w., przebudowany 1772 r., restaurowany 1963 r. Wnętrze barokowe m.in. obraz Michała Archanioła, stacje Drogi Krzyżowej[10]
- cmentarz parafialny
- aleja lipowa, do kościoła, z XVIII w.
- dom nr 106, szachulcowy, z l. 1803-1827
Ochrona przyrody edytuj
Wieś położona jest w obrębie Parku Krajobrazowego Chełmy[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 107903
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 966 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-03-02].
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 83, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ a b Stanisław Jastrzębski: Jawor i okolice, Ossolineum, Wrocław 1973, s. 138
- ↑ a b Góry i Pogórze Kaczawskie, skala 1:40.000, mapa turystyczna, Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004, wyd. II, ISBN 83-88049-02-X
- ↑ Park Krajobrazowy Chełmy, mapa geologiczna dla turystów, skala 1:50 000, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 1995, ISBN 83-903704-1-7
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 32. [dostęp 2012-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 368.
Bibliografia edytuj
- Stanisław Jastrzębski: Jawor i okolice, Ossolineum, Wrocław 1973, s. 138
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
- Edward Wiśniewski, Tomasz Horoszko: Park Krajobrazowy Chełmy, Myślibórz, Wrocław 2013, ISBN 978-83-63166-06-9, s. 81-82
- Góry i Pogórze Kaczawskie, skala 1:40.000, Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004, wyd. II, ISBN 83-88049-02-X
- Park Krajobrazowy Chełmy, mapa geologiczna dla turystów, skala 1:50 000, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 1995, ISBN 83-903704-1-7