Wikipedia

Pomorzlinowate

Pomorzlinowate (Frankeniaceae Desv.) – monotypowa rodzina roślin okrytonasiennych. Obejmuje jeden rodzaj pomorzlin (Frankenia), w obrębie którego wyróżnia się ok. 80[5]–90[2] gatunków. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Zasiedlają zwykle plaże i pustynie, wiele gatunków dobrze znosi siedliska silnie zasolone[6][7].

Pomorzlinowate
Ilustracja
Frankenia laevis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

pomorzlinowate

Nazwa systematyczna
Frankeniaceae Desv.
S. Gérardin de Mirecourt & N.A. Desvaux, Dict. Rais. Bot.: 188. 12-19 Apr 1817[3]
Typ nomenklatoryczny

Frankenia L.
F. laevis L.[3][4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Frankenia capitata
Frankenia cordata

Jako roślina ozdobna w ogrodach skalnych uprawiany bywa gatunek europejski – Frankenia laevis[7]. Niektóre gatunki wykorzystywane są jako lecznicze, np. południowoamerykański F. salina stosowany jest do leczenia chorób reumatycznych. Rośliny z tego rodzaju stanowią też źródło trucizn, a popiół stanowi surowiec do pozyskania soli[8].

Nazwa naukowa rodzaju i rodziny upamiętnia szwedzkiego naturalistę Johanna Franckego (Johannus Frankenius, 1590–1661), profesora medycyny Uniwersytetu w Uppsali[7].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Rodzaj Frankenia ma centrum zróżnicowania w Australii[7], gdzie rośnie 50 gatunków[8]. Poza tym rośliny te są szeroko rozprzestrzenione, zwłaszcza w rejonie wybrzeży[7] w strefie podzwrotnikowej i tropikalnej[6]. Na kontynentach amerykańskich rośnie 14 gatunków[8] – w południowo-zachodniej części Ameryki Północnej oraz zachodniej i południowej części Ameryki Południowej. Przedstawiciele rodzaju obecni są na wyspach Oceanu Atlantyckiego, w północnej i południowej Afryce, w południowej Europie (6 gatunków[8]), w południowo-zachodniej i środkowej Azji[5][7].

Morfologia edytuj

 
Frankenia salina
 
Frankenia johnstonii
Pokrój
Rośliny zielne (jednoroczne i byliny), rzadziej krzewy[6], często poduszkowe[7].
Liście
Naprzeciwległe, nieduże, pojedyncze[6][7], często pary liści zrastają się nasadami. Blaszki są płaskie lub silnie podwinięte (na przekroju liście bywają okrągłe)[7].
Kwiaty
Promieniste i obupłciowe, wyrastają pojedynczo lub zebrane w wierzchotkowate kwiatostany. Kielich tworzy zwykle 5, rzadziej 4, 6, 7 działek, zrośniętych u dołu w trwałą, żebrowaną rurkę, na szczycie z krótkimi ząbkami. Taka sama jest liczba płatków korony, które są wolne, z paznokciem, z którego górnej części wyrastają łuskowate osklepki lub języczek. Pręciki są trzy w jednym okółku lub jest ich więcej (zwykle 6, ale czasem do 25) w dwóch okółkach. Nitki pręcików są wolne lub zrośnięte u dołu. Pylniki otwierają się podłużnymi pęknięciami do zewnątrz. Górna zalążnia tworzona jest przez 1–4 owocolistki (najczęściej trzy) i jest jednokomorowa. Smukła szyjka słupka zwieńczona jest rozgałęzieniami ze znamionami w liczbie odpowiadającej liczbie owocolistków[7].
Owoce
Torebki schowane w trwałych kielichach[7].

Systematyka edytuj

 
Frankenia pauciflora
 
Frankenia pulverulenta
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla tamaryszkowatych:

polygonids



Droseraceae – rosiczkowate



Nepenthaceae – dzbanecznikowate





Drosophyllaceae – rosolistnikowate




Ancistrocladaceae



Dioncophyllaceae








Frankeniaceae – pomorzlinowate



Tamaricaceae – tamaryszkowate





Plumbaginaceae – ołownicowate



Polygonaceae – rdestowate





Podział[5]

Rodzaj: Frankenia Linnaeus, Sp. Pl. 331. 1 Mai 1753

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-04-21]. (ang.).
  4. ↑ Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-04-21]. (ang.).
  5. ↑ a b c Frankenia L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-13].
  6. ↑ a b c d Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 51-52. ISBN 83-7079-778-4.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 431. ISBN 978-1-842466346.
  8. ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 371, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomorzlinowate&oldid=71513988”