Ponadtlenki
Ponadtlenki – nieorganiczne związki chemiczne o charakterze soli, zawierające jednowartościowy anion ponadtlenkowy O−
2. Ponadtlenki w stanie wolnym znane są tylko dla litowców (np. ponadtlenek potasu KO2). Powstają podczas spalania odpowiednich metali na powietrzu lub w atmosferze tlenu. Są to substancje krystaliczne o barwie od żółtej do pomarańczowej.
Budowa edytuj
Długość wiązania O–O w ponadtlenkach jest podobna do długości wiązań O–O w ozonie i wynosi 1,28 Å (dla KO
2), co stanowi wartość pośrednią między wiązaniem podwójnym w tlenie (O=O, 1,21 Å), a wiązaniem pojedynczym w nadtlenkach ([O–O]2−, 1,49 Å). Strukturę jonu ponadtlenkowego można zapisać wzorem [O⋯O]−, gdzie między atomami tlenu występuje wiązanie trójelektronowe o rzędzie 1,5[1].
Reakcje edytuj
Ponadtlenki litowców gwałtownie reagują z wodą z wydzieleniem wolnego tlenu, zapalają siarkę i większość substancji organicznych. Poza ponadtlenkami litowców znane są ponadtlenki berylowców oraz cynku i kadmu, które jednak występują tylko w małych stężeniach jako roztwory stałe w nadtlenkach[2].
Jon O−
2 jest wolnym rodnikiem i może oddziaływać z kompleksami metali oraz z molekułami i układami biologicznymi. Wobec silnych utleniaczy wykazuje właściwości redukujące.
Ponadtlenki energicznie reagują z wodą[2]:
- 2O−
2 + H2O → O2 + HO−
2 + OH− - 2HO−
2 → 2OH−
+ O2 (powoli)
Reakcję ponadtlenków z dwutlenkiem węgla wykorzystuje się do jego usuwania w układach zamkniętych i regeneracji tlenu, np. w okrętach podwodnych:
- 4KO
2
(s) + 2CO
2
(g) → 2K
2CO
3
(s) + 3O
2
(g)
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Abrahams, S. C., Kalnajs, J. The crystal structure of α-potassium superoxide. „Acta Cryst.”. 8 (8), s. 503–506, 1955. DOI: 10.1107/S0365110X55001540.
- ↑ a b F.A. Cotton, G. Wilkinson, P.L. Gaus: Chemia nieorganiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11772-9.