Poręba Wielka (powiat oświęcimski)
Poręba Wielka – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Oświęcim. Znajduje się na południowo-wschodniej dolince potoku Macocha[4], w sąsiedztwie licznych stawów hodowlanych.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Bartłomieja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
240 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
2409[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
32-600[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KOS |
| SIMC |
0063940 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Oświęcim  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  | |
 50°00′37″N 19°16′56″E/50,010278 19,282222[1]
| |
_COA.svg)
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0063957 | Dąbrowy-Gaj | część wsi |
| 0063963 | Kasia | część wsi |
| 0063970 | Kmiecie | część wsi |
| 0063986 | Lachetówka | część wsi |
| 0063992 | Odnoga | część wsi |
| 0064000 | Podlesie | część wsi |
| 0064017 | Podstawie | część wsi |
| 0064023 | Pólka | część wsi |
| 0064030 | Przedzieleń | część wsi |
Historia edytuj
Poręba została lokowana na surowym korzeniu w sąsiedztwie Grojca i Włosienicy na mocy dokumentu lokacyjnego z 1285 roku[7]. Początkowo nazywała się Sępnia. Została wzmiankowana w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 roku pod nazwą Paromba[8].
W dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV oświęcimskiego wystawionym 21 lutego 1457 roku miejscowość wymieniona została jako Poramba[9].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.
Miejscowość dwukrotnie odwiedził polski malarz Artur Grottger. Latem 1858 roku spędzał wakacje u pp. Bobrowskich[10], a w 1866 roku pracował w miejscowości nad jednym z cykli swoich rysunków pt. „Wojna”[11].
Oświata edytuj
W 1911 roku w Porębie Wielkiej powstała szkoła. Mieściła się ona najpierw w organistówce, później w obecnym budynku przedszkola (przebudowanym w latach 1993–1994 roku) od 1951 roku w byłym pałacu Tyszkiewiczów adaptowanym na szkołę w 1958 roku[4]. W 2018 roku otwarto jednak nową placówkę która służy do dzisiaj.
Zabytki edytuj
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
- Kościół pw. św. Bartłomieja, cmentarz wraz z drzewami.
Kościół późnogotycki, drewniany z XVI wieku, z wieżą dostawioną w 1644 roku. - Dwór, otoczenie, drzewostan.
Dawny pałac w stylu eklektycznym z elementami mauretańskim wybudowany przez Wincentego Bobrowskiego według projektu Franciszka Marii Lanciego z roku 1840.
Komunikacja autobusowa edytuj
- MZK Oświęcim
- PKSiS Oświęcim S.A.
Linie MZK Oświęcim edytuj
- Oświęcim – Poręba Granica (linia: 18)
- Poręba Granica – Oświęcim (linia: 18)
Linie PKSiS Oświęcim edytuj
- Osiek Dom Ludowy – Polanka – Poręba – Oświęcim Muzeum
- Oświęcim Muzeum – Poręba – Polanka – Osiek Dom Ludowy
- Osiek Dom Ludowy – Polanka – Poręba (pólka) – Polanka – Oświęcim Muzeum
- Oświęcim Muzeum – Poręba – Poręba (granica) – Polanka – Osiek Dom Ludowy
Osoby związane z miejscowością edytuj
- Księżna Cecylia Lubomirska – żona Gabriela de Burbon Sycylijskiego[13].
- Zygmunt Kowalczyk – rektor Akademii Górniczo-Hutniczej
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 108637
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 955 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Historia [online], porebawielka.gminaoswiecim.pl [dostęp 2022-10-14] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Wojciech Janusz: 725 lat Jawiszowic. Panorama najdawniejszych dziejów miejscowości na pograniczu śląsko-małopolskim. Jawiszowice: 2010, s. 18.
- ↑ Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913, s. 147-150.
- ↑ Krzysztof Rafał Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438-1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002, s. 151. ISBN 978-8388857-31-7.
- ↑ „Grottger. Wystawa w 150. rocznicę urodzin i 120. rocznicę śmierci artysty”, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 1988, str. 12
- ↑ Wiesław Juszczak, Artur Grottger, Pięć cyklów, Warszawa: Arkady, 1959, s. 19
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-01].
- ↑ Cecylia Lubomirska (1907-2001) [online], www.chronologia.pl [dostęp 2022-10-14].