Port Foster
Port Foster – wypełniona wodą kaldera wulkanu Deception Island w archipelagu Szetlandów Południowych, tworząca naturalny port.
Deception Island z Port Foster, zdjęcie satelitarne (2023) | |
Terytorium | |
---|---|
Lokalizacja | |
Położenie na mapie Szetlandów Południowych | |
Położenie na mapie Antarktyki | |
62°57′S 60°39′W/-62,950000 -60,650000 |
W 2002 roku Port Foster został desygnowany jako szczególnie chroniony obszar Antarktyki (ang. Antarctic Specially Protected Area, ASPA) – ASPA 145: Port Foster, Deception Island, South Shetland Islands.
Nazwa
edytujPoczątkowo używano nazw Deception Harbour, Harbour of Deception lub Bay of Deception[1] . Funkcjonowała również nazwa Port William – najprawdopodobniej na cześć statku „Williams”[1] (z którego po raz pierwszy dostrzeżono wyspę[2]). Port był również błędnie nazywany Yankee Harbour – Yankee Harbour to naturalny port Greenwich Island, wyspy w środkowej części archipelagu[1] .
Obecna nazwa Port Foster została nadana na cześć Henry’ego Fostera (1797–1831)[1] , który w okresie od 9 stycznia do 8 marca 1829 roku przewodził pierwszej naukowej ekspedycji w rejon Antarktyki[3]. Na Deception Island przeprowadzono badania grawitacji przy pomocy wahadła[3].
Geografia
edytujPort Foster to wypełniona wodą kaldera wulkanu Deception Island w archipelagu Szetlandów Południowych, tworząca naturalny port[4] . Wejście prowadzące do kaldery to wąska cieśnina o szerokości ok. 500 m[5][a]) w południowo-wschodniej części wyspy między Fildes Point (na północy) i Entrance Point (na południu) – Neptunes Bellows[6] .
Brzegi Port Foster usiane są maarami, a największym z nich jest Whalers Bay (zatoka nazwana tak przez francuskiego badacza Jeana-Baptiste’a Charcota (1867–1936) ze względu na aktywność wielorybników w tym obszarze na początku XX wieku[7] ) przy wejściu do kaldery (1 km szerokości)[4] . Inne mniejsze zatoki to: Telefon Bay[8] i Fumarole Bay[9] .
W wodach bentalnych Portu Foster występują wstężnice Lineus sp i Parborlasia corrugata), równonóg Serolis kempi, [małż Yoldia eightsii, jeżowce Abatus agassizii i Sterechinus neumayeri, rozgwiazdy Lysasterias perrieri i Odontaster validus, wężowidło Ophionotus victoriae i strzykwa Ypsilothuria sp[5] . Odnowienie się bentosu po erupcji wulkanu w 1967 roku jest przedmiotem długofalowego programu badań naukowych[5] .
W wodach zatoki pojawiają się długopłetwce oceaniczne (humbaki)[10] .
W 2002 roku Port Foster został desygnowany jako szczególnie chroniony obszar Antarktyki (ang. Antarctic Specially Protected Area, ASPA) – ASPA 145: Port Foster, Deception Island, South Shetland Islands[11][12] .
Historia
edytujZa odkrywcę portu w kalderze uznaje się Nathaniela Palmera (1799–1877), który został wysłany w region Szetlandów Południowych w poszukiwaniu fok przez właściciela floty Benjamina Pendletona ze Stonington[13].
Na początku XX wieku, na wyspie działalność rozpoczęli wielorybnicy[2]. W 1906 roku norweski wielorybnik działający w Chile Adolf Amandus Andresen (1872–1940) zakotwiczył w Whalers Bay statek-przetwórnię, do którego rok później dołączyły cztery kolejne jednostki tego typu oraz osiem statków wielorybniczych[3]. W latach 1912–1931 na brzegu Whalers Bay zaczęła funkcjonować stacja wielorybnicza prowadzona przez Hector Whaling Company[3]. Do dziś zachowały się pozostałości stacji; zabudowania, wiele elementów sprzętu i maszyn, cmentarz z 35 grobami (największy w Antarktyce) oraz pomnik ku czci 10 wielorybników, którzy zginęli na morzu[14] . W 1995 roku Whalers Bay z pozostałościami stacji zostały wpisane na listę historycznych miejsc i pomników w Antarktyce (ang. Historic Sites and Monuments in Antarctica)) jako HSM 71: Whalers Bay, Deception Island, South Shetland Islands[14] .
W latach 1948–1959 port został zmapowany przez jednostkę do badań hydrograficznych Royal Navy (ang. Royal Navy's Hydrographic Survey Unit)[1] .
Uwagi
edytuj- ↑ Hund (2014) podaje, że szerokość wejścia to ok. 230 m, zob. Hund 2014 ↓, s. 219.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Gazetteer of the British Antarctic Territory ↓.
- ↑ a b Riffenburgh 2007 ↓, s. 327.
- ↑ a b c d Mills 2003 ↓, s. 183.
- ↑ a b Global Volcanism Program ↓.
- ↑ a b c Management Plan for Antarctic Specially Managed Area No 4 2019 ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Gazetteer of the British Antarctic Territory – Neptunes Bellows ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Whalers Bay ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and United States Gazetteer – Telefon Bay ↓.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica and Gazetteer of the British Antarctic Territory – Fumarole Bay ↓.
- ↑ Bird Life International i IBA Baily Head 2023 ↓.
- ↑ Secretariat of the Antarctic Treaty i ASPA 145 2023 ↓.
- ↑ Management Plan for Antarctic Specially Protected Area No. 145 2005 ↓.
- ↑ Mills 2003 ↓, s. 183, 500.
- ↑ a b Secretariat of the Antarctic Treaty – HSM 71 2023 ↓.
Bibliografia
edytuj- BirdLife International: Important Bird Areas factsheet: Baily Head, Deception Island. 2023. [dostęp 2023-08-03]. (ang.).
- Deception Island. [w:] Global Volcanism Program [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-08-03]. (ang.).
- Downie, Rod: Deception Island. W: Riffenburgh, Beau: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis, 2007. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2023-07-31]. (ang.).
- Foster, Port (Gazetteer of the British Antarctic Territory). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Foster, Port (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Fumarole Bay (Gazetteer of the British Antarctic Territory). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- HSM 71: Whalers Bay, Deception Island, South Shetland Islands. [dostęp 2023-08-03]. (ang.).
- Hund, Andrew J.: Antarctica and the Arctic Circle: A Geographic Encyclopedia of the Earth's Polar Regions. ABC-CLIO, 2014. ISBN 978-1-61069-393-6. [dostęp 2023-08-03]. (ang.).
- Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2023-08-03]. (ang.).
- Neptunes Bellows (Gazetteer of the British Antarctic Territory). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Secretariat of the Antarctic Treaty: Management Plan for Antarctic Specially Managed Area No 4 Deception Island, South Shetland Islands. 2019. [dostęp 2023-07-31]. (ang.).
- Secretariat of the Antarctic Treaty: Management Plan for Antarctic Specially Protected Area No. 145 Port Foster, Deception Island, South Shetland Islands. 2005. [dostęp 2023-07-31]. (ang.).
- Telefon Bay (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).
- Secretariat of the Antarctic Treaty , ASPA 145: Port Foster, Deception Island, South Shetland Islands, [w:] www.ats.aq [online] [dostęp 2023-08-03] (ang.).
- Whalers Bay (United States Gazetteer). W: Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR): SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. (ang.).