Portal:Białoruś/Wyróżniony artykuł/Lista

  • 81 Pułk Strzelców Grodzieńskich – oddział piechoty samoobrony kresowej i Wojska Polskiego II RP. Pułk wywodzi swój rodowód z formacji wojskowych Samoobrony Ziemi Grodzieńskiej (powstałej 12 listopada 1918 roku). W czasie wojny 1920 roku jako Grodzieński Pułk Strzelców wchodził w skład 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. Walczył z wojskami sowieckimi i litewskimi m.in. pod Stołowiczami, Bobrujskiem, na Litwie Środkowej, brał udział w bitwie warszawskiej i w obronie Suwalszczyzny. Po reorganizacji Wojska Polskiego wszedł w skład 29 Dywizji Piechoty. Przed 1939 rokiem stacjonował w Grodnie. W kampanii wrześniowej pułk walczył w składzie macierzystej dywizji w ramach odwodowej Armii Prusy. Na skutek błędów dowództwa, działając w oderwaniu od sił głównych, przeszedł szlak bojowy od lasu Bartkowice Mokre, przez Trzebiatów, Brzuzę, Wólkę Kuligowską, Kraszków do lasu Przysucha. Tu 12 września zaatakowany przez przeważające siły nieprzyjaciela został rozbity.
  • Adam Bruno Wikszemski – urodzony w Nieświeżu polski lekarz, anatom, pionier zapisu fonograficznego. 6 listopada 1889 roku opatentował wynalazek „urządzenia do fonograficznej rejestracji drgań dźwiękowych”. Urządzenie składało się z walca pozostającego w ruchu obrotowym, nawijającego papier światłoczuły, i systemu zwierciadeł, odbijających promienie świetlne na powierzchnię obudowy, w której zamknięty jest walec. Jedno z lusterek połączone było z membraną, drgającą pod wpływem fal dźwiękowych, co można było zarejestrować na papierze światłoczułym w formie wykresu. Wynalazek został uznany za pionierski w pracy Parfientiewa, poświęcono mu też artykuł w Przeglądzie Fonograficznym. Według autorów tych prac urządzenie zaprojektowane przez Wikszemskiego umożliwiało jednostronny poprzeczny zapis dźwiękowy, do którego odczytu niezbędny był już jednak wynalazek fotokomórki.
  • Alaksandr Abramowicz – białoruski prawnik i polityk, w latach 1992–1996 przewodniczący Centralnej Komisji Wyborczej Białorusi, w latach 1996–2004 zastępca szefa Administracji Prezydenta Republiki Białorusi ds. Prawnych, w latach 2004–2008 zastępca przewodniczącego Rady Republiki Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi III kadencji; doktor nauk prawnych, profesor; jeden z inicjatorów referendum na Białorusi w 1996 roku i autorów projektu konstytucji z tego samego roku, wzmacniającej władzę prezydenta Alaksandra Łukaszenki.
  • Alaksandr Ahiejeu – białoruski inżynier i polityk, w latach 1997–2000 członek Rady Republiki Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi I kadencji, w latach 2004–2006 minister energetyki Republiki Białorusi, od 2006 roku zastępca przewodniczącego Komitetu Kontrolo Państwowej Republiki Białorusi, od 2012 roku deputowany do Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi V kadencji.
  • Aleh Trusau – białoruski historyk, archeolog, polityk i działacz społeczny, jeden z założycieli Białoruskiego Frontu Ludowego „Odrodzenie” i Białoruskiej Socjaldemokratycznej Hramady – organizacji i partii o charakterze narodowym i niepodległościowym; w latach 1990–1995 deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR/Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji; członek Opozycji BNF – frakcji parlamentarnej BFL; kandydat nauk historycznych, archeolog, historyk białoruskiej architektury; od 1999 roku przewodniczący Towarzystwa Języka Białoruskiego im. Franciszka Skaryny.
  • Antoni Owsianik – lewicowy polityk, działacz narodowy i inżynier narodowości białoruskiej, działacz państwowy Białoruskiej Republiki Ludowej, w latach 1918–1919 członek Rady BRL, Prezydium Rady BRL, Konwentu Seniorów Rady BRL, Ludowego Sekretariatu Białorusi; jeden z inicjatorów stworzenia białoruskich oddziałów wojskowych w składzie Wojska Polskiego, w latach 1919–1920 członek, a następnie wiceprzewodniczący tymczasowego prezydium Białoruskiej Komisji Wojskowej; w 1920 roku pełnomocny przedstawiciel BRL w Republice Litewskiej; przedstawiciel białoruskiej mniejszości narodowej w II Rzeczypospolitej, od 1922 roku poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji; w latach 30. wyjechał do Białoruskiej SRR, aresztowany i prawdopodobnie zabity z polecenia władz radzieckich.
  • Bazyli (Doroszkiewicz) – piąty metropolita warszawski i całej Polski, zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w latach 1970–1998. Po ukończeniu seminarium duchownego w Wilnie starał się o przyjęcie na studia w Studium Teologii Prawosławnej Uniwersytetu Warszawskiego. Jego kandydatura została odrzucona z powodu zadeklarowania przez niego w ankiecie narodowości białoruskiej. Udał się wówczas do Grodna, skąd został skierowany do parafii w Świsłoczy. 6 września 1937 roku biskup Sawa (Sowietow) wyświęcił go na diakona i zarekomendował do Studium Teologii Prawosławnej. Święcenia kapłańskie przyjął w 1938 roku. Do 1960 prowadził pracę duszpasterską w różnych parafiach na Białostocczyźnie oraz Grodzieńszczyźnie. W grudniu 1959 złożył wieczyste śluby zakonne, przyjmując imię Bazyli. W roku następnym został wyświęcony na biskupa bielskiego, wikariusza diecezji warszawsko-bielskiej. W latach 1962–1970 był biskupem wrocławskim i szczecińskim. Jako ordynariusz tejże diecezji przyczynił się do organizacji kilkudziesięciu nowych parafii tworzonych na potrzeby przesiedlonych w Akcji „Wisła”. W 1970 roku objął urząd metropolity warszawskiego i całej Polski.
  • Białorusko-polska administracja Mińska – kilka dni w dziejach Mińska w okresie trwania I wojny światowej, którego ramy czasowe zakreślają wydarzenia od rozbrojenia sił bolszewickich 19 lutego 1918 roku do przekazania 21 lutego władzy administracji niemieckiej. W Mińsku nastąpiła dwuwładza. Większa część miasta była pod panowaniem polskich ochotniczych oddziałów wojskowych, zaś mniejszą jego częścią rządzili Białorusini.
  • Białoruś na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – kadra sportowców reprezentujących Białoruś na igrzyskach w 2010 roku w Vancouver. W reprezentacji znalazło się 55 zawodników – 40 mężczyzn i 15 kobiet. Wzięli oni udział w 28 konkurencjach w sześciu dyscyplinach sportowych – biathlonie, biegach narciarskich, hokeju na lodzie, łyżwiarstwie szybkim, narciarstwie alpejskim i narciarstwie dowolnym. Białorusini zdobyli w Vancouver trzy medale – po jednym z każdego kruszcu.
  • Białoruś w Konkursie Piosenki Eurowizji uczestniczy od 2004 roku. Od czasu debiutu konkursem na Białorusi zajmuje się publiczny nadawca BTRC. Reprezentanci wybierani są wewnętrznie przez białoruską telewizję lub podczas krajowego festiwalu EuroFest. Na jedenaście startów Białorusi w konkursie jedynie czterem krajowym reprezentantom udało się awansować do rundy finałowej: Dzmitryjowi Kałdunowi w 2007, zespołowi 3+2 w 2010, Alonie Łanskiej w 2013 i Teo'wi w 2014 roku. Najwyższy wynik kraj osiągnął w 2007 roku, kiedy to Kałdun zajął 6. miejsce z utworem „Work Your Magic”.
  • Bractwo Włościan Białorusinów – białoruska organizacja o charakterze militarnym działająca wiosną 1922 roku w okolicach Kleszczel na Białostocczyźnie w II Rzeczypospolitej. Zajmowała się działalnością dywersyjną. Była jedną z większych tego typu organizacji w okresie międzywojennym. Oddział wydawał swoje pismo „Biełaruski Partyzan”. Działał kilka miesięcy w 1922 roku, został rozbity przez połączone oddziały polskiego wojska i policji. Ruch partyzancki rozwijał się w dalszym ciągu na Podlasiu, a największa intensywność wystąpień zbrojnych przeciwko polskiej władzy przypadła na rok 1924. Po roku 1924 ruch partyzancki wygasł. Jednym z jego powodów była polityka polskiego rządu, masowe aresztowania i wyroki śmierci. Innym powodem była infiltracja środowisk powstańczych przez komunistów. Komuniści nie byli zainteresowani niepodległą Białorusią i dążyli do pozbawienia białoruskich organizacji ideologii narodowej, ich celem było przygotowanie gruntu pod przyszłą międzynarodową rewolucję.
  • Brzostowica Mała – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie brzostowickim, centrum administracyjne sielsowietu małobrzostowickiego. Położona jest przy trasie Grodno – Pograniczny nad rzeką Świsłocz na pograniczu Wysoczyzny Wołkowyskiej i Równiny Nadniemeńskiej.
    Po raz pierwszy Brzostowica Mała została wymieniona w źródłach pisanych jako wieś na początku XVI wieku. Przez cztery stulecia należała do Chodkiewiczów, Massalskich, Stryjeńskich, Jundziłłów, Sołtanów i Wołkowickich. W okresie zaborów Brzostowica należała do Imperium Rosyjskiego. Po 1921 roku weszła w skład II Rzeczypospolitej. 17 września 1939 roku została włączona do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Dzień po agresji ZSRR we wsi doszło do masakry, w wyniku której z rąk bojówek komunistycznych zginęło około 50 osób, w tym ostatni właściciele wsi.
  • Carska Droga – droga w województwie podlaskim, zaczynająca się w Mężeninie i biegnąca następnie w kierunku północnym i północno-wschodnim przez Strękową Górę, Osowiec, Goniądz, Dąbrowę Białostocką do granicy państwa i dalej do Grodna na Białorusi. Droga została zbudowana na przełomie XIX i XX wieku w celu połączenia carskich twierdz: Łomża, Osowiec i Grodno jako rokada.
  • Drzewostany Puszczy Białowieskiej tworzą obszerne połacie lasów o charakterze naturalnym charakteryzujące się zróżnicowaniem gatunkowym w zależności od siedliska. Ingerencja człowieka i zapotrzebowanie na pewne gatunki ze strony gospodarki leśnej wpływały na zmianę proporcji nasycenia pewnymi gatunkami. Drzewostany jednogatunkowe występują głównie w borach, będące wynikiem nasadzeń w okresie międzywojennym i powojennym. Niemal równolegle z rozpoczęciem przemysłowej eksploatacji Puszczy podniosły się głosy za jej ochroną. Pierwsze rezerwaty utworzono w 1921 roku. Białowieski Park Narodowy utworzono na obszarze, który nigdy nie został poddany przemysłowej eksploatacji. Ingerencja ze strony człowieka była tu zawsze niewielka.
  • Eparchia turowsko-pińska − prawosławna administratura kościelna z siedzibą w Turowie, a następnie w Pińsku, podlegająca metropolii kijowskiej. Funkcjonowała od XI wieku do 1596 roku, gdy przeszła do Kościoła unickiego na mocy decyzji swojego ordynariusza, biskupa Jonasza. Chociaż większość duchowieństwa i świeckich eparchii opowiedziała się w tym momencie za pozostaniem w jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, administratura nigdy nie wróciła do Kościoła prawosławnego. Formalnie eparchia turowska nie została zlikwidowana.
  • Fabijan Szantyr – białoruski lewicowy działacz narodowy i społeczny, polityk, prozaik, poeta, publicysta, tłumacz; delegat na I Zjazd Wszechbiałoruski; w 1919 roku komisarz ds. narodowych Tymczasowego Robotniczo-Chłopskiego Radzieckiego Rządu Białorusi; rozstrzelany z polecenia władz radzieckich; zdaniem niektórych źródeł pierwsza białoruska ofiara radzieckich represji politycznych.
  • Flaga Białorusi w swej obecnej wersji została przyjęta w drodze referendum i zatwierdzona 7 czerwca 1995 roku ukazem prezydenta Alaksandra Łukaszenki. Wzorzec flagi ustala ustawa z 5 lipca 2004 roku. Aktualna flaga zastąpiła biało-czerwono-białą, używaną od rozpadu ZSRR w latach 1991–1995. Do zaprojektowania państwowej flagi Republiki Białoruś posłużyła flaga Białoruskiej SRR używana w latach 1951–1991, w której dokonano pewnych modyfikacji – usunięto z niej sierp i młot oraz inwertowano ornament.
  • Gabriel Czechowicz – urodzony pod Mińskiem prawnik i ekonomista, znawca skarbowości. W latach 1926–1929 pełnił funkcję ministra skarbu Rzeczypospolitej Polskiej. Był jedynym polskim politykiem okresu międzywojennego postawionym przed Trybunałem Stanu. Wydarzenie to znane jest jako „sprawa Czechowicza”.
  • Gabriel Zabłudowski – święty prawosławny męczennik. Kanonizowany w 1820 roku przez Patriarchat Konstantynopolitański. Gabriel Gowdel pochodził z rodziny prawosławnych chłopów ze Zwierek, został w wieku sześciu lat zamordowany przez nieznanych sprawców. Jego śmierć stała się podstawą oskarżenia miejscowego żydowskiego arendarza Szutki o dokonanie mordu rytualnego. Kult Gabriela Zabłudowskiego jako patrona dzieci i młodzieży funkcjonuje na Podlasiu i Białorusi. Gabrielowi przypisuje się szczególne wstawiennictwo na rzecz chorych dzieci. Męczennik należy do Soboru Świętych Białoruskich.
  • Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Prużanie – placówka oświatowa w Prużanie, działająca w czasach II Rzeczypospolitej, nauczająca na poziomie ośmioletniej szkoły średniej w latach 1922–1939 oraz w formie tajnych kompletów podczas okupacji II wojny światowej; szkoła została utworzona z inicjatywy mieszkańców miasta, do roku 1924 miała profil matematyczno-przyrodniczy, potem – humanistyczny; funkcjonowały przy niej m.in. organizacja harcerska i szkolna orkiestra dęta.
  • Godło Białorusi – oficjalny państwowy symbol suwerennej Republiki Białorusi. Zatwierdzone zostało 7 czerwca 1995 roku przez prezydenta Alaksandra Łukaszenkę rozporządzeniem „O zatwierdzeniu etalonu państwowego godła Republiki Białorusi i ustawy o państwowym godle Republiki Białorusi”. Zastąpiło herb z wizerunkiem Pogoni, używany od 1991 roku. Za wzór dla godła Białorusi posłużyło godło Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
    Godło przedstawia zielony kontur Republiki Białorusi na tle złotych promieni słońca nad kulą ziemską. Nad konturem znajduje się czerwona pięcioramienna gwiazda. Z lewej i prawej stron kontur granic opasany jest wiankiem ze złotych kłosów, przeplecionych kwiatami koniczyny i lnu. Kłosy owinięte są wstążkami w barwach państwowej flagi Republiki Białorusi. Na dole widnieje złoty napis „Republika Białorusi”.
  • Hanna Barysiewicz – najstarsza, niezarejestrowana przez Księgę rekordów Guinnessa mieszkanka Białorusi. Przeżyła 118 lat i 281 dni. Media zainteresowały się Hanną Barysiewicz w 2004 roku. Gdy kobieta wymieniała paszport, urzędnicy zwrócili uwagę na wiek petentki – 115 lat. Początkowo podejrzewano pomyłkę. Hanna Barysiewicz była bohaterką wielu wywiadów i programów radiowych i telewizyjnych o zasięgu ogólnokrajowym w kilku państwach od 2004 roku. Media próbowały odkryć "sekret" jej długowieczności, interesowano się kondycją zdrowotną bohaterki, dietą, poglądami i stosunkiem do świata. Przyczyny swej długowieczności Hanna Barysiewicz dopatrywała się w swoim spokojnym charakterze i filozoficznym podejściu do życia. Nie skarżyła się na trudności i problemy i zapewniała, że w jej życiu było wiele dobrego. Barysiewicz nigdy nie stosowała żadnej diety. Spożywała zwykłe, jak mówiła w wywiadach – chłopskie, jedzenie: skwarki, ziemniaki, mleko, jajka, śmietanę, masło oraz warzywa z ogródka. Nie paliła papierosów, alkoholu używała umiarkowanie, twierdziła, że nigdy w życiu nie upiła się. Do końca życia Hanna Barysiewicz zachowała jasność umysłu i dobrą pamięć.
  • Hassan Konopacki – białoruski, rosyjski i polski wojskowy, polityk i dziennikarz narodowości tatarskiej, blisko związany z białoruskim ruchem narodowym; pułkownik artylerii, uczestnik wojny japońsko-rosyjskiej 1904–1905 i I wojny światowej po stronie Rosji; w latach 1919–1920 dowódca białoruskich oddziałów wojskowych w składzie Wojska Polskiego, członek Białoruskiej Komisji Wojskowej; w okresie międzywojennym polityk i dziennikarz białoruskiej mniejszości narodowej w II Rzeczypospolitej; zwolennik budowy państwa białoruskiego we współpracy i z pomocą Polski.
  • Hienadź Hruszawy – białoruski filozof, działacz społeczny i polityk, w latach 1990–1996 deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR/Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII i XIII kadencji; w Radzie XII kadencji członek Opozycji BNF – frakcji parlamentarnej partii Białoruski Front Ludowy (Biełaruski Narodny Front), o charakterze antykomunistycznym i niepodległościowym; od 1989 roku przewodniczący Komitetu BFL „Dzieci Czarnobyla”, a następnie prezes zarządu Białoruskiej Fundacji Charytatywnej „Dzieciom Czarnobyla”; doktor nauk filozoficznych, profesor.
  • Hymn Białorusi – uroczysta pieśń patriotyczna, będąca jednym z symboli niepodległej Białorusi. Autorem muzyki, wykorzystanej już w hymnie Białoruskiej SSR z 1955 roku, jest Niescier Sakałouski. Do dawnej melodii Uładzimir Karyzna napisał nowe słowa, podobne do radzieckiej wersji autorstwa Michaiła Klimkowicza. Przyjęcie hymnu 2 lipca 2002 roku było ostatnim – po przywróceniu w 1995 roku zretuszowanego radzieckiego godła i flagi – etapem formowania symboliki Republiki Białorusi.
  • Iwan Antanowicz – radziecki, białoruski i rosyjski językoznawca, filozof, wykładowca i polityk, w latach 1995–1997 zastępca ministra, a w latach 1997–1998 minister spraw zagranicznych Republiki Białorusi. Posiada obywatelstwo Białorusi i Rosji, oceniany jako polityk powiązany z Federacją Rosyjską. Doktor nauk filozoficznych (odpowiednik polskiego stopnia doktora habilitowanego), profesor; zajmuje się badaniem historii filozofii społecznej, socjologii, teorii polityki.
  • Jan Poźniak – publicysta, działacz społeczny, polityczny i kulturalny białoruskiego ruchu narodowego na Wileńszczyźnie i białoruskiej mniejszości narodowej w II Rzeczypospolitej; polityk chrześcijańsko-demokratyczny, członek organów kierowniczych szeregu organizacji chadeckich; aresztowany i prawdopodobnie zamordowany z polecenia władz radzieckich w trakcie zbrodni katyńskiej; dziadek Zianona Pazniaka.
  • Jazep Losik – białoruski lewicowy działacz narodowy i społeczny, polityk, prozaik, publicysta, języko- i literaturoznawca, pedagog, zwolennik niepodległości Białorusi; delegat na I Zjazd Wszechbiałoruski, w 1918 roku jeden z inicjatorów utworzenia Białoruskiej Republiki Ludowej, a następnie przewodniczący Rady BRL – formalnie głowa państwa; akademik Akademii Nauk Białorusi; wielokrotnie aresztowany i represjonowany politycznie przez władze carskie i radzieckie, zmarł w więzieniu.
  • Jazep Mamońka – białoruski lewicowy działacz polityczny i wojskowy, współzałożyciel Centralnej Białoruskiej Rady Wojskowej, od maja 1918 roku związany z Partią Socjalistów-Rewolucjonistów; polityk Białoruskiej Republiki Ludowej. W grudniu 1919 roku był jednym z inicjatorów przewrotu przeciwko premierowi BRL Antonowi Łuckiewiczowi, był współodpowiedzialny za rozłam w Radzie BRL, następnie został członkiem Prezydium Ludowej Rady BRL związanej z rządem Wacłaua Łastouskiego, konkurencyjnym wobec Łuckiewicza. Był wielokrotnie aresztowany i skazywany przez władze carskie, polskie i sowieckie, prawie 10 lat spędził w gułagu. Został rozstrzelany przez NKWD w okresie wielkiego terroru.
  • Jerzy (Jaroszewski) – biskup, a następnie arcybiskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę egzarcha patriarchy Moskwy na ziemiach II Rzeczypospolitej, zaś od stycznia 1922 roku – metropolita warszawski. We współpracy z rządem polskim rozpoczął starania o uzyskanie przez Kościół prawosławny w Polsce statusu Kościoła autokefalicznego.
    Od 6 lipca 1916 był biskupem mińskim i turowskim. W Mińsku był przewodniczącym miejscowego oddziału Związku Narodu Rosyjskiego. Angażował się w organizację pomocy finansowej dla kapłanów, którzy przybyli do jego eparchii w czasie bieżeństwa. Po rewolucji lutowej w Rosji odmówił wzięcia udziału w uroczystościach obalenia caratu odbywających się w Mińsku.
  • Jerzy (Konisski) – prawosławny arcybiskup, kaznodzieja, filozof i teolog, autor podręczników i traktatów poświęconych prawosławnej teologii dogmatycznej i moralnej, podręczników poetyki i filozofii, homilii, tekstów polemicznych wymierzonych przeciwko katolicyzmowi, jak również utworów literackich. Pisał w językach łacińskim, rosyjskim i polskim.
    W 1993 został kanonizowany przez Egzarchat Białoruski Patriarchatu Moskiewskiego jako święty czczony lokalnie w eparchii mohylewskiej i mścisławskiej. Od 2011 jego kult funkcjonuje również w Ukraińskim Kościele Prawosławnym Patriarchatu Moskiewskiego.
  • Jerzy (Korenistow) – arcybiskup Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, pierwszy ordynariusz jego diecezji łódzko-poznańskiej. Od listopada 1935 roku był przełożonym monasteru w Żyrowicach w diecezji grodzieńskiej. W okresie 1935–1938 był proboszczem i dziekanem w Łunińcu na Polesiu, zaś przez cztery kolejne lata – członkiem Konsystorza Duchownego w Pińsku. 8 lutego 1942 odbyła się jego chirotonia na biskupa brzeskiego, wikariusza diecezji pińskiej niekanonicznego Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Obowiązki biskupie sprawował od 1943 roku. W latach 1962–1965 i 1969–1970 locum tenens metropolii warszawskiej.
  • Karta Polaka – dokument potwierdzający przynależność do narodu polskiego, który może być przyznany osobie nieposiadającej obywatelstwa polskiego albo zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz deklarującej przynależność do narodu polskiego i spełniającej określone ustawą warunki.
    Władze Białorusi jeszcze przed wejściem w życie ustawy o Karcie Polaka protestowały przeciwko wprowadzeniu jej w uchwalonym kształcie, bo może zdestabilizować stosunki między różnymi narodowościami na Białorusi. Miesiąc po wejściu w życie ustawy Aleksander Łukaszenka oświadczył: „Nieprawidłowo zareagowałem na Kartę Polaka, ale to wina MSZ, rządu i innych. Nie trzeba z naszych ludzi [aplikujących o Kartę Polaka] robić zdrajców z powodu Karty Polaka. (...) U nas nie ma mniejszości, jest tylko białoruskie społeczeństwo. To są Polacy, ale to nasi Polacy, żyją na naszej ziemi i nigdzie nie chcą wyjeżdżać”.
  • Kazimierz IV Jagiellończyk – wielki książę litewski w latach 1440–1492, król Polski w latach 1447–1492. Jeden z najaktywniejszych polskich władców, za panowania którego Korona, pokonując zakon krzyżacki w wojnie trzynastoletniej, odzyskała – po 158 latach – Pomorze Gdańskie, a dynastia Jagiellonów stała się jednym z czołowych domów panujących w Europie. Zdecydowany przeciwnik magnaterii, przyczynił się do wzmocnienia znaczenia Sejmu i sejmików, co jednak stało się z krzywdą dla mieszczaństwa.
  • Kolegium Jezuitów w Mińsku – zespół architektoniczny działającej w XVIII wieku rzymskokatolickiej instytucji edukacyjnej w Mińsku, kształcącej na poziomie humanistycznego uniwersytetu, zniszczony przez władze sowieckie. Budowany od końca XVII do pierwszej połowy XVIII wieku. Większą część zespołu zniszczono podczas przebudowy miasta po drugiej wojnie światowej. Do naszych czasów zachowała się Archikatedra Najświętszej Marii Panny i znacznie przebudowana szkoła jezuicka (obecnie koledż muzyczny). Zespół kolegium zajmował cały kwartał miasta ograniczony Wysokim Rynkiem i ulicami: Kojdanowską, Zborową i Felicjanowską.
  • Kościół św. Tomasza z Akwinu i klasztor Dominikanów w Mińsku – rzymskokatolicki zespół klasztorny, założony na początku XVII wieku, zniszczony w 1950 roku. Zbudowany został w stylu barokowym. Zachowały się fundamenty i piwnice, wymagające szczegółowego badania archeologicznego. Zespół klasztorny zajmował plac na Wysokim Rynku o powierzchni ponad 1 ha (fragment kwartału dzisiejszego Pałacu Republiki). Do budynków, należących do dominikanów mińskich zaliczały się murowany kościół i klasztor oraz drewniane zabudowania gospodarcze: dwie oficyny, stajnia, spichlerz (świran), studnia i inne. W południowo-zachodniej części działki znajdował się ogród. Zespół klasztorny otoczony był wysokim murem z dużą bramą wjazdową.
  • Kościół św. Wojciecha i klasztor Benedyktynek w Mińsku – rzymskokatolicki zespół klasztorny w Mińsku, założony w pierwszej połowie XVII wieku, odebrany zakonowi po powstaniu styczniowym i przekazany mniszkom prawosławnym w 1871 roku. Klasztor zburzono w latach trzydziestych XX wieku, były kościół zniszczono w 1964 roku. Zachowały się jedynie fundamenty świątyni. Obecnie w tym miejscu znajduje się Generalna Prokuratura Białorusi.
  • Kuropaty – uroczysko na skraju Mińska, w którym odkryte zostały masowe groby ludzi rozstrzelanych przez NKWD w latach 1937–1941. Liczba ofiar w Kuropatach nie została dokładnie określona. Może wynosić od 7 tysięcy do pół miliona. Kuropaty są jednym spośród co najmniej ośmiu miejsc masowych egzekucji dokonywanych przez NKWD na terenie Mińska.
    Od 1993 uroczysko znajduje się w Państwowym Spisie Zabytków Historyczno-Kulturowych Republiki Białorusi jako miejsce pochówku ofiar represji politycznych lat 30. i 40. XX wieku.
  • Lawon Barszczeuski – białoruski filolog, tłumacz, pisarz, poeta i polityk, w latach 1990–1995 deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR/Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji; członek Opozycji BNF – frakcji parlamentarnej partii Białoruski Front Ludowy (Biełaruski Narodny Front), o charakterze antykomunistycznym i niepodległościowym; w latach 2007–2009 przewodniczący Partii BNF; kandydat nauk filologicznych. Obecnie Barszczeuski jest wiceprezesem Stowarzyszenia Białoruś–Izrael. Składa także częste wizyty w Polsce. Wraz z Wincukiem Wiaczorką był m.in. gościem na koncercie „Solidarni z Białorusią” w Warszawie 22 marca 2009 roku.
    Według Barszczeuskiego ustrój polityczny kraju powinien być zgodny z konstytucją. Białoruś winna dążyć do wejścia do Unii Europejskiej, jednak pragmatyzm ekonomiczny Unii nie powinien ograniczać rozwoju państwa.
  • Leanard Zajac – białoruski działacz polityczny, publicysta, autor wspomnień; delegat na I Zjazd Wszechbiałoruski; od 1918 roku pełnił szereg funkcji w Białoruskiej Republice Ludowej, m.in. sekretarza rządu, kontrolera państwowego i szefa misji dyplomatycznej w Berlinie; więziony przez władze sowieckie, zmarł w niewoli.
  • Łacińska diecezja mińska – jednostka terytorialna Kościoła rzymskokatolickiego ze stolicą w Mińsku. Została powołana ukazem carskim 28 kwietnia 1798 roku i zatwierdzona przez Stolicę Apostolską dekretem z 29 lipca 1798 roku. Diecezja mińska została utworzona na terenach dzisiejszej Białorusi, podległych w XIX wieku Cesarstwu Rosyjskiemu. Struktury diecezji mińskiej tworzyło w 1798 roku 10 dekanatów, 95 parafii, 61 filii, 120 kaplic, 36 klasztorów męskich i 5 żeńskich. Wraz z diecezją zostało także utworzone seminarium i kapituła. Pierwszym biskupem został Jakub Ignacy Dederko. Na katedrę przeznaczono kościół pojezuicki. Proces rozwoju diecezji trwał do roku 1832. W 1842 roku, wraz z reformą administracyjną w Cesarstwie Rosyjskim, zmianie uległy granice diecezji. Spowodowało to zmniejszenie administracji diecezjalnej, która od tej pory systematycznie kurczyła się, aż do ostatecznej likwidacji diecezji w roku 1869. Na skutek represji po powstaniu styczniowym zamknięto wiele kościołów, inne zamieniono na cerkwie. Znacznie spadła liczba parafii. Diecezja została skasowana w roku 1869. Tereny, nad którymi sprawowała opiekę, włączono z powrotem do diecezji wileńskiej.
  • Łukasz Dziekuć-Malej – białoruski duchowny baptystyczny, działacz narodowy, niepodległościowy i społeczny, tłumacz Biblii na język białoruski. Przełożył też kilkanaście broszur na język białoruski, wydał własny modlitewnik, publikował w prasie religijnej. W okresie międzywojennym założył wiele baptystycznych zborów w okolicach Brześcia. Zarówno podczas I jak i II wojny światowej włączał się aktywnie do białoruskiego ruchu narodowego. Wielokrotnie był podejrzewany o szpiegostwo.
  • Mały Bolcik – jezioro na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie miadzielskim. Położone jest 31 km na północny zachód od miasta Miadzioł, 17 km od granicy białorusko-litewskiej, ok. 1,1 km na północny wschód od wsi Jacyny. Według niektórych źródeł należy do Bołduckiej Grupy Jezior, według innych − jedynie leży w jej sąsiedztwie. Stanowi część dorzecza Straczy. Leży na terenie Naroczańskiego Parku Narodowego.
  • Melchior Wańkowicz – urodzony w Kałużycach na Mińszczyźnie polski pisarz, dziennikarz, reportażysta i publicysta. We wczesnym okresie twórczości używał niekiedy pseudonimu Jerzy Łużyc i pod tym pseudonimem w 1919 roku napisał broszurę propagandową Dlaczego żołnierz polski wkracza na Litwę i Białoruś. Pierwsze tomy reportaży i wspomnień wydał w okresie międzywojennym. Podczas II wojny światowej pracował jako korespondent wojenny przy II Korpusie Polskim gen. Władysława Andersa, bezpośrednio po wojnie wydał swoją najbardziej znaną książkę – Bitwę o Monte Cassino. Wydarzeniom wojennym poświęcił też tomy Wrzesień żagwiący i Ziele na kraterze.
  • Melecjusz Smotrycki – prawosławny, a następnie unicki duchowny działający w I Rzeczypospolitej, w latach 1620–1629 prawosławny arcybiskup połocki. Autor gramatyki języka cerkiewnosłowiańskiego zaliczanej do najważniejszych opracowań w tej tematyce. Od 1610 roku brał aktywny udział w polemice prawosławno-unickiej wokół zawartej w 1596 roku unii kościelnej. W wymienionym roku wydał w Wilnie, pod pseudonimem Theofil Ortholog, traktat polemiczny Threnos, w którym w dramatyczny sposób opisywał sytuację Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej i dowodził fałszywości dogmatów katolickich. Był to najcenniejszy tekst polemiczny napisany w toku sporów międzywyznaniowych przez prawosławnego autora.
  • Marceli (Popiel) – biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego pochodzenia ukraińskiego. 6 marca 1882 roku został biskupem połockim. W eparchii tej zajmował się przede wszystkim organizacją szkół parafialnych, tworząc 172 takie placówki, dbał o tworzenie stojących na dobrym poziomie chórów cerkiewnych oraz o wznoszenie i wyposażanie cerkwi. W 1887 założył w Witebsku bractwo św. Włodzimierza.
  • Natalla Babina – białoruska dziennikarka i pisarka narodowości ukraińskiej. W swojej twórczości pisarka często porusza kwestie ogólnoludzkie, takie jak: patriotyzm, miłość, zdrada, uczciwość, wojna, śmierć, zwyczajne życiowe szczęście. Posługuje się gatunkami niezbyt popularnymi w literaturze białoruskiej (powieść detektywistyczna). Akcję opowiadań umieszcza często w realnych miejscach w Mińsku, w rodzinnych okolicach Brześcia i samym Brześciu, ale też w odległych zakątkach świata, w których nigdy nie była. Niektóre z krótkich opowiadań Babinej charakteryzują się potoczystymi opisami, całkowitym brakiem publicystyki i hasłowości, prostym opisem działań i nastrojowymi wspomnieniami przepojonymi nostalgią i liryzmem. Inne natomiast cechuje niemal dziennikarskie, dobitne rozłożenie akcentów i eseistyczny styl. Babina w swoich utworach łączy sceny realistyczne z fantastycznymi, posługuje się sugestywną metaforyką i barwnym, ekspresyjnym językiem.
  • Polskie Towarzystwo Oświata w Mińsku – polska organizacja społeczna założona w 1905 roku, działająca w Mińsku i na terenie guberni mińskiej Imperium Rosyjskiego. Do 1907 roku jej działalność odbywała się w konspiracji, w latach 1907–1909 legalnie, następnie ponownie w konspiracji. Towarzystwo miało za cel edukowanie mieszkańców Mińszczyzny, zwłaszcza dzieci, w duchu polskości, a także rozpowszechnianie na tych ziemiach polskiej kultury, języka i umacnianie świadomości narodowej. Organizacja była prześladowana, a w okresie legalnej działalności traktowana z niechęcią przez władze rosyjskie, ponieważ umacnianie polskości na ziemiach zabranych było sprzeczne z realizowaną przez administrację państwową strategią rusyfikacji i asymilacji.
  • Program Stypendialny im. Konstantego Kalinowskiego – utworzony w marcu 2006 roku polski państwowy program pomocowy dla białoruskiej młodzieży. Początkowo przeznaczony dla studentów relegowanych z białoruskich uczelni z przyczyn politycznych, z biegiem czasu objął także osoby, które nie mogą studiować na Białorusi ze względu na swoje poglądy polityczne i zaangażowanie w obronę demokracji i praw człowieka. Jest to największy w Europie program tego rodzaju. Merytorycznie koordynowany jest przez Biuro Programu przy Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, we współdziałaniu z Ministerstwem Spraw Zagranicznych i Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP. Dyrektorem i koordynatorem Programu, kierującym pracami biura i pracami komisji kwalifikujących kandydatów na studia, jest dyrektor Studium Europy Wschodniej UW Jan Malicki. Program finansowany jest z budżetu państwa – w 2008 roku Minister Spraw Zagranicznych Polski przekazał na jego kontynuację 1,2 miliona euro.
  • Rogneda – kniaziówna połocka, córka księcia Rogwołoda, jedna z żon Wielkiego Księcia Kijowskiego Włodzimierza. Dawniej przyjmowano, że miała z Włodzimierzem synów Iziasława, Jarosława Mądrego, Wsiewołoda i Mścisława oraz dwie córki, w tym Przedsławę. Obecnie toczy się wśród historyków dyskusja w sprawie osoby matki poszczególnych synów Włodzimierza. Po 987 roku otrzymała jako uposażenie gród Izasław. Zmarła w 1000 roku, miejsce śmierci i pochówku pozostają nieznane.
  • Rogwołod – książę połocki (ok. 945–978). Był Waregiem. Przybył ze Skandynawii do Połocka w latach czterdziestych X wieku i został założycielem dynastii książąt połockich. Nieznana jest dokładna data śmierci Rogwołoda. Według źródeł śmierć poniósł pomiędzy 978 a 980 rokiem wskutek najazdu Włodzimierza Wielkiego na Połock. Imię Rogwołod nosili w drugiej połowie XI wieku syn i wnuk Wsiesława Połockiego. Kniaziowie połoccy, walczący z potomkami Włodzimierza Wielkiego, wywodzili swój ród od Rogwołoda i jego córki Rognedy, a swoje pretensje do tronu połockiego rościli nie od momentu nadania go Iziasławowi, synowi Rognedy i Włodzimierza, przez Wielkiego Księcia Kijowskiego, ale od spuścizny po Rogwołodzie.
  • Siarhiej Antonczyk – białoruski polityk, działacz robotniczy i związkowy, w latach 1990–1996 deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR / Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji; członek Opozycji BNF – frakcji parlamentarnej organizacji Białoruski Front Ludowy (Biełaruski Narodny Front) – o charakterze antykomunistycznym i niepodległościowym. Antonczyk był autorem przedstawionego w 1994 roku sprawozdania o korupcji w otoczeniu prezydenta Alaksandra Łukaszenki i premiera Michaiła Czyhira, którego publikacja w prasie została zabroniona przez prezydenta. Gazety ukazały się wówczas z „białymi plamami”, co uważane jest za jeden z pierwszych jawnych przykładów łamania zasad demokracji i praworządności przez Łukaszenkę.
  • Siarhiej Babrou – białoruski skoczek narciarski, reprezentant kraju. Jego największym sukcesem było zwycięstwo w konkursie na dużej skoczni podczas Zimowej Uniwersjady 1999 w Popradzie (skoczkowie rywalizowali akurat w Szczyrbskim Jeziorze). Jest rekordzistą skoczni MS 1970 A, na której wygrał zawody uniwersjady (rekord – 128,5 m).
    Zdobył tylko 10 punktów w Pucharze Kontynentalnym (najwyższe miejsce w konkursie to 24.), natomiast w Pucharze Świata takowych nigdy nie zdobył (najwyższe miejsce zajął 24 stycznia 1998 roku na mamucie w Oberstdorfie – zajął wówczas 39. miejsce, a dzień później był 41.). Dwudniowe zawody na Heini-Klopfer-Skiflugschanze były również turniejem o mistrzostwo świata w lotach narciarskich, w którym to Babrou zajął 41. miejsce. Uczestniczył także w mistrzostwach świata w 1999 roku, w których zajmował 67. (normalna) i 68. miejsce (duża skocznia). Od marca 1999 roku nie skacze na zawodach międzynarodowych.
  • Siarhiej Pielasa – białoruski dziennikarz pracujący w Polsce, sekretarz prasowy, prowadzący i redaktor wielu programów i filmów dokumentalnych nadającej z Polski białoruskojęzycznej stacji telewizyjnej Biełsat TV. Zawodowo interesuje się bezpieczeństwem międzynarodowym, problematyką wojskową i historią. Poświęca uwagę stosunkom białorusko-polskim.
  • Sławamir Adamowicz − białoruski poeta, publicysta, tłumacz literatury norweskiej; w latach 90. XX wieku radykalnie prawicowy, nacjonalistyczny działacz polityczny; w 1996 roku aresztowany m.in. za napisanie wiersza pt. Zabij prezydenta; pierwszy w historii niepodległej Białorusi literat skazany za swój utwór.
  • Swiatłana Aleksijewicz – pisarka i dziennikarka narodowości białorusko-rosyjsko-ukraińskiej. Jest autorką książek, filmów i sztuk teatralnych, laureatką licznych nagród, zgłoszona do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.
    W wielu wypowiedziach, dotyczących jej narodowości, używała form, sugerujących, że uważa się za Białorusinkę, Rosjanką, pół-Ukrainką. Zdarza się jej też określić siebie mianem człowieka radzieckiego. Tworzy w języku rosyjskim i korzysta z niego w codziennej komunikacji. Chociaż większość życia spędziła na Białorusi, nie posługuje się językiem białoruskim.
  • Sylwester (Czetwertyński) – biskup prawosławny I Rzeczypospolitej. W 1702 roku został przełożonym monasteru Przemienienia Pańskiego w Starej Czetwertni. W 1707 roku objął zarząd eparchii mścisławskiej, mohylewskiej i orszańskiej. W 1708 roku znalazł się w ostrym konflikcie z metropolitą kijowskim Joazafem, pragnął bowiem podporządkować sobie stauropigialne monastery na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego i zaprowadzić w nich należną dyscyplinę.
    W czasie sprawowania urzędu biskupa białoruskiego Sylwester (Czetwertyński) występował w obronie stanu posiadania administratury, domagał się od króla polskiego poszanowania praw ludności prawosławnej, niedopuszczania do wymuszania konwersji na katolicyzm i odbierania prawosławnym obiektów sakralnych. Wobec nieprzychylnej polityki Augusta II Sasa prowadził również stałą korespondencję z carem Piotrem I. W 1725 stwierdził w liście, że bez rosyjskiego wsparcia nie będzie w stanie dłużej kierować eparchią. Po jego śmierci August II Sas uniemożliwił intronizację nowego biskupa białoruskiego.
  • Szymon Rak-Michajłowski – działacz polityczny i społeczny narodowości białoruskiej, publicysta i pedagog; delegat na I Zjazd Wszechbiałoruski; działacz polityczny Białoruskiej Republiki Ludowej, członek Rady BRL, działacz białoruskiej mniejszości narodowej w II Rzeczypospolitej, w latach 1922–1927 poseł na Sejm I kadencji; od 1926 roku członek Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi, w 1927 roku aresztowany przez władze polskie; od 1930 roku żył w Białoruskiej SRR, zajmując tam szereg stanowisk państwowych; skazany na obóz pracy, a następnie rozstrzelany z polecenia władz radzieckich.
  • Teodor Maksymowicz – duchowny zielonoświątkowy, wieloletni lider najpierw Związku Chrześcijan Wiary Ewangelicznej (od 1946 pod nazwą Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej), a następnie Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego. Był zwolennikiem współpracy z pokrewnymi ugrupowaniami ewangelikalnymi. Jakkolwiek miał zasługi dla środowiska ewangelikalnego w latach powojennych, ostatnie jego lata życia zapisały się mniej chwalebnie.
    Pochodził z Polesia. 13 lutego 1929 roku przeżył tzw. chrzest w Duchu Świętym, po czym został ordynowany na diakona i powołany na przełożonego gminy wyznaniowej Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w powiecie stolińskim. W latach 1930–1931 odbywał naukę w Szkole Biblijnej w Gdańsku. W roku 1936 został prezbiterem, a podczas zjazdu okręgowego w Pińsku został też wybrany na skarbnika okręgu. Podczas okupacji niemieckiej zmuszony był ograniczyć pracę do jednego powiatu i, aby móc utrzymać rodzinę, musiał podjąć pracę w mleczarni jako jej prezes. W czasie II wojny światowej został repatriowany do Polski.
  • Uładzimir Andrejczanka − białoruski agronom, kołchoźnik i polityk, w latach 1990−1996 deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR / Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji, w latach 1997−2008 członek Rady Republiki Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi I, II i III kadencji, od 2008 roku przewodniczący Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi IV i V kadencji.
  • Uładzimir Hanczaryk – białoruski polityk, deputowany do białoruskiego i radzieckiego parlamentu, wspólny kandydat opozycji na prezydenta Białorusi w wyborach 2001 roku. Był aktywnym działaczem związków zawodowych. W 1986 roku został przewodniczącym Białoruskiej Krajowej Rady Związków Zawodowych, w 1990 roku – przewodniczącym Federacji Związków Zawodowych Białorusi.
    W wyniku porozumienia głównych ugrupowań białoruskiej opozycji demokratycznej, Uładzimir Hanczaryk został wybrany na jej wspólnego kandydata na prezydenta w wyborach 2001 roku. Według oficjalnych wyników wyborów prezydenckich 9 września 2001 roku, Uładzimir Hanczaryk zdobył 15,65% głosów, przegrywając tym samym z urzędującym prezydentem Alaksandrem Łukaszenką, który zdobył 76,65% głosów. Najlepszy wynik Hanczaryk uzyskał w mieście Mińsk – 30,5%, najgorszy w obwodzie homelskim – 8,34%.
  • Walancin Ciszko − białoruski działacz chrześcijański i polityczny, aktywista na rzecz LGBT, poeta i pisarz; członek Partii BNF, w 2011 roku przewodniczący mołodeczańskiego oddziału Młodzieży BNF, od stycznia 2013 roku koordynator Projektu Kulturalno-Oświatowego Ruch Chrześcijan LGBT Białorusi „Mysterium Fidei”, od sierpnia 2013 roku diakon niekanonicznego Greckiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego Ameryki i Kanady, jedyny hierodiakon tego kościoła na Białorusi; obłożony małą ekskomuniką przez Kościół katolicki.
  • Walki o Lidę (1919) – szturm wojsk polskich na silnie bronione przez bolszewików miasto Lida, przeprowadzony 16–17 kwietnia 1919 roku, zakończony zwycięstwem Polaków; jeden z epizodów wyprawy wileńskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920.
    Walki żołnierzy polskich o Lidę zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic: „LIDA 16 IV 1918 − 28 IX 1920”.
  • Walki o Wilno (1918-1919) – walki o kontrolę nad miastem Wilno, toczone przez polskie ochotnicze oddziały samoobrony wileńskiej, początkowo przeciwko wycofującym się z miasta wojskom niemieckim oraz miejscowym komunistom i bolszewikom (31 grudnia 1918 roku – 3 stycznia 1919 roku), a następnie przeciwko nacierającej Armii Czerwonej (4 stycznia – 6 stycznia 1919 roku); doprowadziły one do przejściowego opanowania większości miasta przez Polaków, którzy jednak zostali zmuszeni do wycofania się z niego pod wpływem natarcia przeważających sił bolszewickich; wydarzenia te uważane są przez niektórych historyków za początek wojny polsko-bolszewickiej.
  • Wanda Krahelska – działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej, członkini Organizacji Bojowej PPS, współtwórczyni Rady Pomocy Żydom „Żegota”, plastyczka i wydawca. Odznaczona Krzyżem Niepodległości z Mieczami i medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
  • Włodzimierz (Tichonicki) – duchowny Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Jako biskup białostocki i tymczasowo zarządzający diecezją grodzieńską działał w latach 1918–1923 w II Rzeczyspospolitej, sprzeciwiając się uniezależnieniu się Kościoła prawosławnego w Polsce od Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Wydalony z Polski w 1924 roku, został jednym z hierarchów Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W 1931 roku przeszedł razem z całym egzarchatem w jurysdykcję Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, w której – z krótką przerwą w latach 1945–1946 – znajdował się do końca życia. W latach 1946–1959 zwierzchnik Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Parafii Rosyjskich. Działał na rzecz zjednoczenia całej emigracji rosyjskiej w jednym Kościele prawosławnym oraz na rzecz popularyzacji prawosławia na Zachodzie Europy, m.in. poprzez tłumaczenie tekstów liturgicznych na miejscowe języki.
  • Wolha Abramawa – białoruska naukowiec i polityk, publicystka, deputowana do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji; w latach 2000–2008 deputowana do Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi II i III kadencji; kandydat nauk filozoficznych. Wolha Abramawa jest politykiem prorosyjskim, lecz także zwolenniczką dobrych stosunków Białorusi z Zachodem. Jej zdaniem polityka Alaksandra Łukaszenki cieszy się poparciem większości społeczeństwa; krytycznie odnosi się do części liderów białoruskiej opozycji.
  • Wsiesław Czarodziej – książę połocki, Wielki Książę Kijowski – jedyny przedstawiciel Rurykowiczów połockich, który panował w Wielkim Księstwie Kijowskim, syn Briaczysława Iziasławicza. W związku z nietypowymi okolicznościami narodzin i posiadanym przez księcia „amuletem” przypisywano mu magiczną moc. Już za życia Wsiesława układano o nim legendy. Współcześni wierzyli, że książę miał dar proroczy, mógł przemienić się w wilka, w sokoła, w tura o złotych rogach.
  • Wybory prezydenckie na Białorusi w 1999 roku – wydarzenie polityczne zorganizowane z inicjatywy deputowanych Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji, którzy kontynuowali prace tego organu po reformie konstytucyjnej 1996 roku, oraz środowisk opozycyjnych wobec prezydenta Alaksandra Łukaszenki. Jego deklarowanym celem było przeprowadzenie pełnoprawnych wyborów prezydenckich i wyłonienie nowego prezydenta Białorusi po zakończeniu kadencji Łukaszenki, co zgodnie z konstytucją z 1994 roku miało nastąpić 20 lipca 1999 roku. Wybory organizowane były w warunkach dwuwładzy, która nastąpiła wraz z wprowadzeniem przez prezydenta reformy konstytucyjnej w 1996 roku.
  • Zakon Bazylianów Świętego Jozafata – katolicki zakon obrządku greckiego, żyjący według reguły zakonnej Bazylego Wielkiego. Zakon powstał po podpisaniu unii w Brześciu w 1596 roku. W 1607 roku metropolita kijowski Józef Welamin Rutski i arcybiskup połocki św. Jozafat Kuncewicz dokonali centralizacji zgromadzeń bazyliańskich. W 1616 roku otwarto pierwszy nowicjat w monasterze Zaśnięcia Matki Bożej w Byteniu. W 1617 roku pierwsza kapituła generalna, która zebrała się w Nowogródku, zatwierdziła statut zakonu bazylianów, opracowany przez metropolitę Rutskiego i arcybiskupa Kuncewicza.
  • Zamek w Mińsku – drewniana budowla obronna w Mińsku, zbudowana w połowie XI wieku na prawym brzegu rzeki Świsłocz przy ujściu do niej rzeki Niemiga (rejon placu 8 Marca); zniszczona na początku XIX wieku, a ostatecznie zniwelowana przez władze sowieckie w latach 50. XX wieku. Obszar, który w przeszłości otaczały wały zamkowe, otrzymał nazwę Zamczyska.
  • Zianon Pazniak – białoruski archeolog, polityk i działacz społeczny, jeden z liderów białoruskiego ruchu narodowowyzwoleńczego od początku procesów demokratycznych na Białorusi w 1988 roku, założyciel antykomunistycznej i niepodległościowej partii Białoruski Front Ludowy, odkrywca masowych grobów ofiar NKWD w Kuropatach. W latach 1990–1995 był deputowanym do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR/Rady Najwyższej Republiki Białorusi XII kadencji, przewodniczącym Opozycji BNF – frakcji parlamentarnej BFL. Jest autorem wielu książek i artykułów o tematyce historycznej i politycznej, a także wierszy, kandydatem wiedzy o sztuce. Od 1996 roku przebywa na emigracji.
  • Zofia Holszańska – księżniczka litewska, królowa Polski, od 1422 roku czwarta i ostatnia żona Władysława II Jagiełły. Przed ślubem z polskim królem musiała przejść z prawosławia na katolicyzm, przyjmując jednocześnie imię Zofia. Koronowana w 1424 roku.
    Sonka pochodziła z litewskiego rodu Holszańskich, którego siedzibą była wieś Holszany. Była drugą z trzech córek księcia Andrzeja Holszańskiego i jego żony księżniczki druckiej Aleksandry, będącej według większości historyków córką Dymitra Starszego Olgierdowica.