Porządzie
Porządzie – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie wyszkowskim, w gminie Rząśnik[6][5]. Leży w dolinie Bugu i Narwi.
| wieś | |
 Zabytkowy kościół pw. św. Teresy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
07-205[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WWY |
| SIMC |
0519080[5] |
Położenie na mapie gminy Rząśnik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu wyszkowskiego  | |
 52°41′56″N 21°25′26″E/52,698889 21,423889[1]
| |
Historia edytuj
Zmiany administracyjne edytuj
Prywatna wieś duchowna położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie kamienieckim ziemi nurskiej województwa mazowieckiego[7]. W XV–XVIII w. wieś była częścią dóbr biskupów płockich[8]. Po upadku I Rzeczypospolitej upaństwowiona, była częścią dóbr narodowych Leszczydół[9].
W 1819 we wsi mieszkało 16 gospodarzy trzydniowych (odrabiali pańszczyznę w wysokości 3 dni), 5 jednodniowych, 1 czynszownika, 5 chałupników. We wsi mieszkało 120 osób, w tym 5 osób pochodzenia żydowskiego. W 1827 istniało tu 28 domów, w których mieszkało 200 osób. W 1855 we wsi było 16 gospodarzy trzydniowych oraz 5 jednodniowych, 9 chałupników i 1 czynszownik. Istniała karczma[9]. W 1921 we wsi notowano 96 domów i 510 mieszkańców. Należała do gminy Wyszków[10].
W latach 1954–1972 wieś należała do gromady Rząśnik, od 1973 do gminy Rząśnik. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego[8].
W strukturze kościoła rzymskokatolickiego wieś, siedziba parafii, należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Wyszków[11].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0519110 | Góry | kolonia |
| 0519127 | Grabnik | osada leśna |
| 0519096 | Porządzie-Kolonia | część wsi |
| 0519140 | Przyspa | osada leśna |
| 0519104 | Stara Wieś | część wsi |
Wydarzenia edytuj
Etymologię nazwy wsi wyprowadza się od pierwotnego układu wsi według określonego porządku albo porządnej pracy mieszkańców[12][13].
W 1783 sołectwo w Porządziu nadał Janowi i Mariannie Karłowiczom biskup płocki Michał Jerzy Poniatowski[9].
W 1858 wieś urządzono kolonialnie[9].
W dniach 14–15 lipca 1863 oddział dowodzony przez Jakuba Jasińskiego i Józefa Konstantego Ramotowskiego stoczył tu bitwę z wojskami carskimi[14].
W drugiej połowie XIX w. badania etnograficzne prowadził tu Oskar Kolberg[12], a w latach 50. XX w. Marian Pokropek[15]. Wieś stanowiła ważny ośrodek tkacki w kurpiowskiej Puszczy Białej[12][13][15].
W okresie międzywojennym we wsi istniał Dom Ludowy, siedziba organizacji świeckich i religijnych, czasowo siedziba szkoła powszechnej. Inicjatorem powstania Domu Ludowego był ks. Jan Trzaskoma[16].
Architektura edytuj
W miejscowości znajduje się kościół drewniany z I poł. XVIII w. w 1928 przeniesiony tu z Dzierżenina[17].
We wsi istnieje Publiczna Szkoła Podstawowa im. ks. Jana Trzaskomy[16]. W 2018 przy szkole otwarto halę sportową[18].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 108889
- ↑ Wieś Porządzie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-11], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 956 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000 [online], Atlas Fontium [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ a b Leszek Zugaj, Historia administracji w gminie Rząśnik, Lublin 2013–2017, s. 100.
- ↑ a b c d Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 1: M. st. Warszawa, województwo warszawskie, mbc.cyfrowemazowsze.pl, Warszawa 1925, s. 134 [dostęp 2022-07-26].
- ↑ Porządzie - Parafia pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus [online], diecezja.lomza.pl [dostęp 2023-10-15] (pol.).
- ↑ a b c Oskar Kolberg, Mazowsze. Obraz etnograficzny, t. 4: Mazowsze stare. Mazury. Kurpie, Kraków 1888.
- ↑ a b Iza Stańczak, Porządek w Porządziu [online], Tygodnik Ostrołęcki, 21 kwietnia 2005 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński, Mazowsze. Mały przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka, 1978, s. 201–202.
- ↑ a b Kurpie w czerni i bieli, czyli Porządzie na starej fotografii [online], wdi24.pl, 18 lipca 2023 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ a b Szkoła Podstawowa im. ks. Jana Trzaskomy w Porządziu - Historia szkoły [online], pspporzadzie.szkolnastrona.pl [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Małgorzata Laskowska-Adamowicz, Kościół parafialny pw. św. Teresy [online].
- ↑ Porządzie czekało 20 lat. Otwarcie nowej hali sportowej przy szkole podstawowej [online], Tuba Wyszkowa, 9 lutego 2018 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Porządzie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 833.