Wikipedia

Potok Zagórski (dopływ Czarnej Przemszy)

potok w woj. śląskim, dopływ Czarnej Przemszy

Potok Zagórski – mały ciek wodny[1] na Wyżynie Śląskiej, lewy dopływ Czarnej Przemszy[2]; Należy do lewobrzeżnego dorzecza Wisły.

Potok Zagórski
Ilustracja
Potok Zagórski w okolicy ujścia do Czarnej Przemszy
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Lokalizacja

Sosnowiec

Potok
Długość 4 km
Średni przepływ

0,550 m³/s

Źródło
Miejsce Sosnowiec-Zagórze
Ujście
Recypient Czarna Przemsza
Miejsce

Będzin

Współrzędne

50°18′11″N 19°08′24″E/50,303056 19,140000

Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ujście”
Multimedia w Wikimedia Commons

Długość ok. 4 km, z czego 3,3 km jako woda powierzchniowa a 0,7 km podziemna[1]. Średni przepływ ok. 550 l/s[3].

Położenie i przebieg edytuj

Oprócz odcinka ujściowego położony w całości na terenie miasta Sosnowiec w obszarze dzielnicy Zagórze i Środula. Liczne naturalne źródła ma we wzniesieniu zagórskim[2] w Sosnowcu-Zagórzu w okolicy ulicy Popiełuszki[4][5][6], uchodzi ponorem[7] w Będzinie; Przepływa przez podmokłe łąki na Zagórzu[2] tworząc staw w górnej części; Następnie koryto wiedzie wzdłuż Osiedla Hutnik aż do drogi krajowej nr 94 przechodząc pod nią na niegdyś bagniste obszary dzielnicy Środulia (osiedle Zuzanna i Dolna Środula) przepływając pomiędzy zabudowaniami hipermarketów na granicę obszaru ogródków działkowych a następnie na łąki porastające teren dawnego kamieniołomu a późniejszego wysypiska śmieci.

Historia edytuj

Ślady i dokumenty wskazują, że od czasów średniowiecza, wody źródła były wykorzystywane przez lokalny browar do produkcji piwa aż do czasu rozpoczęcia eksploatacji złóż węgla w regionie[8][6][9]. W pobliżu źródeł zlokalizowany był też Gródek Rycerski[5][6], którego fosa była napełniana wodami z potoku[9]. Dla zapobieżenia zalewaniu dawnych wyrobisk górniczych koryto zostało w latach 1981–1986 uregulowane[3]. Jednocześnie ekolodzy przypuszczają, że wybudowane na terenie Środuli w latach 90. XX wieku hipermarkety mogły naruszyć ekosystem tego cieku wodnego.

Ochrona przyrody edytuj

W dolinie Potoku Zagórskiego znajdują się łąki i zadrzewienia składające się między innymi z roślin: malina właściwa, pałka szerokolistna, wiązówka błotna[6], które to są lęgowiskami wielu gatunków ptaków: białorzytki, kuropatwy, pokląskwy, skowronka, gąsiorka, pliszki żółtej, dymówki[10] i podlegającej ścisłej ochronie czajki[11][12].

Innymi cennym gatunkiem występującym na łąkach zagórskich jest kosaciec syberyjski[13], natomiast w okolicach źródłowych Potoku, zwanych Dębnikiem, występuje krwiściąg lekarski[14], będący ostoją modraszki telejusa i modraszki nausitousa[13] chronionej prawem europejskim[14].

Siedliska czajki edytuj

Ze względu na występowanie tak rzadkich gatunków, a szczególnie wpisanej na czerwoną listę czajki[15] Zagórskie towarzyszenie Regionalne Pakosznica a potem Przyroda dla Sosnowca wystąpiły o ustanowienie obszaru potoku i przylegających łąk chronionym użytkiem ekologicznym[9][12]. Pierwsze projekty związane z ochroną terenu Potoku Zagórskiego pojawiły się w 2003 roku[3], jako efekt uchwały rady miejskiej w sprawie zagospodarowania terenu Środula-Północ.[16] Późniejsze projekty zakładały ochronę potoku włącznie z otaczającymi łąkami i doliną - pojawiły się w planach Urzędu Miasta Sosnowca w 2010 roku kwalifikując je jako Powierzchnie przyrodniczo cenne na terenie Sosnowca[17]. W 2012 roku w efekcie braku działania, temat konieczności ochrony tych terenów podjęło stowarzyszenie Pakosznica[9], postulując objęciem ochroną terenu doliny potoku, łąk, kamieniołomu oraz pozostałości Gródka Rycerskiego postulując utworzenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego[9]. Wobec braku reakcji władz miasta, stowarzyszenie prowadziło czynną ochronę terenu we własnym zakresie[14], a czyszczenie koryta potoku zostało wykonane z inicjatywy obywatelskiej w ramach budżetu obywatelskiego[18][19]. W 2020 został ponownie zgłoszony wniosek do Rady Miasta o ustanowienie ochrony terenów potoku[20], który został odrzucony[15].

Linki zewnętrzne edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b iMap [online], www.gispartner.pl [dostęp 2020-08-16].
  2. ↑ a b c Joanna Fajfer, Program Ochrony Środowiska dla Miasta Sosnowca na lata 2009-2018 [online] [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2010-11-22].
  3. ↑ a b c Program Ochrony Środowiska dla miasta Sosnowca. 2003. s. 44. [dostęp 2017-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-19)].
  4. ↑ Piotr Cempulik, Krystyna Holeksa, Jacek Betleja, Witold Ryka: Przyroda Sosnowca. Sosnowiec: PTPP Pro Natura, 1999, s. 10. ISBN 83-907734-2-2.
  5. ↑ a b Gościniec PTTK [online], gosciniec.pttk.pl [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2008-12-31].
  6. ↑ a b c d Piotr Grzegorzek, Sosnowiec Zagórze - między innymi Kamienna - część 3 [online], www.bio-forum.pl, 11 marca 2014 [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-16].
  7. ↑ Prognoza oddziaływania na środowisko dla Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowaniaprzestrzennego miasta Sosnowc [online] [zarchiwizowane z adresu].
  8. ↑ Karolina Kot, Sosnowiec - Zagórze, nieistniejący browar [online], Strażnicy Czasu [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-16].
  9. ↑ a b c d e Ochrona dla łąk, potoku i kamieniołomu - Ochrona środowiska [online], www.portalsamorzadowy.pl [dostęp 2020-08-16] (pol.).
  10. ↑ Piotr Cempulik, Krystyna Holeksa, Jacek Betleja, Witold Ryka: Przyroda Sosnowca. Sosnowiec: PTPP Pro Natura, 1999, s. 53-55. ISBN 83-907734-2-2.
  11. ↑ Czajka – trudny los ptasiego wędrowca [online], Przyroda Dla Sosnowca, 31 października 2019 [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-21] (pol.).
  12. ↑ a b Agnieszka Stefaniak-Zubko, SOS dla czajek. Sosnowiczanie chcą ratować rzadkie ptaki, żyjące w sąsiedztwie marketów [online], sosnowiec.wyborcza.pl, 11 kwietnia 2020 [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-16].
  13. ↑ a b Modraszki, wścieklice i krwiściąg z Dębnika [online], Kurier Miejski, 11 września 2017 [dostęp 2020-08-16] (pol.).
  14. ↑ a b c Agnieszka Stefaniak-Zubko, Przyrodnicza perła Zagórza wciąż czeka na właściwą ochronę [online], sosnowiec.wyborcza.pl, 21 października 2017 [dostęp 2020-08-16].
  15. ↑ a b EDS Park Sosnowiec ma być nowym parkiem handlowym w mieście. Inwestycja zagraża siedlisku czajki [online], gazetapl [dostęp 2021-11-26] (pol.).
  16. ↑ UCHWAŁA NR 233/XIX/03 RADY MIEJSKIEJ W SOSNOWCU z dnia 18 grudnia 2003 roku [online], 18 grudnia 2003 [zarchiwizowane z adresu].
  17. ↑ PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI MIASTA SOSNOWCA NA LATA 2010 - 2020 [online], 2010 [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-16].
  18. ↑ ZO 59_2019 - OCZYSZCZENIE KORYTA POTOKU ZAGÓRSKIEGO UL. STAŃCZYKA W SOSNOWCU [online], bip.mzuk.sosnowiec.pl [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu].
  19. ↑ Media Partner Lorenc, Czyszczenie koryta Potoku Zagórskiego [online], Budżet Obywatelski w Sosnowcu [dostęp 2020-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-16].
  20. ↑ Czajka – trudny los ptasiego wędrowca [online], Przyroda Dla Sosnowca, 31 października 2019 [dostęp 2020-08-16] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Potok_Zagórski_(dopływ_Czarnej_Przemszy)&oldid=72178740”