Wikipedia

Potoka

wieś w województwie podlaskim

Potoka (biał. Патока[8]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Michałowo[9][7].

Potoka
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

białostocki

Gmina

Michałowo

Sołectwo

Potoka[2][3]

Wysokość

160 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

64[4][5]

Strefa numeracyjna

85

Kod pocztowy

16-050[6]

Tablice rejestracyjne

BIA

SIMC

0034683[7]

Położenie na mapie gminy Michałowo
Mapa konturowa gminy Michałowo, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Potoka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Potoka”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Potoka”
Położenie na mapie powiatu białostockiego
Mapa konturowa powiatu białostockiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Potoka”
Ziemia52°59′47″N 23°29′52″E/52,996389 23,497778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wieś jest siedzibą sołectwa Potoka w skład którego wchodzą: Potoka, Hoźna i Krukowszczyzna[10].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Historia edytuj

Powstanie wsi, położonej na terenie Puszczy Błudowskiej, datowane jest na koniec XVI wieku.

Początkowo w strukturze Kościoła prawosławnego mieszkańcy wsi Potoka podlegali parafii w Topolanach. Jednakże po konwersji cerkwi Topolańskiej na grekokatolicyzm mieszkańcy Potoki postanowili wznieść w swojej wsi cerkiew prawosławną, co nastąpiło w 1707 roku z fundacji rodu Radziwiłłów oraz dzięki staraniom mnichów z monasteru zabłudowskiego[11]. Jednakże już w 1744 roku cerkiew potocką przejęli unici. Dopiero w 1839 roku parafia unicka w Potoce na mocy postanowień synodu połockiego powróciła do prawosławia[12]. Od 1820 Potoka należała do dóbr Hieronimowo, których właścicielem był Michał Hieronim Radziwiłł.

W 1899 we wsi wybudowano murowany, piętrowy budynek z przeznaczeniem na szkołę cerkiewną. Znalazły się w nim pomieszczenia na sale lekcyjne, stołówkę, mieszkania dla nauczycieli i internat dla uczniów z odległych wsi. Szkołę opuściło wielu absolwentów, którzy pracowali w okolicznych i bardziej odległych wsiach jako nauczyciele. Szkołę w Potoce ukończył Wasilij Sokołowski[12].

W 1913 roku w Potoce wyświęcono murowaną, okazałą cerkiew prawosławną pod wezwaniem św. Jerzego Zwycięzcy. Była to już trzecia z kolei świątynia na tym miejscu. Ewakuacja w głąb Rosji, czyli tzw. bieżeństwo w 1915 przerwało harmonijny rozwój wsi. Kilkanaście dni po wyjeździe mieszkańców w sąsiedztwie Potoki wojska rosyjskie starły się z Niemcami. W wyniku ostrzału pożar prawie całkowicie strawił wieś.

Po powrocie mieszkańców bieżeństwa w 1921, wieś liczyła 123 osoby, wszyscy zadeklarowali wówczas białoruską przynależność narodową oraz wyznanie prawosławne[13]. Liczba mieszkańców w następnych latach wzrastała. W 1943 roku Niemcy wysadzili w powietrze cerkiew św. Jerzego Zwycięzcy[12].

16 maja 1945 roku pierwszy szwadron V Brygady Wileńskiej Armii Krajowej pod dowództwem Zygmunta Błażejewicza w wyniku sporu z żołnierzami WP o kontyngent zastrzelił czterech mieszkańców wsi oraz dowódcę grupy żołnierzy. Sam Błażejewicz został ranny. 22 maja ten sam oddział podpalił wieś skutkiem czego w pożarze zginęło troje dzieci. Kolejna ofiara tragedii zmarła po kilku dniach od rozległych poparzeń[14]. Całkowitemu zniszczeniu uległy zabudowania wsi wraz z inwentarzem. Po tych wydarzeniach kilkanaście rodzin z Potoki (46 osób) zdecydowało się bezzwłocznie na trwałą migrację do Związku Radzieckiego na zawsze opuszczając rodzinną wieś[15][14][16]. W związku z tymi wydarzeniami do 1950 r. Potokę opuściło kolejnych 200 mieszkańców[17]. Ich miejsce zasiedlili repatrianci zza linii Curzona. Zbrodnię w Potoce upamiętnia pomnik prawosławnych mieszkańców Białostocczyzny zabitych i zaginionych w latach 1939–1956 w Białymstoku.

W 1950 liczba mieszkańców wzrosła do 286 osób, by w 1995 spaść do zaledwie 69. Z tej liczby ponad połowę stanowiły osoby powyżej sześćdziesiątego roku życia, co związane jest z procesem wyludniania się i starzenia podlaskich wsi.

W 2013 na potockim cerkwisku ustawiono i poświęcono pamiątkowy krzyż[12]. W sierpniu 2018 r. rozpoczęto w tym miejscu budowę kaplicy pw. św. Anny[18]; gotowy obiekt poświęcono 5 października 2019 r.[19]

Inne edytuj

Prawosławni mieszkańcy wsi należą obecnie do parafii w Topolanach[12][20], a wierni kościoła rzymskokatolickiego do parafii Opatrzności Bożej w Michałowie.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 109342
  2. ↑ Uchwała nr VI/25/90 Rady Gminy w Michałowie z dnia 28 grudnia 1990 r. w sprawie podziału Gminy Michałowo na sołectwa, 28 grudnia 1990.
  3. ↑ Uchwała nr VII/66/07 Rady Gminy Michałowo z dnia 18 kwietnia 2007 r. w sprawie połączenia sołectw. „Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego”. Nr 120, poz. 1094, s. 10729, 2007-05-24. Wojewoda Podlaski. [dostęp 2014-11-21]. 
  4. ↑ Wieś Potoka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-24], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  5. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  6. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2014, s. 959 [zarchiwizowane 2014-10-31].
  7. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1748, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-11-21]. 
  8. ↑ Патока, вёска. Radzima.net. [dostęp 2015-12-20].
  9. ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
  10. ↑ Strona gminy, sołtysi
  11. ↑ Nos 1996 ↓, s. 175.
  12. ↑ a b c d e Ałła Matreńczyk. Potoka pamięta. „Przegląd Prawosławny”. 9 (339), wrzesień 2013. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2015-09-07]. 
  13. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 27.
  14. ↑ a b Michał Bołtryk. Sądne dni Potoki. „Przegląd Prawosławny”. 8 (290), sierpień 2009. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2015-09-07]. 
  15. ↑ Tragedia wsi Potoka. TVP Białystok, 2015-05-31. [dostęp 2015-09-07].
  16. ↑ Michał Bołtryk. Przedtem były Wiluki i Potoka. „Przegląd Prawosławny”. 12 (306), grudzień 2010. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2015-10-03]. 
  17. ↑ Nos 1996 ↓, s. 176.
  18. ↑ protodiakon Wiaczesław Perek: Poświęcenia kamienia węgielnego pod czasownię św. Anny w Potoce. orthodox.bialystok.pl, 14 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-17)].
  19. ↑ Anna Petrovska: W Potoce uroczyście poświęcono kaplicę ku czci św. Anny. radio.bialystok.pl, 5 października 2019. [dostęp 2019-10-07].
  20. ↑ Kalendarz Prawosławny 2021, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 206

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Potoka&oldid=72834777”