Powstanie Żółtych Turbanów

Powstanie Żółtych Turbanów (nazywane też powstaniem Żółtych Zawojów) to nazwa powstania w latach 184–189 wymierzonego w cesarza Linga z chińskiej dynastii Han. Jego nazwa pochodzi od barwy materiału, jakim powstańcy obwiązywali sobie głowy.

Powstanie Żółtych Turbanów

Nazwa chińska
Pismo uproszczone 黄巾之乱 Pismo tradycyjne 黃巾之亂 Hanyu pinyin Huáng Jīn zhī Luàn

Przyczyny

Główną przyczyną powstania był kryzys ekonomiczny państwa chińskiego, wywołany rozrostem korupcji i biurokracji na dworze cesarskim, związanych z wszechwładzą eunuchów i intrygami wielkich rodów zwalczających się w dążeniu do objęcia regencji. Na ludność chłopską nakładano wysokie podatki. Nie będący w stanie spłacać ich chłopi tracili ziemię, a często także wolność na rzecz wielkich posiadaczy ziemskich.

W tej atmosferze w latach 70. zaczęły wybuchać liczne bunty chłopskie. Związane one były w dużej mierze z działalnością mesjanistycznych sekt taoistycznych, z których największą była założona w 142 Taiping Dao.

Powstanie

W roku 184 doszło do wylewu Huang He, co dało buntownikom bezpośredni pretekst do wystąpienia przeciwko władzy. Powstanie wybuchło w tym samym roku w zachodniej części prowincji Shandong. Głównym dowódcą powstańców był Zhang Jiao, charyzmatyczny uzdrowiciel, który zdołał zgromadzić wokół siebie kilkaset tysięcy chłopów. Powstanie było starannie przygotowane i walki szybko rozszerzyły się na cały Shandong, Hebei i Henan.

Powstańcy nie mieli sprecyzowanych celów politycznych. Oddawali cześć bóstwu Huanglao, będącemu syntezą cesarza Huangdi i twórcy taoizmu Laozi. Przywódcy powstania głosili nadejście złotego okresu, w którym zapanuje pokój, powszechna równość i wspólnota dóbr. Z tego powodu po stronie powstańców nie opowiedzieli się prześladowani wówczas przez władzę konfucjaniści, co przesądziło o upadku powstania.

Początkowo powstańcom udało odnieść się znaczne sukcesy, opanowując dużą część obszarów między rzekami Jangcy i Huang He, jednak na skutek braku szerszego poparcia konfucjańskiego społeczeństwa i zdecydowanej kontrofensywy wojsk cesarskich, wspartych przez lokalne milicje właścicieli ziemskich, w 189 udało się rozbić główne siły powstańcze.

Następstwa

Pomimo rozgromienia głównych sił Żółtych Turbanów w 189, rozproszone wojska powstańcze zdołały się szybko zreorganizować i w kolejnych latach wybuchały nieustannie nowe powstania, z których największym było wywołane przez taoistyczną sektę Wudoumi Dao. Walki z lokalnymi siłami powstańczymi ciągnęły się aż do 205.

Walki z niedobitkami Żółtych Turbanów zbiegły się w czasie z zamachem pałacowym w 189, w wyniku którego dokonano masakry eunuchów i osadzono na tronie małoletniego cesarza Xiana. W Chinach rozpoczęła się epoka walk pomiędzy dowódcami wojskowymi i najazdów barbarzyńskich, zakończona obaleniem dynastii Han w 220 i podziałem państwa (zob. Epoka Trzech Królestw).

Zobacz też

• Zuo Feng

Bibliografia

• Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. ISBN 83-05-13407-5.brak strony w książce
• Encyklopedia historyczna świata. Tom III. Kraków: Wyd. Opres, 2000. ISBN 83-85909-61-3.brak strony w książce
• Encyklopedia historyczna świata. Tom X. Kraków: Wyd. Opres, 2002. ISBN 83-85909-72-9.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Żółte turbany