Powstanie Żmajły
Powstanie Żmajły (ukr. Повстання Жмайла) – powstanie kozackie pod wodzą Marka Żmajły zorganizowane w 1625 roku na Ukrainie, zakończone ugodą kurukowską.
| Czas |
1625 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
przegrana kozaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Tło edytuj
Na przełomie lat 1623 i 1624 Kozacy zaporoscy ingerowali w wewnętrzne sprawy Chanatu Krymskiego, gdzie trwała wojna o tron pomiędzy braćmi Mehmed-Gerejem i Szahin-Gerejem. Gdy wiosną 1625 sułtan Murad IV podjął próbę pozbawienia władzy obu braci, wtedy obaj zwrócili się o pomoc do Kozaków. Już wiosną Kozacy uderzyli na Kaffę, a w lecie, kiedy flota turecka ruszyła na Krym, trzykrotnie zaatakowali okolice Stambułu.
Na żądanie króla polskiego Zygmunta III Wazy zaprzestania wypraw, Kozacy odparli, że wiedzą o ugodzie króla z sułtanem, ale Kozacy z sułtanem ugody nie zawierali. Dodatkowo Kozacy nie chcąc podporządkować się postanowieniom unii brzeskiej, rozpoczęli tajne pertraktacje z carem Rosji Michałem I Romanowem.
Powstanie Żmajły edytuj
W połowie września 1625 wojska koronne pod dowództwem hetmana Stanisława Koniecpolskiego w sile 8000 żołnierzy wyruszyły na Ukrainę, i w połowie października dotarły pod Czerkasy. Na wieść o ich marszu, z Zaporoża naprzeciw nim wyruszyli Kozacy pod dowództwem hetmana Marka Żmajły. Decydująca bitwa rozegrała się pomiędzy 19 a 22 października 1625, początkowo nad rzeką Cybulnik koło Kryłowa, a później na uroczysku Niedźwiedzie Łozy koło Jeziora Kurukowego, niedaleko Krzemieńczuka.
Po bezskutecznej próbie negocjacji[1], Koniecpolski przypuścił szturm na tabor kozacki rozbity nad Jeziorem Kurukowskim. Szturm nie zakończył się sukcesem, więc Koniecpolski zaproponował zawieszenie broni. Kozacy złożyli przysięgę, a hetman Koniecpolski wydał ucztę dla starszyzny kozackiej. Ponieważ Żmajło był przeciwny ugodzie, został usunięty z funkcji hetmana, a na jego miejsce Kozacy wybrali Mychajła Doroszenkę. Doroszenko wyraził zgodę na podpisanie ugody, która zakazała Kozakom wypraw przeciw Turcji oraz ograniczała rejestr Kozaków do 6000 ludzi[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Kadrinazi, Kadrinazi: Cudzoziemska piechota często porządnym strzelaniem... [online], Kadrinazi, 8 sierpnia 2010 [dostęp 2019-10-14].
- ↑ Mała Encyklopedia 1970 ↓, s. 110.
Bibliografia edytuj
- Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9
- Władysław Konopczyński, Dzieje Polski nowożytnej, wyd. I Warszawa 1936, t. I., wiele wznowień.
- Władysław Serczyk, Na dalekiej Ukrainie: Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku, Kraków 1984, Wydawnictwo Literackie, ISBN 83-08-01214-0
- Mała Encyklopedia Wojskowa (K-Q). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.