Pręgowiec

Pręgowiec
	Tamias
	Illiger, 1811
	; Przedstawiciel rodzaju – pręgowiec amerykański (T. striatus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	afrowiórki
Plemię	Tamiini
Rodzaj	pręgowiec
	Typ nomenklatoryczny
	Sciurus striatus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Tamia: J.E. Gray, 1825;
	Tamia: J.E. Gray, 1825;
Gatunki
	11 gatunków (w tym 10 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	11 gatunków (w tym 10 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pręgowiec^[3] (Tamias) – rodzaj ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Ameryce Północnej^[4]^[5]^[6].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 145,9–150 mm, długość ogona 87,7–93,2 mm; masa ciała 93,9–101 g^[5]^[7].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1811 roku niemiecki zoolog Johann Karl Wilhelm Illiger w książce swojego autorstwa o tytule Prodromus systematis mammalium et avium^[1]. Na gatunek typowy Illiger wyznaczył (oznaczenie monotypowe) pręgowca amerykańskiego (T. striatus).

Etymologia edytuj

Tamias (Tamia): gr. ταμιας ‘zarządca, szafarz, gospodarz’ (w aluzji do zwyczaju gromadzenia jedzenia przez pręgowce)^[8].

Podział systematyczny edytuj

Dawniej rodzaj obejmował gatunki z rodzajów Neotamias oraz Eutamias^[6], jednak wysoka rozbieżność genetyczna między każdym z trzech kladów potwierdza ich uznanie za odrębne rodzaje^[9]. Do rodzaju Tamias zaliczany jest jeden występujący współcześnie gatunek^[10]^[7]^[4]^[3]:

Tamias striatus (Linnaeus, 1758) – pręgowiec amerykański

Opisano również gatunki wymarłe:

Tamias allobrogensis Mein & Ginsburg, 2002^[11] (Europa; miocen)
Tamias aristus Ray, 1965^[12] (Ameryka Północna; plejstocen)
Tamias ertemtensis (Qiu Zhuding, 1991)^[13] (Azja; miocen)
Tamias eviensis De Bruijn, Van der Meulen & Katsikatsos, 1980^[14] (Europa; miocen)
Tamias gilaharee Patnaik, N.P. Singh, Sharma, N.A. Singh, Choudhary, Y.P. Singh, Kumar, Wazir & Sahni, 2022^[15] (Azja; miocen)
Tamias lishanensis (Qiu Zhuding, Zheng Shaohua & Zhang Zhaoqun, 2008)^[16] (Azja; miocen)
Tamias minutus (Lartet, 1851)^[17] (Europa; miocen)
Tamias orlovi (Sulimski, 1964)^[18] (Europa; pliocen)
Tamias urialis (Munthe, 1980)^[19] (Azja; miocen)
Tamias wimani Yang Zhongjian, 1927^[20] (Azja; plejstocen)

Uwagi edytuj

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Tamias Illiger, 1811.

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 83. (łac.).
↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 342, 1825. (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 211. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 622. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 795. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Tamias. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-12-21].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 399. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 661, 1904. (ang.).
↑ B.D. Patterson & R.W. Norris. Towards a uniform nomenclature for ground squirrels: the status of the Holarctic chipmunks. „Mammalia”. 80 (3), s. 241–251, 2015. DOI: 10.1515/mammalia-2015-0004. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-21]. (ang.).
↑ P. Mein & L. Ginsburg. Sur l’âge relatif des différents dépôts karstiques miocènes de La Grive-Saint-Alban (Isère). „Cahiers scientifiques, Muséum d’Histoire naturelle de Lyon”. 2, s. 30, 2002. (fr.).
↑ C.E. Ray. A new chipmunk, Tamias aristus, from the Pleistocene of Georgia. „Journal of Paleontology”. 39 (5), s. 1018, 1965. DOI: 10.2307/3555320. (ang.).
↑ Z. Qiu. The Neogene mammalian faunas of Ertemte and Harr Obo in Inner Mongolia (Nei Mongol), China. 8. Sciuridae (Rodentia). „Senckenbergiana lethaea”. 71 (3/4), s. 223–255, 1991.
↑ H. de Bruijn, A.J. van der Meulen & G. Katsikatsos. The mammals from the Lower Miocene of Aliveri (Island of Evia, Greece). Part 1. The Sciuridae. „Proceedings of the Koninklijke Akademie van Wetenschappen”. Series B Physical Sciences. 83 (3), s. 241–261, 1980. (ang.).
↑ R. Patnaik, N.P. Singh, K.M. Sharma, N.A. Singh, D. Choudhary, Y.P. Singh, R. Kumar, W.A. Wazir & A. Sahni. New rodents shed light on the age and ecology of late Miocene ape locality of Tapar (Gujarat, India). „Journal of Systematic Palaeontology”. 20 (1), s. 2084701 (25), 2022. DOI: 10.1080/14772019.2022.2084701. (ang.).
↑ 邱铸鼎, 郑绍华 & 张兆群 / Z.-d. Qiu, S.-h. Zheng & Z.-q. Zhang. 陕西蓝田晚中新世灞河组松鼠科和林跳鼠科化石 / Sciurids and zapodids from the Late Miocene Bahe Formation, Lantian, Shaanxi. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 46 (2), s. 113, 2008. (chiń. • ang.).
↑ É. Lartet: Notice sur la colline de Sansan, suivie d’une récapitulation des diverses espèces d’animaux vertébrés fossiles, trouvés soit à Sansan, soit dans d’autres gisements du terrain tertiaire miocène dans le bassin sous-pyrénéen. Auch: J.-A. Portes, 1851, s. 20. (fr.).
↑ A. Sulimski. Pliocene Lagomorpha and Rodentia from Węże 1 (Poland). „Acta Palaeontologica Polonica”. 9 (2), s. 165, 1964. (ang.).
↑ J. Munthe. Rodents of the Miocene Daud Khel local fauna, Mianwali District, Pakistan. Part 1, Sciuridae, Gliridae, Ctenodactylidae, and Rhizomyidae. „Contributions in Biology and Geology, Milwaukee Public Museum”. 34, s. 4, 1980. (ang.).
↑ Z.-j. Yang (C.C. Young). Fossile Nagetiere aus Nord-China. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 5 (3), s. 1–82, 1927. (niem.).

[2] Niepoprawna późniejsza pisownia Tamias Illiger, 1811.

[Illiger-1] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 83. (łac.).

[gray-3] J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 342, 1825. (ang.).

[Cichocki&inni-4] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 211. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 622. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[hmw-6] J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 795. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[msw3-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Tamias. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-12-21].

[amw-8] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 399. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[pal-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 661, 1904. (ang.).

[pat&nor-10] B.D. Patterson & R.W. Norris. Towards a uniform nomenclature for ground squirrels: the status of the Holarctic chipmunks. „Mammalia”. 80 (3), s. 241–251, 2015. DOI: 10.1515/mammalia-2015-0004. (ang.).

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-21]. (ang.).

[mein&gin-12] P. Mein & L. Ginsburg. Sur l’âge relatif des différents dépôts karstiques miocènes de La Grive-Saint-Alban (Isère). „Cahiers scientifiques, Muséum d’Histoire naturelle de Lyon”. 2, s. 30, 2002. (fr.).

[ray-13] C.E. Ray. A new chipmunk, Tamias aristus, from the Pleistocene of Georgia. „Journal of Paleontology”. 39 (5), s. 1018, 1965. DOI: 10.2307/3555320. (ang.).

[qiu-14] Z. Qiu. The Neogene mammalian faunas of Ertemte and Harr Obo in Inner Mongolia (Nei Mongol), China. 8. Sciuridae (Rodentia). „Senckenbergiana lethaea”. 71 (3/4), s. 223–255, 1991.

[bru&inni-15] H. de Bruijn, A.J. van der Meulen & G. Katsikatsos. The mammals from the Lower Miocene of Aliveri (Island of Evia, Greece). Part 1. The Sciuridae. „Proceedings of the Koninklijke Akademie van Wetenschappen”. Series B Physical Sciences. 83 (3), s. 241–261, 1980. (ang.).

[pat&inni-16] R. Patnaik, N.P. Singh, K.M. Sharma, N.A. Singh, D. Choudhary, Y.P. Singh, R. Kumar, W.A. Wazir & A. Sahni. New rodents shed light on the age and ecology of late Miocene ape locality of Tapar (Gujarat, India). „Journal of Systematic Palaeontology”. 20 (1), s. 2084701 (25), 2022. DOI: 10.1080/14772019.2022.2084701. (ang.).

[qiu&inni-17] 邱铸鼎, 郑绍华 & 张兆群 / Z.-d. Qiu, S.-h. Zheng & Z.-q. Zhang. 陕西蓝田晚中新世灞河组松鼠科和林跳鼠科化石 / Sciurids and zapodids from the Late Miocene Bahe Formation, Lantian, Shaanxi. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 46 (2), s. 113, 2008. (chiń. • ang.).

[lar-18] É. Lartet: Notice sur la colline de Sansan, suivie d’une récapitulation des diverses espèces d’animaux vertébrés fossiles, trouvés soit à Sansan, soit dans d’autres gisements du terrain tertiaire miocène dans le bassin sous-pyrénéen. Auch: J.-A. Portes, 1851, s. 20. (fr.).

[sul-19] A. Sulimski. Pliocene Lagomorpha and Rodentia from Węże 1 (Poland). „Acta Palaeontologica Polonica”. 9 (2), s. 165, 1964. (ang.).

[mun-20] J. Munthe. Rodents of the Miocene Daud Khel local fauna, Mianwali District, Pakistan. Part 1, Sciuridae, Gliridae, Ctenodactylidae, and Rhizomyidae. „Contributions in Biology and Geology, Milwaukee Public Museum”. 34, s. 4, 1980. (ang.).

[yang-21] Z.-j. Yang (C.C. Young). Fossile Nagetiere aus Nord-China. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 5 (3), s. 1–82, 1927. (niem.).

[3]

[1]

[a]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]