Wikipedia

Program Explorer

Program Explorer – amerykański program eksploracji kosmosu, którego celem jest prowadzenie badań naukowych w kosmosie z zakresu fizyki, geofizyki, heliofizyki i astrofizyki[1]. Od 1958 utworzono ponad 90 misji kosmicznych, z czego część wciąż jest aktywna. Początkowo program był realizowany przez Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych, a od misji Explorer 6 przejęty przez Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda, podlegające NASA[1]. Sztuczne satelity były wykorzystywane do pomiaru różnych rodzajów promieniowania i pól magnetycznych, rejestrowania mikrometeoroidów, badań geodezyjnych atmosfery Ziemi oraz obserwacji radioastronomicznych[2].

Jedna z misji programu badała powstawanie czarnej dziury w Drodze Mlecznej.

Historia edytuj

Po umieszczeniu na orbicie ziemskiej przez ZSRR pierwszego sztucznego satelitę 4 października 1957, Stany Zjednoczone przyspieszyły swoje badania nad satelitami[3]. 31 stycznia 1958 roku wystrzelono pierwszego amerykańskiego satelitę Explorer 1, który wykonał badania promieniowania kosmicznego oraz odkrył pasy radiacyjne, nazwane pasami Van Allena[3]. Program badawczy z użyciem tych satelitów został w dużej mierze zrealizowany dzięki Wernerowi von Braunowi przez Centrum Lotów Kosmicznych imienia George’a C. Marshalla i Jet Propulsion Laboratory[4].

Misje edytuj

Misje programu Explorer
Nr Nazwa Początek misji Cel misji/Odkrycie Koniec misji Powrót do atmosfery Źródło
Lata 50. XX wieku
1 Explorer 1 1 lutego 1958 Odkrycie Pasa Van Allena 23 maja 1958 31 marca 1970
2 Explorer 2 5 marca 1958 Misja nieudana – satelita nie osiągnął orbity. – –
3 Explorer 3 26 marca 1958 Kontynuacja badań Pasów Van Allena. 27 czerwca 1958 28 czerwca 1958
4 Explorer 4 26 lipca 1958 Obserwacje magnetosfery oraz przeprowadzenie testów nuklearnych w atmosferze Ziemi. 5 października 1958 23 października 1959
5 Explorer 5 24 sierpnia 1958 Misja nieudana – satelita nie osiągnął orbity. – –
7x Explorer 7x 16 lipca 1959 Rakieta zniszczona z powodu stwarzania niebezpieczeństwa. – –
6 Explorer 6 7 sierpnia 1959 Badanie magnetosfery. 6 października 1959 1 lipca 1961
7 Explorer 7 13 października 1959 Badanie cząstek energetycznych oraz promieniowania. 24 sierpnia 1961 Na orbicie
Lata 60. XX wieku
– S-46 23 marca 1960 Misja nieudana – utrata łączności z rakietą. – –
8 Explorer 8 3 listopada 1960 Badanie jonosfery. 27 grudnia 1960 27 marca 2012
– S-56 4 grudnia 1960 Misja nieudana – usterka 2. członu rakiety. Celem było zbadanie gęstości atmosfery. – –
9 Explorer 9 16 lutego 1961 Zbadanie gęstości atmosfery. 9 kwietnia 1964 9 kwietnia 1964
– S-45 24 lutego 1961 Misja nieudana – nie włączył się 3. człon rakiety. Celem było zbadanie pola magnetycznego oraz plazmy. – –
10 Explorer 10 25 marca 1961 Zbadanie pola magnetycznego między Księżycem a Ziemią. 25 marca 1961 1 czerwca 1968
11 Explorer 11 27 kwietnia 1961 Badanie promieniowania gamma. 17 listopada 1961 Na orbicie
– S-45A 25 maja 1961 Podobnie jak S-45. – –
– S-55 30 czerwca 1961 Misja nieudana – nie doszło do zapłonu silnika 3. stopnia rakiety. Celem było badanie mikrometeoroidów. – –
12 EPE-A 16 sierpnia 1961 Badanie Pasów Van Allena, promieniowania kosmicznego oraz magnetosfery. 6 grudnia 1961 31 sierpnia 1963
13 S-55A 25 sierpnia 1961 Liczenie mikometeoroidów. 28 sierpnia 1961 28 sierpnia 1961
14 EPE-B 2 października 1962 Badanie Pasów Van Allena, promieniowania kosmicznego oraz magnetosfery. 11 sierpnia 1963 25 maja 1988
15 EPE-C 27 października 1962 Podobnie jak EPE-B. 30 stycznia 1963 15 stycznia 1978
16 S-55B 16 grudnia 1962 Badanie mikrometeoroidów. 22 lipca 1963 Na orbicie
17 AE-A 3 kwietnia 1963 Badanie górnej warstwy atmosfery. 10 lipca 1963 24 listopada 1966
18 IMP-A 27 listopada 1963 Badanie przestrzeni międzyplanetarnej oraz magnetosfery. 10 maja 1965 30 grudnia 1965
19 AD-A 19 grudnia 1963 Badanie gęstości atmosfery. 10 maja 1981 10 maja 1981
– S-66 19 marca 1964 Misja nieudana – zbyt mały ciąg rakiety. Celem było badanie magnetosfery. – –
20 IE-A 25 sierpnia 1964 Badanie jonosfery oraz szumu kosmicznego. 29 grudnia 1965 Na orbicie
21 IMP-B 4 października 1964 Badanie magnetosfery oraz przestrzeni międzyplanetarnej. 13 października 1965 30 stycznia 1966
22 BE-B 10 października 1964 Badanie jonosfery. Luty 1970 Na orbicie
23 S-55C 6 listopada 1964 Badanie mikrometeoroidów. 7 listopada 1965 29 czerwca 1983
24 AD-B 21 listopada 1964 Badanie gęstości atmosfery. 18 października 1968 18 października 1968
25 Injun 4 21 listopada 1964 Badanie cząstek energetycznych w otoczeniu Ziemi. Grudzień 1966 Na orbicie
26 EPE-D 21 grudnia 1964 Badanie Pasów Van Allena, promieniowania kosmicznego oraz magnetosfery. 27 grudnia 1967 Na orbicie
27 BE-C 29 kwietnia 1965 Badanie magnetosfery. 20 lipca 1973 Na orbicie
28 IMP-C 29 maja 1965 Badanie magnetosfery i przestrzeni międzyplanetarnej. 12 maja 1967 4 lipca 1968
29 GEOS 1 6 listopada 1965 Badania geodezyjne Ziemi. 23 czerwca 1978 Na orbicie
30 SOLRAD 8 19 listopada 1965 Rejestracja promieniowania emitowanego przez Słońce. 5 listopada 1967 Na orbicie
31 DME-A 29 listopada 1965 Badanie jonosfery. 15 stycznia 1971 Na orbicie
32 AE-B 25 maja 1966 Badanie górnych warstw atmosfery. Marzec 1967 22 lutego 1985
33 IMP-D 1 lipca 1966 Badanie wiatru słonecznego, plazmy międzyplanetarnej oraz promieniowania Słońca. 21 września 1971 Na orbicie
34 IMP-F 24 maja 1967 Badanie wiatru słonecznego, plazmy międzyplanetarnej oraz promieniowania Słońca. 3 maja 1969 3 maja 1969
35 IMP-E 19 lipca 1967 Badanie plazmy międzyplanetarnej, wiatru słonecznego oraz promieniowania Słońca. 24 lipca 1973 Na orbicie Księżyca
36 GEOS 2 11 stycznia 1968 Badania geodezyjne Ziemi. 1 lipca 1982 Na orbicie
37 SOLRAD 9 5 marca 1968 Monitorowanie promieniowania słonecznego. 30 kwietnia 1974 16 listopada 1990
38 RAE-A 4 lipca 1968 Badania radioastronomiczne. ? Na orbicie
39 AD-C 8 sierpnia 1968 Badanie gęstości atmosfery. 23 czerwca 1971 22 czerwca 1981
40 Injun 5 8 sierpnia 1968 Badanie magnetosfery. Czerwiec 1971 Na orbicie
41 IMP-G 21 czerwca 1969 Obserwacja zjawisk zachodzących w jonosferze, 23 grudnia 1972 23 grudnia 1972
Lata 70. XX wieku
42 SAS-1 12 grudnia 1970 Obserwacja promieniowania rentgenowskiego. 4 stycznia 1975 5 kwietnia 1979
43 IMP-H 13 marca 1971 Obserwacja zjawisk zachodzących w jonosferze. 2 października 1974 2 października 1974
44 Solrad 10 8 lipca 1971 Obserwacja promieniowania słonecznego. 30 czerwca 1973 15 grudnia 1979
45 SSS-A 15 listopada 1971 Badanie magnetosfery. 30 września 1974 10 stycznia 1992
46 MTS 13 sierpnia 1972 Badanie meteoroidów (prędkość, spalanie w atmosferze). 4 listopada 1974 2 listopada 1979
47 IMP-I 23 września 1972 Badanie plazmy międzyplanetarnej, wiatru słonecznego oraz promieniowania Słońca. 31 października 1978 Na orbicie
48 SAS B 15 listopada 1972 Skanowanie nieba w zakresie gamma. Odkrycie gwiazdy neutronowej Geminga. 8 czerwca 1973 20 sierpnia 1980
49 RAE-B 10 czerwca 1973 Prowadzenie badań radioastronomicznych. 26 kwietnia 1977 Na orbicie Księżyca
50 IMP-J 26 października 1973 Badanie magnetosfery. 7 października 2006 Na orbicie
51 AE-C 16 grudnia 1973 Badanie górnych warstw atmosfery. ? 12 grudnia 1978
52 Injun 6 3 czerwca 1974 Badanie cząstek energetycznych i magnetosfery. 28 kwietnia 1978 28 kwietnia 1978
53 SAS-C 7 maja 1975 Badania z zakresu astronomii rentgenowskiej. 7 kwietnia 1979 9 kwietnia 1979
54 AE-D 6 października 1975 Badanie górnych warstw atmosfery. 29 stycznia 1976 12 marca 1976
55 AE-E 20 listopada 1975 Badanie górnych warstw atmosfery. 25 września 1980 10 czerwca 1981
56 ISEE 1, ISEE 2 22 października 1977 Badanie pola magnetycznego. 26 września 1987 26 września 1987
57 IUE 26 stycznia 1978 Obserwacje kosmosu w zakresie ultrafioletu. 30 września 1996 Na orbicie
58 HCMM 26 kwietnia 1978 Pomiary termiczne powierzchni Ziemi. 30 września 1980 22 grudnia 1981
59 ICE 12 sierpnia 1978 Badanie interakcji między ziemskim polem magnetycznym a wiatrem słonecznym. Hibernacja Na orbicie Słońca
60 SAGE 18 lutego 1979 Badanie stratosfery (aerozole i ozon). 7 stycznia 1982 11 kwietnia 1989
61 MAGSAT 30 października 1979 Mapowanie pola magnetycznego Ziemi. 6 maja 1980 11 czerwca 1980
Lata 80. XX wieku
62 DE 1 3 sierpnia 1981 Badanie interakcji między plazmą a magnetosferą i jonosferą. 28 lutego 1991 Na orbicie
63 DE 2 3 sierpnia 1981 Jak wyżej. 1983 19 lutego 1983
64 SME 6 października 1981 Badanie procesu niszczenia i tworzenia ozonosfery. 4 kwietnia 1989 5 marca 1991
65 CCE 16 sierpnia 1984 Badanie magnetosfery. 12 lipca 1989 Na orbicie
66 COBE 18 listopada 1989 Badanie mikrofalowego promieniowania tła. 23 grudnia 1993 Na orbicie
Lata 90. XX wieku
67 EUVE 7 czerwca 1992 Obserwacja sfery niebieskiej w ultrafiolecie. 31 stycznia 2001 30 stycznia 2002
68 SAMPEX 3 lipca 1992 Badanie promieniowania kosmicznego i magnetosfery. 30 czerwca 2004 13 listopada 2012
69 RXTE 30 grudnia 1995 Obserwacja nieba w zakresie promieniowania rentgenowskiego. 5 stycznia 2012 Na orbicie
70 FAST 21 sierpnia 1996 Badanie zjawiska zorzy polarnej. 1 maja 2009 Na orbicie
71 ACE 25 sierpnia 1997 Ostrzeganie o burzach magnetycznych. Aktywny Na orbicie Lissajous
72 SNOE 26 lutego 1978 Badanie koncentracji tlenku azotu w termosferze. 13 grudnia 2003 13 grudnia 2003
73 TRACE 2 kwietnia 1998 Obserwacja fotosfery oraz obszarów przejściowych do korony słonecznej. 21 czerwca 2010 Na orbicie
74 SWAS 6 grudnia 1998 Badanie składu i struktur obłoków międzygwiazdowych oraz badania procesu formowania się gwiazd i planet. 1 sierpnia 2005 Na orbicie
75 WIRE 5 marca 1999 Badania z zakresu podczerwieni; główna misja nie udała się z powodu awarii chłodziwa. 10 maja 2011 10 maja 2011
76 TERRIERS 18 maja 1999 Misja nieudana – urządzenia zawiodły wkrótce po osiągnięciu orbity. 18 maja 1999 Na orbicie
77 FUSE 23 czerwca 1999 Badania z zakresu promieniowania ultrafioletowego; badanie początków Wszechświata. 18 października 2007 Na orbicie
XXI wiek
78 IMAGE 25 marca 2000 Badanie zmian w magnetosferze pod wpływem wiatru słonecznego. 18 grudnia 2005 Utrata kontaktu
79 HETE-2 9 października 2000 Detekcja wybuchów promieniowania gamma. ? Na orbicie
80 WMAP 30 czerwca 2001 Pomiar temperatury promieniowania reliktowego. Wrzesień 2010 Na orbicie Lissajous
81 RHESSI 5 lutego 2002 Obserwacja rozbłysków słonecznych. Aktywny Na orbicie
82 CHIPSat 13 stycznia 2003 Badania spektroskopowe w paśmie skrajnego ultrafioletu. 11 kwietnia 2008 Na orbicie
83 GALEX 28 kwietnia 2003 Obserwacja kosmosu w zakresie promieniowania ultrafioletowego. 28 czerwca 2013 Na orbicie
84 SWIFT 20 listopada 2004 Badanie rozbłysków promieniowania gamma. Aktywny Na orbicie
85 – 89 THEMIS A-E 17 lutego 2007 Badania magnetosfery, zórz polarnych oraz zjawisk z nimi związanych. Aktywne Na orbicie
90 AIM 25 kwietnia 2007 Badanie obłoków srebrzystych. Aktywny Na orbicie
91 IBEX 19 października 2008 Badanie obszarów między Układem Słonecznym a przestrzenią międzygwiezdną. Aktywny Na orbicie
92 WISE 14 grudnia 2009 Odkrycie brązowych karłów oraz planetoidy trojańskiej. Aktywny Na orbicie
93 NuSTAR 13 czerwca 2012 Obserwacja wysokoenergetycznego promieniowania rentgenowskiego. Aktywny Na orbicie
94 IRIS 27 czerwca 2013 Obserwacje Słońca. Aktywny Na orbicie
– Hitomi 17 lutego 2016 Badanie promieniowania X w paśmie 0,3 – 600 keV. 26 kwietnia 2016 Na orbicie [5]
– NICER 3 czerwca 2017 Badanie m.in. gwiazd neutronowych i materii egzotycznej. Aktywny Na orbicie [6]
– GOLD 25 stycznia 2018 Obserwacja termosfery i jonosfery. Aktywny Na orbicie [7]
95 TESS 18 kwietnia 2018 Obserwacje tranzytów planet pozasłonecznych. Aktywny Na orbicie [8][9]
– ICON połowa 2018 Badanie wpływu pogody kosmicznej na systemy satelitarne (np. GPS). Planowany – [10][11]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Explorers Program [online], explorers.gsfc.nasa.gov [dostęp 2018-03-03] (ang.).
  2. ↑ Edmund Staniewski, Ryszard Pawlikowski: 15 lat podboju kosmosu 1957-1972. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 138-139.
  3. ↑ a b Wojciech Andryszek, Sputnik 1 – 60 lat od początku misji, Histmag, 4 października 2012 [dostęp 2018-03-07].
  4. ↑ Explorers Program [online], explorers.gsfc.nasa.gov [dostęp 2018-03-07] (ang.).
  5. ↑ William Graham, Japanese H-IIA rocket launches ASTRO-H mission [online], nasaspaceflight.com, 17 lutego 2016 [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  6. ↑ HEASARC: NICER Guest Observer Facility [online], HEASARC. NASA [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  7. ↑ Rob Garner, NASA GOLD Mission to Image Earth’s Interface to Space, „NASA”, 24 stycznia 2018 [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  8. ↑ Chris Gebhardt, SpaceX successfully launches TESS on a mission to search for near-Earth exoplanets [online], nasaspaceflight.com, 18 kwietnia 2018 [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  9. ↑ TESS Overview [online], tess.gsfc.nasa.gov [dostęp 2018-06-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-06] (ang.).
  10. ↑ ICON Science Overview [online], icon.ssl.berkeley.edu [dostęp 2018-06-30] (ang.).
  11. ↑ Bob Granath, ICON Spacecraft Arrives at Vandenberg [online], NASA Blog, 2 maja 2018 [dostęp 2018-06-30] (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Program_Explorer&oldid=71277742”