Skaliczek rudonogi

gatunek ssaka
(Przekierowano z Pronolagus rupestris)

Skaliczek rudonogi[11] (Pronolagus rupestris) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae).

Skaliczek rudonogi
Pronolagus rupestris[1]
(A. Smith, 1834)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

zajęczaki

Rodzina

zającowate

Rodzaj

skaliczek

Gatunek

skaliczek rudonogi

Synonimy
  • Lepus rupestris A. Smith, 1834[2]
  • Lepus melanurus Rüppell, 1842[3]
  • Oryctolagus crassicaudatus nyikae O. Thomas, 1902[4]
  • Oryctolagus crassicaudatus curryi O. Thomas, 1902[5]
  • Pronolagus crassicaudatus vallicola Kershaw, 1924[6]
  • Pronolagus crassicaudatus australis Roberts, 1933[7]
  • Pronolagus crassicaudatus mülleri Roberts, 1938[8]
Podgatunki[9]
  • P. r. rupestris (A. Smith, 1834)
  • P. r. curryi (O. Thomas, 1902)
  • P. r. nyikae (O. Thomas, 1902)
  • P. r. vallicola Kershaw, 1924
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Zasięg występowania edytuj

Skaliczek rudonogi występuje we wschodniej i południowej Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku[12]:

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1834 roku szkocki zoolog A. Smith nadając mu nazwę Lepus rupestris[2]. Holotyp pochodził prawdopodobnie z dystryktu Vanrhynsdorp(inne języki), w Prowincji Przylądkowej Zachodniej, w Południowej Afryce[9].

Pronolagus saundersiae był do niedawna traktowany jako podgatunek P. rupestris[9]. Pozycja systematyczna tych dwóch bardzo odmiennych populacji wymaga wyjaśnienia, ponieważ prawdopodobnie nie występuje między nimi przepływ genów[12]. Zasięg występowania P. rupestris nie pokrywa się z zasięgiem P. randensis, P. saundersiae i P. crassicaudatus[13]. Ponieważ systematycy dopiero starają się wyjaśnić zróżnicowanie gatunkowe w obrębie rodzaju Pronolagus, taksonomia podgatunkowa nie jest jeszcze ustalona[13]. Oryginalne opisy podgatunków często nie są zbyt pomocne, gdyż opierają się głównie na niewielu cechach zewnętrznych i małej liczbie okazów[13]. W dokładniejszych badaniach wykazano, że zmienność jest ekoklinalna[13], dlatego też rozróżnienie podgatunków może być arbitralne i nieuzasadnione[13]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[12].

Etymologia edytuj

  • Pronolagus: gr. προνο- prono- „przed”, od προνοεω pronoeō „przewidzieć”[14]; λαγoς lagos „zając”[15].
  • rupestris: nowołac. rupestris „mieszkaniec skał, górski”, od łac. rupes, rupis „skała”, od rumpere „rozbić”[16].
  • curryi: A.W. Curry (?–?), nieznana osoba, która odłowiła holotyp[17].
  • nyikae: Nyika Plateau, północne Malawi (w chwili odłowu holotypu jako Nyasaland)[16].
  • vallicola: łac. vallis „dolina”; -cola „mieszkaniec”, od colere „mieszkać”[16].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 380–540 mm, długość ogona 50–115 mm, długość ucha 80–110 mm, długość tylnej stopy 85–100 mm; masa ciała 1,4–2,1 kg[13]. Grzbiet brązowy, spód ciała biały. Pysk i uszy szare.

Ekologia edytuj

Prowadzą nocny tryb życia. Płochliwe, podczas ucieczki wydają charakterystyczne odgłosy, prawdopodobnie służące do odstraszenia drapieżnika lub ostrzeżenia reszty stada. Często żyją bardzo blisko zwierząt z rodziny góralkowatych, czasami dzielą z nimi nory. Roślinożerne, żywią się trawą, ziołami i pędami krzewów.

Po miesiącu ciąży samica rodzi w gnieździe wyłożonym roślinami i jej własnym futrem 1-2 młode. Noworodki są ślepe i pokryte rzadkim futrem.

Przypisy edytuj

  1. Pronolagus rupestris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c A. Smith. African Zoology. „South African quarterly journal”. 2, s. 174, 1834. (ang.). 
  3. E. Rüppell. Beschreibung mehrerer neuer Säugethiere, in der zoologischen Sammlung der Senckenbergischen naturforschendeu Gesellschaft befindlich. „Museum Senckenbergianum”. 3 (2), s. 137, 1842. (niem.). 
  4. Thomas 1902 ↓, s. 244.
  5. Thomas 1902 ↓, s. 245.
  6. P.S. Kershaw. Two new mammals from East Africa. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 13, s. 80, 1924. (ang.). 
  7. A. Roberts. Eleven new forms of South African mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 15, s. 270, 1933. (ang.). 
  8. A. Roberts. Descriptions of new forms of mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 19, s. 243, 1938. (ang.). 
  9. a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Pronolagus rupestris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-14].
  10. M.F. Child, C.M. Matthee & T.J. Robinson, Pronolagus rupestris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-19] (ang.).
  11. W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 59. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  12. a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 280. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  13. a b c d e f S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 110–111. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  14. Jaeger 1944 ↓, s. 185.
  15. Jaeger 1944 ↓, s. 119.
  16. a b c The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  17. B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 93. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

Bibliografia edytuj