Przygórze

wieś w województwie dolnośląskim

Przygórze (do 1945 r. niem. Köpprich) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Nowa Ruda.

Przygórze
wieś
Ilustracja
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Przygórzu
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Nowa Ruda

Wysokość

440–510 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

743[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-431[3]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0854417

Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Ruda
Mapa konturowa gminy wiejskiej Nowa Ruda, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Przygórze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Przygórze”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Przygórze”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Przygórze”
Ziemia50°36′25″N 16°33′30″E/50,606944 16,558333[1]
Zakład Produkcji Automatyki Sieciowej położony na terenie dawnej huty „Barbara”
Pomnik górnika

Położenie edytuj

Przygórze leży niedaleko Przełęczy Woliborskiej, w dolinie Piekielnicy, u stóp Gór Sowich, między Woliborzem a Jugowem, na wysokości około 440–510 m n.p.m.[4]

Podział administracyjny edytuj

Integralne części wsi Przygórze[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0854430 Buczyna osada leśna
0854423 Huta Barbara część wsi

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Historia edytuj

Ślady osadnictwa na tym terenie pochodzą z czasów neolitu, ale o obecnej wsi źródła wspominają dopiero w 1699 roku, kiedy Przygórze było kolonią Woliborza[4]. Nieco wcześniej, bo już w roku 1655 w okolicy istniała huta szkła[4]. Później wydobywano tu rudy żelaza i miedzi, a w 1793 roku powstała tu pierwsza kopalnia, dostarczająca węgiel kamienny wysokiej jakości[4]. W XIX wieku źródłem utrzymania mieszkańców oprócz górnictwa było tkactwo, w 1825 roku były tu 23 domy w tym młyn wodny i tartak, a w 1840 roku było 36 domów[4]. W połowie XIX wieku w Przygórzu powstała huta żelaza „Barbara-hűtte”, po wyczerpaniu złóż rudy zakład przekształcono w wytwórnie maszyn dla kopalni noworudzkich[4].

Zabytki edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[7]:

  • budynki huty „Barbara”, z drugiej połowy XIX wieku:
    • trzy hale produkcyjne,
    • budynek rozdzielni elektrycznej,
    • budynek narzędziowni i stołówki,
    • hala wtryskarek,
    • kotłownia,
    • warsztaty i magazyn,
    • elewacja magazynu.

Inne zabytki[4]:

  • kilka zabytkowych domów tworzących zespół górniczego osiedla mieszkalnego z około 1910 roku,
  • kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego zbudowany w okresie międzywojennym[8],
  • pomnik górnika postawiony w 1966 roku z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego.

Przemysł edytuj

Na terenie wsi w latach dziewięćdziesiątych XX wieku stworzono największy zakład ziemi noworudzkiej, ZPAS S.A. (Zakład Produkcji Automatyki Sieciowej). Przedsiębiorstwo usytuowane jest na terenie dawnej kopalni węgla kamiennego „Rudolf” (po 1945 r. kopalnia węgla kamiennego „Bolesław”) oraz byłej huty „Barbara”.

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 111713
  2. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1062 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b c d e f g Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 315–318. ISBN 83-85773-12-6.
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. GUS. Rejestr TERYT.
  7. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 79. [dostęp 2012-08-02].
  8. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego [online] [dostęp 2017-12-27].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj