Wikipedia

Pseudodiphasium volubile

rodzaj roślin

Pseudodiphasium volubile – gatunek rośliny z rodziny widłakowatych. W wielu źródłach włączany do rodzaju widłak Lycopodium jako L. volubile[5][6], jednak w systematyce widłakowatych skłaniającej się do wydzielenia większej liczby rodzajów (np. system PPGI z 2016) wyróżniany jest jako przedstawiciel monotypowego rodzaju Pseudodiphasium[2]. Roślina występuje w południowo-wschodniej Azji, Australii i Oceanii[7][4].

Pseudodiphasium volubile
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

widłaki

Rząd

widłakowce

Rodzina

widłakowate

Rodzaj

Pseudodiphasium

Gatunek

Pseudodiphasium volubile

Nazwa systematyczna
Pseudodiphasium volubile (G. Forst.) Holub
Folia Geobot. Phytotax. 18(4): 442 (1983)[3]
Synonimy
  • Lepidotis volubilis (G. Forst.) Rothm.
  • Lycopodium d'urvillei A. Rich.
  • Lycopodium volubile G. Forst. [Prodr. (1786)]
  • Lycopodium spectabile Blume[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Liście

P. volubile rośnie w różnych zbiorowiskach zaroślowych i na skrajach zarośli, na przydrożach, zarówno na terenach nizinnych, jak i górskich[7]. Roślina ta jest łatwo rozpoznawalna z powodu płasko, dwustronnie rozłożonych liści oraz licznych, zwisających, kotkowatych kłosów zarodnionośnych[7]. Gametofit (przedrośle) rozwija się pod powierzchnią ziemi[8].

Pędy tego gatunku bywają zbierane z natury i stosowane są jako zielona ozdoba świąteczna stołu w okresie bożonarodzeniowym („Christmas green”)[9]. W uprawie roślina bardzo problematyczna i praktycznie nie spotykana[7].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Zasięg gatunku obejmuje obszar: Malezji (przy czym jedyne znane stanowiska w rejonie Cameron Highlands i Sabah mają już prawdopodobnie tylko charakter historyczny[10]), Filipiny, wyspy wschodniej Indonezji (od Borneo i Jawy na wschód), Nową Gwineę, północno-wschodnią Australię (rośnie w Nowej Południowej Walii, podczas gdy w Queensland uznany jest za gatunek wymarły[3])[5][7], Wyspy Salomona[4], Nową Kaledonię i Nową Zelandię oraz otaczające ją wyspy (w Nowej Zelandii jest najbardziej rozpowszechnionym przedstawicielem widłakowatych)[7], wyspy Vanuatu i Tahiti[4].

Jako gatunek introdukowany roślina ta stwierdzona została w Ekwadorze[5][4].

Morfologia edytuj

 
Kłosy zarodnionośne
Pokrój sporofitu
Bylina o pędach płożących i wspinających się, dość cienkich, ale sprężystych[7], na przekroju obłych, osiągających do 5 metrów długości[11], odgałęzienia boczne rzadkie, ale one same z kolei gęsto się rozgałęziają w jednej płaszczyźnie[11].
Liście (mikrofile)
Żółtozielone, czasem do pomarańczowych[11]. Na pędach wegetatywnych występują liście trojakiego rodzaju[11]. Większe, rozłożone są płasko po bokach pędów, osiągają do 5 mm długości, mają nieco sierpowaty kształt, są wygięte do przodu i zaostrzone, często też mają nieco podwinięte brzegi i opadają ku dołowi. Mniejsze liście przylegają do górnej powierzchni pędów, są równowąskie, zaostrzone i osiągają do 2 mm długości i 0,2 mm szerokości[7][11]. Na dolnej stronie pędów rozwijają się nieliczne, rzadko rozmieszczone drobne, łuskowate i przylegające do pędu liście osiągające 1 mm długości[11].
Zarodnie
Wyrastają w kątach liści zarodnionośnych (sporofili)[6], mających kapturkowaty kształt[11] i tworzących zwisające, kotkowate kłosy zarodnionośne, mające barwę żółtobrązową i długość do 8 cm. Kłosy zarodnionośne wyrastają w dużej liczbie na końcach silnie rozgałęzionych szypułek, wyraźnie odmiennych z powodu rzadkiego ulistnienia od pędów wegetatywnych[7].
  •  
    Pęd z młodymi kłosami zarodnionośnymi
  •  
    Pęd z dojrzałymi kłosami zarodnionośnymi
  •  
    Pokrój

Systematyka edytuj

W systemie PPG I z 2016, obejmującym m.in. widłaki, gatunek ten jest przedstawicielem monotypowego rodzaju Pseudodiphasium Holub, Folia Geobot. Phytotax. 18: 440. 1983, będącego jednym z 9 rodzajów w obrębie podrodziny Lycopodioideae Eaton sensu Wagner & Beitel ex Øllgaard z rodziny widłakowatych[2].

Rodzaj wyodrębniony został po raz pierwszy przez Josefa Holuba w 1983 w wyniku zaproponowanego przez niego podziału opisanego wcześniej w 1845 roku rodzaju Diphasium w szerokim ujęciu Karla B. Presla[12][13]. W alternatywnym (popularnym[6][7][5]) ujęciu Lycopodium volubile stanowi monotypową sekcję Pseudodiphasium (Holub) B.Øllgaard w obrębie rodzaju widłak Lycopodium[6].

Grupą siostrzaną dla tego taksonu (najbliżej spokrewnioną wśród współczesnych widłakowatych) jest rodzaj Austrolycopodium (= Lycopodium sect. Magellallica), z którym łączą go m.in. takie wspólne cechy jak budowa zarodników i brak kanałów śluzowych w sporofilach[14].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ a b c The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  3. ↑ a b Ashley Raymond Field. Classification and typification of Australian lycophytes and ferns based on Pteridophyte Phylogeny Group classification PPG I. „Australian Systematic Botany”. 33, s. 1–102, 2020. DOI: 10.1071/SB18011. 
  4. ↑ a b c d e Michael Hassler and Bernd Schmitt: Checklist of Ferns and Lycophytes of the World. 2020. [dostęp 2020-08-10].
  5. ↑ a b c d Lycopodium volubile. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-08-10].
  6. ↑ a b c d K.U.Kramer, P.S. Green (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms. Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hongkong, Barcelona: Springer-Verlag, 1990, s. 36-37. ISBN 3-540-51794-4.
  7. ↑ a b c d e f g h i j Patrick J. Brownsey, John C. Smith-Dodsworth: New Zealand Ferns and Allied Plants. Auckland: David Bateman Ltd, 2000, s. 23-24. ISBN 1-86953-003-9.
  8. ↑ Charles J. Chamberlain. Prothallia and Sporelings of Three New Zealand Species of Lycopodium. „International Journal of Plant Sciences”. 63, 1, 1917. 
  9. ↑ M. Mannar Mannan, M. Maridass, B.Victor. A Review on the Potential Uses of Ferns. „Ethnobotanical Leaflets”. 12, s. 281-285, 2008. 
  10. ↑ Rusea, G., Claysius, K., Runi, S., Joanes, U., Maideen, K. M. H., & Latiff, A.. Ecology and distribution of Lycopodiaceae Mirbel in Malaysia. „Blumea - Biodiversity, Evolution and Biogeography of Plants”. 54, 1, s. 269–271, 2009. DOI: 10.3767/000651909x476265. 
  11. ↑ a b c d e f g Patrick M. McCarthy (red.): Flora of Australia Volume 48, Ferns, Gymnosperms and Allied Groups. Canberra: Australian Biological Resources Study, 1998, s. 70-71. ISBN 0-643-05971-7.
  12. ↑ Josef Holub. Validation of generic names inLycopodiaceae: with a description of a new genus Pseudolycopodiella. „Folia Geobotanica et Phytotaxonomica”. 18, s. 439–442, 1983. 
  13. ↑ Wojciech Szypuła. O filogenezie i systematyce rodziny widłakowatych Lycopodiaceae sensu lato - przegląd piśmiennictwa. „Acta Botanica Silesiaca”. 9, s. 25-56, 2013. 
  14. ↑ Niklas Wikström. Diversification and Relationships of Extant Homosporous Lycopods. „American Fern Journal”. 91, 3, s. 150-165, 2001. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pseudodiphasium_volubile&oldid=68596316”