Pseudomysz piaskowa
Pseudomysz piaskowa[3] (Pseudomys hermannsburgensis) – gatunek gryzonia z rodziny myszowatych, występujący w Australii[2][4].
| Pseudomys hermannsburgensis[1] | |||
| (Waite, 1896) | |||
 Pseudomysz piaskowa w Terytorium Północnym | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pseudomysz piaskowa | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Klasyfikacja edytuj
Gatunek ten został opisany naukowo w 1896 roku przez E.R. Waite’a[4][5]. Miejsce typowe to George Gill Range w Terytorium Północnym[4]. Analizy budowy plemników i badania elektroforetyczne enzymów wskazują na pokrewieństwo tego gatunku z innymi pseudomyszami[4], należy on do podgrupy gatunków spokrewnionych z pseudomyszą delikatną (Pseudomys delicatulus), którą tworzą także pseudomysz akacjowa (P. bolami), pseudomysz malutka (P. novaehollandiae), pseudomysz pośrednia (P. pilligaensis) i jeden nieopisany gatunek[6]. Natomiast na podstawie budowy prącia zasugerowano jego pokrewieństwo z australoskoczkami (Leggadina)[4].
Nazewnictwo edytuj
Nazwa łacińska Pseudomys pochodzi od stgr. ψευδής pseudes – fałszywa oraz μῦς mus – mysz[7]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę pseudomysz piaskowa[3]. W Australii zwierzę nosi angielską nazwę sandy inland mouse[8] oraz aborygeńską nazwę Mingkiri[9].
Występowanie edytuj
Pseudomysz piaskowa występuje endemicznie w Australii, należy do grupy „starych endemitów”[6]. Występuje w środkowej i zachodniej części kontynentu, a także na niektórych wyspach w Australii Zachodniej (np. Dirk Hartog). Jej zasięg rozciąga się na wschodzie po Queensland[2]. Jest rozległy, ale zagęszczenie populacji jest niewielkie[8].
Pseudomysz piaskowa zamieszkuje różnorodne suche siedliska, od piaszczystych wydm po tussock[2] i obszary porośnięte przez eukaliptusy i akacje[8].
Wygląd edytuj
Jest to niewielki gryzoń. Ciało wraz z głową osiąga 55–80 mm, ogon jest dłuższy i ma 70–90 mm długości. Masa ciała zwierzęcia to 9–15 gramów. Jej grzbiet jest szarobrązowy do piaskowego, spód ciała jest białawy. Wygląda podobnie do introdukowanej myszy domowej (Mus musculus), ale jest smuklejsza, ma dosyć długie uszy i ogon, większe oczy i nie ma charakterystycznego „mysiego” zapachu[8].
Tryb życia edytuj
Pseudomysz piaskowa prowadzi nocny tryb życia. Dzień spędza w norach o długości do 1 metra i głębokości do pół metra, budowanych u podstawy krzewów lub drzew. W sezonie rozrodczym tworzy grupki po 4–5 osobników, poza nim zbiera się w większe stada[8]. Samice zwykle rodzą 3–4 młode[2].
Jest w przeważającym stopniu roślinożerna. Preferuje nasiona, jada też trawy i zielone części roślin, korzenie i małe bulwy, a w mniejszej ilości także owady. Żeruje głównie na ziemi, ale część pokarmu pobiera także pod jej powierzchnią i wspina się po pożywienie na wysokość do metra. Nie potrzebuje dostępu do zbiorników wody, w większości zaspokajając swoje potrzeby wodą zawartą w pokarmie[8].
Populacja i zagrożenia edytuj
Liczebność pseudomyszy piaskowej jest stablina, choć podlega wahaniom zależnie od opadów[2]. W Nowej Południowej Walii jako zagrożenia zidentyfikowane zostały: degradacja środowiska przez nadmierny wypas i zbijanie gleby przez zwierzęta hodowlane, zbyt częste pożary buszu, wycinka roślinności i tworzenie sztucznych zbiorników wody, które przyciągają drapieżniki; drapieżnictwo zagraża im szczególnie ze strony introdukowanych lisów i kotów, szkodliwa jest także konkurencja z introdukowanymi roślinożercami i zatrucia fluorooctanem sodu z trutek[8]. Tym niemniej nie stwierdzono poważnych zagrożeń dla istnienia gatunku i występuje on w niektórych obszarach chronionych. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje pseudomysz piaskową za gatunek najmniejszej troski[2]. W Nowej Południowej Walii, gdzie występuje tylko na północnym zachodzie stanu, jest zaliczona do gatunków narażonych na wyginięcie (ang. vulnerable)[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Pseudomys hermannsburgensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g A.A. Burbidge, Pseudomys hermannsburgensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2018-2, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T18566A22399497.en [dostęp 2019-01-25] (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 278. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c d e Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pseudomys hermannsburgensis. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2019-01-25]
- ↑ Waite, E.R.: Muridae. W: Spencer, B.: Report of the Horn Scientific Expedition to Central Australia. T. 2. Zoology. Melbourne: Melville, Mullen & Slade, 1896, s. 405. (ang.).
- ↑ a b Bill Breed, Fred Ford: Native Mice and Rats. CSIRO Publishing, 2007, s. 25. ISBN 978-0-643-09166-5.
- ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 592. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Office of Environment & Heritage: Sandy Inland Mouse - profile. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. New South Wales Government, 2017-09-07. [dostęp 2019-01-25]. (ang.).
- ↑ Burbidge, Andrew; Harrison, Peter; Woinarski, John: The Action Plan for Australian Mammals 2012. Csiro Publishing, 2012, s. 46. ISBN 978-0-643-10874-5. (ang.).