Pstrąg potokowy (Salmo trutta m. fario) – ryba z rodziny łososiowatych (Salmonidae), należąca do gatunku Salmo trutta, ekologiczna odmiana troci atlantyckiej (S. t. trutta) przystosowana do życia wyłącznie w wodach słodkich.

Pstrąg potokowy
Salmo trutta m. fario
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

łososiokształtne

Rodzina

łososiowate

Rodzaj

Salmo

Gatunek

Salmo trutta

Podgatunek

troć atlantycka
forma: pstrąg potokowy

Synonimy
  • Salmo fario Linnaeus, 1758
  • Trutta fario Linnaeus, 1758
Pstrąg potokowy

Występowanie edytuj

W Polsce liczny na południu i północy kraju. Występuje w górskich potokach Beskidów, Tatr, Sudetów, Jury Krakowsko-Częstochowskiej, także w rzekach Dolnego Śląska, Pomorza Zachodniego i Środkowego, na Warmii i Mazurach, w dopływach Warty. Poza Polską w naturalny sposób występuje w niemal całej Europie oraz północnej Afryce i nielicznie w Azji. Sztucznie rozprzestrzeniony na wszystkie kontynenty oprócz Antarktydy. Żyje w zimnych, dobrze natlenionych i dzikich (nieuregulowanych) rzekach – głównie górskich.

Opis edytuj

W Polsce osiąga maksymalnie ok. 80 cm długości i 5 kg masy ciała. Kształt torpedowaty – ułatwiający życie w wartkim prądzie rzeki. Ubarwienie bardzo zmienne – zależne od miejsca przebywania. Na ciele liczne czarne i czerwone kropki. Brzuch żółtobiały lub żółty. Płetwa tłuszczowa jasna, ciemnoobrzeżona. Młode osobniki mają duże, wyraźne niebieskoszare plamy na bokach. Dorosłe samce mają często hakowato zagiętą ku górze żuchwę i dłuższą głowę niż samice.

Odżywianie edytuj

Jest typowym drapieżnikiem. Młode osobniki zjadają larwy owadów i skorupiaki. Dorosłe zjadają głównie ryby i owady. Często przechodzi na pokarm sezonowy, np. wczesną wiosną bardzo chętnie zjada świeżo wybudzone ze snu zimowego żaby. W maju odżywia się jętką majową, lipiec-sierpień – głównie małe ryby: cierniki, głowacze, słonecznice, kozy itp. Przystępując do tarła nie przestaje się odżywiać, powszechny jest również kanibalizm.

Rozród edytuj

Do tarła przystępuje jesienią, podejmując krótkie (z reguły kilkukilometrowe) wędrówki tarłowe do niewielkich dopływów ze żwirowym dnem. Jednej samicy zazwyczaj towarzyszy kilka samców. Ikra jest składana do zagłębień wykopanych przez samice w żwirze pokrywającym dno. Zapiaszczenie tego żwiru ma silny wpływ na przeżywalność ikry i w miejscach, gdzie jest ono bardzo silne tarło może się okazać zupełnie nieefektywne i larwy się nie wylęgną. Larwy tuż po wylęgu mają duży woreczek żółtkowy.

Zagrożenia edytuj

W Polsce zagrożony z powodu systematycznego niszczenia jego siedlisk poprzez postępującą zabudowę hydrotechniczną rzek górskich oraz dużą presję wędkarską i kłusownictwo.

Ochrona edytuj

 
Pstrąg potokowy na wystawie „Subaqueous Vltava”, Praga

W Polsce w wodach będących w użytkowaniu PZW obowiązują następujące regulacje dotyczące ochrony pstrąga potokowego[1]:

  • W Wiśle i jej dopływach od jej źródeł do ujścia rzeki San; w rzece San oraz jej dopływach, w rzece Odra i jej dopływach od granicy państwowej z Czechami do ujścia rzeki Bystrzycy, oraz w rzece Bystrzyca i jej dopływach:
  • Pozostałe wody:
    • okres ochronny: 1 września – 31 grudnia
    • wymiar ochronny: 30 cm
  • Limit dziennego połowu: 3 sztuki (łącznie z amurem białym, boleniem, brzaną, lipieniem, karpiem, szczupakiem i sandaczem)
  • W wodach użytkowanych przez PZW można wędkować przez całą dobę, z wyjątkiem wód krainy pstrąga i lipienia (wymienionych w odrębnym informatorze PZW[2]), gdzie wolno wędkować tylko w porze dziennej, tj. od świtu do zmierzchu (1 godz. przed wschodem słońca i 1 godz. po zachodzie słońca). Na wodach tych, oprócz przepisów ogólnych PZW, obowiązują dodatkowe szczegółowe zasady wędkowania i regulacje dotyczące ochrony uchwalone przez poszczególne okręgi, na terenie których wymiary ochronne czy limit dzienny może różnić się od zasad ogólnych dotyczących całego kraju[2]. Na przykład w Okręgu PZW Białystok dla pstrąga potokowego i lipienia obowiązuje wymiar ochronny 35 cm i limit dzienny 2 sztuk łącznie[3].

Wartość odżywcza edytuj

Wartość odżywcza
Pstrąg strumieniowy świeży
(100 g)
Wartość energetyczna 404 kJ (96 kcal)
Białka 19,2 g
Węglowodany 0,0 g
Tłuszcze 2,1 g
Woda 77,5 g
Dane liczbowe na podstawie: [4]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[5]

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Regulamin amatorskiego połowu ryb. Polski Związek Wędkarski, 2011. ISBN 83-915232-4-1. (pdf).
  2. a b Informator Wód Krainy Pstrąga i Lipienia.
  3. Zasady wędkowania na wodach Okręgu PZW Białystok w 2014 roku. pzw.bialystok.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]..
  4. Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 259. ISBN 978-83-200-5311-1.
  5. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
  • Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
  • Salmo trutta fario. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 20 września 2009]