Wikipedia

Gekko

rodzaj jaszczurki
(Przekierowano z Ptychozoon)

Gekko – rodzaj jaszczurek z rodziny gekonowatych (Gekkonidae).

Gekko
Laurenti, 1768[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – G. japonicus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Rząd

łuskonośne

Infrarząd

Gekkota

Rodzina

gekonowate

Rodzaj

Gekko

Typ nomenklatoryczny

Gekko verticillatus Laurenti, 1768 (= Lacerta gecko Linnaeus, 1758)

Gatunki

87 gatunków – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wschodniej i południowo-wschodniej Azji (Chińska Republika Ludowa, Indie, Nepal, Bhutan, Bangladesz, Mjanma, Laos, Wietnam, Kambodża, Tajlandia, Malezja, Singapur, Korea Południowa, Japonia, Filipiny, Brunei, Indonezja i Timor Wschodni) oraz w zachodniej Oceanii (Palau, Papua-Nowa Gwinea, Wyspy Salomona i Vanuatu)[13][14].

Systematyka edytuj

Etymologia edytuj

  • Gekko (Geeko, Gecko, Gecus, Geko, Gecco): nowołac. gecco, gecko lub gekko, nazwa stosowana do rodzaju jaszczurek, wśród których niektóre gatunki kraczą lub ćwierkają, stąd nazwa „gecko”, od mal. gēkok[15].
  • Platydactylus: gr. πλατυς platus ‘szeroki’[16]; δακτυλος daktulos ‘palec’[17]. Gatunek typowy: Gecko guttatus Daudin, 1802 (= Lacerta gecko Linnaeus, 1758).
  • Ptychozoon (Ptyxozoon, Ptychozoon): gr. πτυξ ptux, πτυχος ptukhos ‘warstwa, fałda’, od πτυσσω ptussō ‘sfałdować’[18]; ζωον zōon ‘zwierzę’[19]. Gatunek typowy: Lacerta homalocephala Creveldt, 1809 (= Ptychozoon kuhli Stejneger, 1902).
  • Pteropleura: gr. πτερον pteron ‘skrzydło, wiosło’[20]; πλευρα pleura ‘bok’[21]. Gatunek typowwy: Pteropleura horsfieldii Gray, 1827.
  • Lomatodactylus: gr. λωμα lōma, λωματος lōmatos ‘brzeg, granica, rąbek szaty’[22]; δακτυλος daktulos ‘palec’[17]. Gatunek typowy: Gekko vittatus Houttuyn, 1782.
  • Scelotretus: gr. σκελος skelos, σκελεος skeleos ‘noga’[23]; τρητος trētos ‘przebity, dziurkowany’[24]. Gatunek typowy: Gekko vittatus Houttuyn, 1782.

Podział systematyczny edytuj

Z analiz filogenetycznych przeprowadzonych przez Browna i współpracowników (2012) oraz Pyrona, Burbrinka i Wiensa (2013) wynika, że rodzaj Gekko jest parafiletyczny; z analiz tych wynika, że gatunki zaliczane do tego rodzaju nie tworzą kladu, do którego nie należałyby także wszystkie gatunki zaliczane do rodzaju Ptychozoon, a także gatunek Luperosaurus iskandari i (według Browna i współpracowników) być może również Luperosaurus gulat[25][26]. Zdaniem Browna i współpracowników w tej sytuacji konieczny jest podział rodzaju Gekko na mniejsze, monofiletyczne rodzaje, albo włączenie do tego rodzaju gatunków Luperosaurus gulat i L. iskandari oraz wszystkich gatunków z rodzaju Ptychozoon[25]; w takim ujęciu do rodzaju należą następujące gatunki[13]:

Uwagi edytuj

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Gekko Laurenti, 1768.
  2. ↑ a b c d Wariant pisowni Gekko Laurenti, 1768.
  3. ↑ Wariant pisowni Ptychozoon Kuhl & van Hasselt, 1822.
  4. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Ptychozoon Kuhl & van Hasselt, 1822.

Przypisy edytuj

  1. ↑ J.N. Laurenti: Specimen medicum, exhibens synopsin reptilium emendatam cum experimentis circa venena et antidota reptilium austracorum, quod authoritate et consensu. Viennae: Joan. Thomae, 1798, s. 43. (łac.).
  2. ↑ R. Pulteney: A general view of the writings of Linnaeus. London: T. Payne and B. White, 1781, s. 85. (ang.).
  3. ↑ A. Brongniart. Essai d’une classification naturelle des reptiles, par le citoyen. „Bulletin des Sciences, par la Société Philomathique de Paris”. 2, s. 90, 1800. (fr.). 
  4. ↑ C.S. Rafinesque: Caratteri di alcuni nuovi generi e nuove specie di animali e piante della Sicilia: con varie osservazioni sopra i medesimi. Palerme: Per le stampe di Sanfilippo, 1810, s. 9. (wł.).
  5. ↑ C.S. Rafinseque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 76. (fr.).
  6. ↑ G.A. Goldfuss: Handbuch der Zoologie. Cz. 2. Nürnburg: Johann Leonhard Schrag, 1820, s. 157. (niem.).
  7. ↑ a b H. Kuhl & van Hasselt. Pjihorjavor aan den voes van den Pengerango. „Algemeene Konst- en Letterbode”. 1822, s. 102, 1822. (niderl.). 
  8. ↑ H. Kuhl. Aus einem Schreiben von Dr. Kuhl und Dr. Van Hasselt aus Java, an Professor Th. van Swinberen zu Gronigen. „Isis von Oken”. 15, s. 475, 1822. (niem.). 
  9. ↑ J.E. Gray. A Synopsis of the Genera of Saurian Reptiles, in which some new Genera are indicated, and the others reviewed by actual Examination. „The Philosophical magazine”. New and united series. 2 (7), s. 56, 1827. (ang.). 
  10. ↑ F. von Ritgen. Versuch einer natürlichen eintheilung der amphibien. „Nova Acta physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”. 14 (1), s. 275, 1828. (niem.). 
  11. ↑ J. van der Hoeven: Handboek der dierkunde, of Grondbeginsels der Natuurlijke Geschiedenis van het Dierenrijk. Amsterdam: C. G. Sulpke, 1833, s. 342. (niderl.).
  12. ↑ L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 19, 101. (łac.).
  13. ↑ a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Gekko. The Reptile Database. [dostęp 2023-12-28]. (ang.).
  14. ↑ R. Midtgaard: Gekko. RepFocus. [dostęp 2023-12-28]. (ang.).
  15. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 108.
  16. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 200.
  17. ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 75.
  18. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 212.
  19. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 286.
  20. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 211.
  21. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 201.
  22. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 143.
  23. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 230.
  24. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 270.
  25. ↑ a b Rafe M. Brown, Cameron D. Siler, Indraneil Das i Yong Min. Testing the phylogenetic affinities of Southeast Asia’s rarest geckos: Flap-legged geckos (Luperosaurus), Flying geckos (Ptychozoon) and their relationship to the pan-Asian genus Gekko. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 63 (3), s. 915–921, 2012. DOI: 10.1016/j.ympev.2012.02.019. PMID: 22425705. (ang.). 
  26. ↑ R. Alexander Pyron, Frank T. Burbrink, John J. Wiens, A phylogeny and revised classification of Squamata, including 4161 species of lizards and snakes, „BMC evolutionary biology”, 13, 2013, art. nr 93, DOI: 10.1186/1471-2148-13-93, PMID: 23627680, PMCID: PMC3682911 (ang.).
  27. ↑ a b c Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 381–382. ISBN 83-01-14344-4.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gekko&oldid=72625149”