Puchar Narodów Afryki

Mistrzostwa Afryki w piłce nożnej
Organizator rozgrywek	CAF
Data założenia	1957
	Rozgrywki
Liczba drużyn	24
	Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Egipt (1957)
Obecny zwycięzca	Wybrzeże Kości Słoniowej (2024)
Najwięcej zwycięstw	Egipt (7 zwycięstw)
	Strona internetowa

Puchar Narodów Afryki (fr. Coupe d'Afrique des Nations, CAN) – turniej piłkarski dla reprezentacji narodowych rozgrywany o mistrzostwo Afryki.

Historia edytuj

Organizowany przez Federację Piłkarską Afryki odbywa się od 1957, przy czym rozgrywki mają charakter regularny od 1968, odkąd turnieje finałowe mają miejsce co 2 lata.

W pierwszym Pucharze Narodów Afryki w 1957 startowały tylko trzy reprezentacje: Egipt, Sudan i Etiopia. Od tego czasu rozgrywki znacznie się rozrosły i obecnie biorą w nich udział niemalże wszystkie afrykańskie państwa. Konieczne stało się rozgrywanie eliminacji do turnieju finałowego, w którym od 1998 uczestniczy 16 zespołów.

W maju 2010 roku zmieniono lata rozgrywania Pucharu Narodów Afryki. Od 2013 roku turniej rozgrywany jest w latach nieparzystych^[1].

Wyniki edytuj

Rok	Gospodarz	Finał			Mecz o 3 miejsce
Rok	Gospodarz	Mistrz	Wynik	Wicemistrz	Trzecie miejsce	Wynik	Czwarte miejsce
1957 Więcej	Sudan	Egipt	4 – 0	Etiopia	Sudan	(startowały tylko trzy drużyny)
1959 Więcej	Egipt	Egipt	2 – 1⁽¹⁾	Sudan	Etiopia	(startowały tylko trzy drużyny)
1962 Więcej	Etiopia	Etiopia	4 – 2 po dogr.	Egipt	Tunezja	3 – 0	Uganda
1963 Więcej	Ghana	Ghana	3 – 0	Sudan	Egipt	3 – 0	Etiopia
1965 Więcej	Tunezja	Ghana	3 – 2 po dogr.	Tunezja	Wybrzeże Kości Słoniowej	1 – 0	Senegal
1968 Więcej	Etiopia	Demokratyczna Republika Konga	1 – 0	Ghana	Wybrzeże Kości Słoniowej	1 – 0	Etiopia
1970 Więcej	Sudan	Sudan	1 – 0	Ghana	Egipt	3 – 1	Wybrzeże Kości Słoniowej
1972 Więcej	Kamerun	Kongo	3 – 2	Mali	Kamerun	5 – 2	Zair
1974 Więcej	Egipt	Zair	2 – 2 po dogr.	Zambia	Egipt	4 – 0	Kongo
1974 Więcej	Egipt	Powtórzony finał: 2 – 0			Egipt	4 – 0	Kongo
1976 Więcej	Etiopia	Maroko	n/a⁽²⁾	Gwinea	Nigeria	n/a⁽²⁾	Egipt
1978 Więcej	Ghana	Ghana	2 – 0	Uganda	Nigeria	2 – 0⁽³⁾	Tunezja
1980 Więcej	Nigeria	Nigeria	3 – 0	Algieria	Maroko	2 – 0	Egipt
1982 Więcej	Libia	Ghana	1 – 1 po dogr.	Libia	Zambia	2 – 0	Algieria
1982 Więcej	Libia	7 – 6 w rzutach karnych			Zambia	2 – 0	Algieria
1984 Więcej	Wybrzeże Kości Słoniowej	Kamerun	3 – 1	Nigeria	Algieria	3 – 1	Egipt
1986 Więcej	Egipt	Egipt	0 – 0 po dogr.	Kamerun	Wybrzeże Kości Słoniowej	3 – 2	Maroko
1986 Więcej	Egipt	5 – 4 w rzutach karnych			Wybrzeże Kości Słoniowej	3 – 2	Maroko
1988 Więcej	Maroko	Kamerun	1 – 0	Nigeria	Algieria	1 – 1 po dogr.	Maroko
1988 Więcej	Maroko	Kamerun	1 – 0	Nigeria	4 – 3 w rzutach karnych
1990 Więcej	Algieria	Algieria	1 – 0	Nigeria	Zambia	1 – 0	Senegal
1992 Więcej	Senegal	Wybrzeże Kości Słoniowej	0 – 0 po dogr.	Ghana	Nigeria	2 – 1	Kamerun
1992 Więcej	Senegal	11 – 10 w rzutach karnych			Nigeria	2 – 1	Kamerun
1994 Więcej	Tunezja	Nigeria	2 – 1	Zambia	Wybrzeże Kości Słoniowej	3 – 1	Mali
1996 Więcej	Południowa Afryka	Południowa Afryka	2 – 0	Tunezja	Zambia	1 – 0	Ghana
1998 Więcej	Burkina Faso	Egipt	2 – 0	Południowa Afryka	Demokratyczna Republika Konga	4 – 4⁽⁴⁾	Burkina Faso
1998 Więcej	Burkina Faso	Egipt	2 – 0	Południowa Afryka	4 – 1 w rzutach karnych
2000 Więcej	Ghana Nigeria	Kamerun	2 – 2 po dogr.	Nigeria	Południowa Afryka	2 – 2 po dogr.	Tunezja
2000 Więcej	Ghana Nigeria	4 – 3 w rzutach karnych			4 – 3 w rzutach karnych
2002 Więcej	Mali	Kamerun	0 – 0 po dogr.	Senegal	Nigeria	1 – 0	Mali
2002 Więcej	Mali	3 – 2 w rzutach karnych			Nigeria	1 – 0	Mali
2004 Więcej	Tunezja	Tunezja	2 – 1	Maroko	Nigeria	2 – 1	Mali
2006 Więcej	Egipt	Egipt	0 – 0 po dogr.	Wybrzeże Kości Słoniowej	Nigeria	1 – 0	Senegal
2006 Więcej	Egipt	4 – 2 w rzutach karnych			Nigeria	1 – 0	Senegal
2008 Więcej	Ghana	Egipt	1 – 0	Kamerun	Ghana	4 – 2	Wybrzeże Kości Słoniowej
2010 Więcej	Angola	Egipt	1 – 0	Ghana	Nigeria	1 – 0	Algieria
2012 Więcej	Gabon Gwinea Równikowa	Zambia	0 – 0 po dogr.	Wybrzeże Kości Słoniowej	Mali	2 – 0	Ghana
2012 Więcej	Gabon Gwinea Równikowa	8 – 7 w rzutach karnych			Mali	2 – 0	Ghana
2013 Więcej	Południowa Afryka	Nigeria	1 – 0	Burkina Faso	Mali	3 – 1	Ghana
2015 Więcej	Gwinea Równikowa	Wybrzeże Kości Słoniowej	0 – 0 po dogr.	Ghana	Demokratyczna Republika Konga	0 – 0⁽⁴⁾	Gwinea Równikowa
2015 Więcej	Gwinea Równikowa	9 – 8 w rzutach karnych			4 – 2 w rzutach karnych
2017 Więcej	Gabon	Kamerun	2 – 1	Egipt	Burkina Faso	1 – 0	Ghana
2019 Więcej	Egipt	Algieria	1 – 0	Senegal	Nigeria	1 – 0	Tunezja
2021 Więcej	Kamerun	Senegal	0 – 0 po dogr.	Egipt	Kamerun	3 – 3⁽⁴⁾	Burkina Faso
2021 Więcej	Kamerun	4 – 2 w rzutach karnych			5 – 3 w rzutach karnych
2023 Więcej	Wybrzeże Kości Słoniowej	Wybrzeże Kości Słoniowej	2 – 1	Nigeria	Południowa Afryka	0 – 0⁽⁴⁾	Demokratyczna Republika Konga
2023 Więcej	Wybrzeże Kości Słoniowej	Wybrzeże Kości Słoniowej	2 – 1	Nigeria	6 – 5 w rzutach karnych
2025 Więcej	Maroko
2027 Więcej	Kenia Tanzania Uganda

¹ W 1959 trzy drużyny grały systemem każdy z każdym. Wygrany 2:1 mecz Egiptu z Sudanem, który zadecydował o mistrzostwie, był także ostatnim spotkaniem turnieju.

² Miejsca ustalone w rozgrywkach grupowych.

³ W 1978 trzecie miejsce (wraz z walkowerem 2:0) zostało przyznane Nigerii po tym, jak Tunezja wycofała się przy stanie wyniku 1:1 w 42. minucie meczu o 3. miejsce.

⁴ Nie było dogrywki, tylko od razu po upływie regulaminowego czasu gry odbyła się seria rzutów karnych.

Klasyfikacja medalowa edytuj

Drużyna	1 miejsce	2 miejsce	3 miejsce	4 miejsce
Egipt	7 (1957, 1959, 1986, 1998, 2006, 2008, 2010)	3 (1962, 2017, 2021)	3 (1963, 1970, 1974)	3 (1976, 1980, 1984)
Kamerun	5 (1984, 1988, 2000, 2002, 2017)	2 (1986, 2008)	2 (1972, 2021)	1 (1992)
Ghana	4 (1963, 1965, 1978, 1982)	5 (1968, 1970, 1992, 2010, 2015)	1 (2008)	4 (1996, 2012, 2013, 2017)
Nigeria	3 (1980, 1994, 2013)	5 (1984, 1988, 1990, 2000, 2023)	8 (1976, 1978, 1992, 2002, 2004, 2006, 2010, 2019)	–
Wybrzeże Kości Słoniowej	3 (1992, 2015, 2023)	2 (2006, 2012)	4 (1965, 1968, 1986, 1994)	2 (1970, 2008)
Algieria	2 (1990, 2019)	1 (1980)	2 (1984, 1988)	2 (1982, 2010)
Demokratyczna Republika Konga	2 (1968, 1974)	–	2 (1998, 2015)	2 (1972, 2023)
Zambia	1 (2012)	2 (1974, 1994)	3 (1982, 1990, 1996)	–
Tunezja	1 (2004)	2 (1965, 1996)	1 (1962)	3 (1978, 2000, 2019)
Sudan	1 (1970)	2 (1959, 1963)	1 (1957)	–
Senegal	1 (2021)	2 (2002, 2019)	–	3 (1965, 1990, 2006)
Maroko	1 (1976)	1 (2004)	1 (1980)	2 (1986, 1988)
Etiopia	1 (1962)	1 (1957)	1 (1959)	2 (1963, 1968)
Południowa Afryka	1 (1996)	1 (1998)	1 (2000, 2023)	–
Kongo	1 (1972)	–	–	1 (1974)
Mali	–	1 (1972)	2 (2012, 2013)	3 (1994, 2002, 2004)
Burkina Faso	–	1 (2013)	1 (2017)	2 (1998, 2021)
Uganda	–	1 (1978)	–	1 (1962)
Gwinea	–	1 (1976)	–	–
Libia	–	1 (1982)	–	–
Gwinea Równikowa	–	-	–	1 (2015)

Klasyfikacja startów (1957-2023) edytuj

26 występów

Egipt

25 występy

Wybrzeże Kości Słoniowej

24 występy

Ghana

21 występów

20 występów

19 występów

Maroko

18 występów

Zambia

17 występów

Senegal

14 występów

Gwinea

13 występów

11 występów

9 występów

Angola
Sudan

8 występów

Gabon
Togo

7 występów

Kongo
Uganda

6 występów

Kenia

5 wystpęów

4 występy

3 występy

2 występy

1 występ

Egipt wystąpił raz jako Zjednoczona Republika Arabska reprezentujący unię polityczną między Egiptem a Syrią oraz trzy kolejne występy reprezentujące tylko Egipt, ale wciąż pod nazwą „Zjednoczona Republika Arabska”.

Tabela wszech czasów edytuj

W trzydziestu dwóch finałach piłkarskich mistrzostw Afryki lat 1957-2017 wystąpiło 39 reprezentacji narodowych. Rozegrały 1342 meczów (374 zakończyło się remisem), strzelając 1649 bramek (średnio 1,22 na spotkanie).

Lp.	Reprezentacja	Starty	Mecze	Zwycięstwa	Remisy	Porażki	Stosunek bramek	Punkty
1	Egipt	25	100	57	17	26	165:88	188
2	Ghana	22	99	54	20	25	130:82	182
3	Nigeria	18	93	51	21	21	132:89	174
4	Wybrzeże Kości Słoniowej	23	95	42	25	28	138:100	151
5	Kamerun	19	84	41	27	16	123:76	150
6	Algieria	18	74	28	21	25	93:85	105
7	Zambia	17	67	26	20	21	81:69	98
8	Tunezja	19	75	23	29	23	94:91	98
9	Maroko	17	65	24	23	18	74:58	95
10	Demokratyczna Republika Konga	19	73	20	24	29	88:102	84
11	Senegal	15	60	23	14	23	69:54	83
12	Mali	11	50	17	17	16	61:64	68
13	Południowa Afryka	10	43	16	13	14	48:45	61
14	Gwinea	12	43	12	16	15	59:63	52
15	Burkina Faso	11	41	7	13	21	38:62	34
16	Kongo	7	26	7	7	12	27:40	28
17	Sudan	8	24	7	6	11	28:38	27
18	Gabon	7	21	6	7	8	19:26	25
19	Etiopia	10	27	7	3	17	29:61	24
20	Angola	7	23	4	10	9	29:37	22
21	Togo	8	25	3	8	14	19:42	17
22	Gwinea Równikowa	2	10	4	3	3	8:10	15
23	Libia	3	11	3	5	3	12:13	14
24	Uganda	6	19	3	2	14	18:34	11
25	Republika Zielonego Przylądka	2	7	1	5	1	4:5	8
26	Zimbabwe	3	9	2	1	6	12:21	7
27	Kenia	5	14	1	4	9	8:24	7
28	Liberia	2	5	1	2	2	5:7	5
29	Rwanda	1	3	1	1	1	3:3	4
30	Malawi	2	6	1	1	4	6:11	4
31	Sierra Leone	2	5	1	1	3	2:11	4
32	Namibia	2	6	0	2	4	9:18	2
33	Mozambik	4	12	0	2	10	4:26	2
34	Tanzania	1	3	0	1	2	3:6	1
35	Gwinea Bissau	1	3	0	1	2	2:5	1
36	Niger	2	6	0	1	5	1:9	1
37	Benin	3	9	0	1	8	4:20	1
38	Mauritius	1	3	0	0	3	2:8	0
39	Botswana	1	3	0	0	3	2:9	0

Uwagi:

Aktualizacja na 20 lipca 2019
W latach 1957–1994 za zwycięstwo przyznawano 2 pkt., od 1996 – 3.

Transmisje w Polsce edytuj

W latach 2000-2015 turniej był w Polsce nadawany na antenach Eurosportu. Później do 2022 rozgrywki nie były transmitowane na rynku polskim, kiedy to prawa do Pucharu Narodów Afryki w Kamerunie nabyła platforma stramingowa Viaplay^[2]^[3]^[4]^[5]. Od 2024 prawa do pokazywania turnieju na rynku polskim posiada serwis streamingowy Megogo^[6].

Przypisy edytuj

↑ Africa Cup of Nations Cup to move to odd-numbered years. BBC Sport, 2010-05-16. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
↑ Eurosport przeprowadzi transmisję piłkarskiego Pucharu Narodów Afryki [online], Media Marketing Polska Magazyn Online, 14 stycznia 2004 [dostęp 2022-01-27] (pol.).
↑ 21.01-12.02 Puchar Narodów Afryki w Eurosporcie [online], SATKurier.pl [dostęp 2022-01-27] .
↑ Eurosport - Puchar Narodów Afryki - zwiastun HD. [dostęp 2022-01-27].
↑ Viaplay pokaże wszystkie 52 mecze Pucharu Narodów Afryki i rozgrywki Ligi Mistrzów [online], www.telepolis.pl [dostęp 2022-01-27] (pol.).
↑ Puchar Narodów Afryki (CAF) - gdzie obejrzeć? [online], SATKurier.pl [dostęp 2024-01-12] .

Linki zewnętrzne edytuj

[1] Africa Cup of Nations Cup to move to odd-numbered years. BBC Sport, 2010-05-16. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

[2] Eurosport przeprowadzi transmisję piłkarskiego Pucharu Narodów Afryki [online], Media Marketing Polska Magazyn Online, 14 stycznia 2004 [dostęp 2022-01-27] (pol.).

[3] 21.01-12.02 Puchar Narodów Afryki w Eurosporcie [online], SATKurier.pl [dostęp 2022-01-27] .

[4] Eurosport - Puchar Narodów Afryki - zwiastun HD. [dostęp 2022-01-27].

[5] Viaplay pokaże wszystkie 52 mecze Pucharu Narodów Afryki i rozgrywki Ligi Mistrzów [online], www.telepolis.pl [dostęp 2022-01-27] (pol.).

[6] Puchar Narodów Afryki (CAF) - gdzie obejrzeć? [online], SATKurier.pl [dostęp 2024-01-12] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]