Pulsar milisekundowy
Pulsar milisekundowy – pulsar o okresie rotacji typowo 1-10 milisekund. Pulsary milisekundowe różnią się od zwykłych pulsarów radiowych tym, że ich ogromna prędkość rotacji nie wynika z młodego wieku, ale z epizodu "rozkręcenia" przepływem masy z towarzysza w układzie podwójnym w procesie nazywanym czasem "recyclingiem". Pulsary milisekundowe są starymi gwiazdami neutronowymi, występują szczególnie licznie w gromadach kulistych tj. wśród starych gwiazd populacji II. Pierwszy pulsar milisekundowy został odkryty w 1982 roku.
Pulsacje są obserwowane przede wszystkim w zakresie mikrofalowym albo rentgenowskim, w zależności od fazy ewolucyjnej układu podwójnego. Gdy następuje przypływ materii od towarzysza do gwiazdy neutronowej, pulsar świeci w zakresie rentgenowskim, a jego moment pędu rośnie. Przepływowi materii towarzyszy zmiana parametrów orbity, która może powodować po pewnym czasie ustanie przepływu, i wtedy gwiazda jest pulsarem radiowym. Towarzysz jest zwykle gwiazdą małomasywną, i jego masa w trakcie ewolucji maleje, częściowo w wyniku przepływu masy, a częściowo w wyniku ogrzewania warstw powierzchniowych gwiazdy przez pulsara[1], co powoduje powstawanie silnego wiatru (w fazie bez wymiany masy). W skrajnym przypadku towarzysz może utracić całą swoją masę i zaniknąć, pozostawiając pojedynczego milisekundowego pulsara. Takie układy nazywane są popularnie czarnymi wdowami[2]. Pierwowzorem takiego układu z zanikającym towarzyszem jest PSR 1957+20.
Obecnie znanych jest osiem pulsarów milisekundowych będących w fazie akrecji, ogólna liczba pulsarów milisekundowych to około 200[3].
Najszybszym znanym pulsarem jest PSR J1748-2446ad, obracający się z częstotliwością 716 Hz, czyli posiadający okres 1,396 ms[4].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Jacob M. Hartman et al. The Long-Term Evolution of the Spin, Pulse Shape, and Orbit of the Accretion-powered Millisecond Pulsar SAX J1808.4−3658. „The Astrophysical Journal”. 675, s. 1468–1486, 2008. DOI: 10.1086/527461. arXiv:0708.0211. (ang.).
- A.S. Fruchter, G. Berman, G. Bower, M. Convery. The eclipsing millisecond pulsar PSR 1957 + 20. „The Astrophysical Journal”. 351, s. 642–650, 1990. DOI: 10.1086/168502. (ang.).
- D. Eichler. Stellar Archaelogy and Black Widow Pulsars. „Nature”. 336, s. 557-558, 1988. DOI: 10.1038/336557a0. (ang.).
- Jason W.T. Hassels i inni, A radio pulsar spinning at 716 Hz, „Science”, 311, 2006, s. 1901–1904, DOI: 10.1126/science.1123430, arXiv:astro-ph/0601337 (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Pulsars in Globular clusters. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).
- Duncan R. Lorimer. Binary and Millisecond Pulsars. „Living Rev. Relativity”. 11, s. 8, 2008. [dostęp 2012-11-01]. (ang.).