Wikipedia

Różanecznik alpejski

Różanecznik alpejski (Rhododendron ferrugineum) – gatunek krzewu, należący do rodziny wrzosowatych.

Różanecznik alpejski
Ilustracja
Różanecznik alpejski w swoim naturalnym środowisku
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

wrzosowate

Rodzaj

różanecznik

Gatunek

różanecznik alpejski

Nazwa systematyczna
Rhododendron ferrugineum L.
Sp. pl. 1:392. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Pokrój
Kwiaty

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Pochodzi z Europy Środkowej, z Pirenejów i Alp[4]. Zasiedla tam lasy górskie w górnej granicy ich pionowego zasięgu. Jest uprawiany jako roślina ozdobna od 1739[4]. W Polsce rośnie w Karkonoszach na jednym stanowisku – w Sowiej Dolinie w jarze Płóknica w liczbie ok. 30 okazów. Badania genetyczne dowiodły, że stanowisko karkonoskie wzmiankowane już w 1600 roku, jest naturalne[5][6].

Towarzystwo tatrzańskie pod koniec XIX wieku starało się przenieść ten gatunek do Tatr. Kolejne próby kończyły się niepowodzeniem. Dzięki adwokatowi i prezesowi krakowskiego towarzystwa rybackiego Ferdynandowi Wilkoszowi[7] udało się pozyskać jesienią 1891 roku nasiona różanecznika[8]. Na próbę posiano je na terenie Panieńskich Skał, w Przegorzałach i na Krzemionkach[8]. Wiosną 1892 roku wysiali je w Tatrach: hr Władysław Zamojski, Towarzystwo Tatrzańskie i dyrektor szkoły zawodowej w Zakopanem Franciszek Neużil[8][9]. Introdukcja gatunku się nie powiodła i w Tatrach współcześnie on nie występuje[10][11].

Morfologia edytuj

Pokrój
Mały krzew, o wysokości nie przekraczającej 40 cm.
Liście
Eliptyczne, zimozielone i skórzaste o kolorze intensywnej zieleni. Liście są bardzo duże w stosunku do niewielkich rozmiarów rośliny.
Kwiaty
Wyrastają na długich szypułkach w kwiatostanach na szczytach pędów, ponad liście. Mają różowoczerwony kolor. Zapylane są przez owady.

Uprawa edytuj

Wymagania
W Polsce gatunek jest całkowicie mrozoodporny (strefy mrozoodporności 4-9), znosi bez szwanku najcięższe mrozy, pod warunkiem, że jesienią został dobrze nawodniony[4]. Lubi miejsca półcieniste, o stałej wilgotności podłoża. Podłoże powinno być żyzne, próchniczne, o kwaśnym odczynie (pH 4–5). Takie podłoże można otrzymać poprzez dodanie do dobrej ziemi ogrodniczej kwaśnego torfu, zmielonej kory lub rozłożonego igliwia. Źle toleruje silne wiatry, (powodujące zwiększoną transpirację), dlatego powinien rosnąć na osłoniętym stanowisku.
Sposób uprawy
Sadzi się go tylko wraz z bryłą korzeniową. W utrzymaniu wilgoci pomaga ściółkowanie podłoża. Łatwo można przesadzać nawet duże różaneczniki, gdyż mają zwartą, niedużą bryłę korzeniową. Należy systematycznie nawozić od maja do sierpnia, ale niedużymi dawkami nawozów, gdyż jest wrażliwy na zasolenie gleby, lub stosować nawozy o przedłużonym działaniu. Należy stosować nawozy kwaśne (siarczan amonu, siarczan potasu), a najlepiej specjalne mieszanki nawozów do rododendronów. Nie należy wapnować. Aby rośliny obficie kwitły w następnym roku, należy po przekwitnięciu ściąć całe kwiatostany, gdyż wyczerpują nadmiernie roślinę. Nie wymaga żadnego cięcia, należy tylko usuwać uschnięte liście i obumarłe pędy.

Legendy edytuj

Legenda mówi, że różanecznik alpejski uratował życie hrabiego Fritza von Oheimba[12]. Przebywając na leczeniu sanatoryjnym w Szwajcarii lubił spacerować po Alpach. Pewnego razu spadł z niemal pionowej ściany na zarośla różanecznika alpejskiego, które zamortyzowały upadek. Od tego czasu pokochał różaneczniki i zaczął je uprawiać w swoim ogrodzie w Wojsławicach. Kazał się po śmierci pochować w tym ogrodzie, wśród różaneczników i innych roślin ozdobnych[12].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-13] (ang.).
  3. ↑ Rhododendron ferrugineum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  5. ↑ Tomasz Suchan, Marek Malicki, Michał Ronikier. Relict populations and Central European glacial refugia: The case of Rhododendron ferrugineum (Ericaceae). „Journal of Biogeography”. 46, 2, s. 392-404, 2019. DOI: 10.1111/jbi.13512. 
  6. ↑ Botaniczne odkrycie w Karkonoszach. Uniwersytet Wrocławski. [dostęp 2019-09-06].
  7. ↑ Różne wiadomości Kuryer Lwowski (Lemberger Courier), 1901-12-17, Seite 3 [online], anno.onb.ac.at [dostęp 2018-06-27] (pol.).
  8. ↑ a b c Róża alpejska Czas 1891 nr 271 s. 3
  9. ↑ Róza alpejska Kuryer Lwowski (Lemberger Courier), 1891-11-27, Seite 3 [online], anno.onb.ac.at [dostęp 2018-06-27] (pol.).
  10. ↑ Bartłomiej Paulus, Botaniczna ciekawostka w Karkonoszach. Chodzi o różaneczniki [online], rmf24.pl, 22 listopada 2017 [dostęp 2024-02-15].
  11. ↑ Adam Zając, Maria Zając (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce: dodatek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Botaniki, 2019, s. 117, ISBN 978-83-956282-0-7, OCLC 1143739807.
  12. ↑ a b Arboretum w Wojsławicach. [dostęp 2010-09-05].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Różanecznik_alpejski&oldid=72985841”