RWD-13

polski samolot turystyczny

RWD-13 – polski samolot turystyczny skonstruowany przez zespół RWD i produkowany w licznej serii przed II wojną światową.

RWD-13
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Producent

Doświadczalne Warsztaty Lotnicze

Typ

samolot jednosilnikowy, górnopłat

Konstrukcja

Mieszana (kadłub spawany z rur stalowych), kryta płótnem, drewniane skrzydła oraz usterzenie.

Załoga

1

Historia
Data oblotu

15 stycznia 1935

Lata produkcji

1936–1939

Liczba egz.

ok. 100

Dane techniczne
Napęd

PZInż Walter Major

Moc

130 KM

Wymiary
Rozpiętość

11,50 m

Długość

7,85 m

Wysokość

2,05 m

Powierzchnia nośna

16 m²

Masa
Własna

530 kg

Użyteczna

360 kg

Startowa

930 kg

Zapas paliwa

140 l[potrzebny przypis]

Osiągi
Prędkość maks.

210 km/h

Prędkość przelotowa

180 km/h

Prędkość minimalna

67 km/h

Prędkość wznoszenia

3,8 m/s

Pułap

4200 m

Zasięg

900 km

Długotrwałość lotu

5 h[1][2]

Dane operacyjne
Liczba miejsc
2
Rzuty
Rzuty samolotu

Historia edytuj

 
Silnik PZInż. Walter Major eksponowany w MLP w Krakowie.

Samolot RWD-13 został skonstruowany pod koniec 1934 roku w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych na Okęciu w Warszawie jako rozwinięcie linii samolotów turystycznych (de facto sportowych): RWD-6 – zwycięzcy Międzynarodowych Zawodów Samolotów Turystycznych Challenge 1932 i RWD-9 – zwycięzcy Challenge 1934. Głównymi konstruktorami byli Stanisław Rogalski i Jerzy Drzewiecki, obliczeniami zajmował się Leszek Dulęba. Ponieważ samolot miał być w odróżnieniu od swoich poprzedników maszyną użytkową, a nie zawodniczą, w porównaniu z RWD-9 miał silnik rzędowy o dwukrotnie mniejszej mocy i mniejszą mechanizację skrzydeł. Mimo to zachował zalety takie jak krótki start i lądowanie, dość dużą prędkość jak na moc silnika oraz łatwość pilotażu i stateczność.

Prototyp (nr rej SP-AOA) został oblatany 14 stycznia 1935. Do 1939 zbudowano około 85 samolotów w wersji turystycznej.

Wbrew obiegowym opiniom do budowy prototypu nie został wykorzystany wycofany samolot RWD-6bis. Mit ten wziął się prawdopodobnie stąd, że na pierwszych szkicach samolot miał oznaczenie RWD-6bis zmienione potem na RWD-13. Samolot RWD-13 konstrukcyjnie dużo bliższy był samolotowi RWD-9.

Samolot okazał się bardzo udaną konstrukcją, która pozwoliła zakładom RWD odnieść sukces komercyjny, również za granicą. Samoloty RWD-13 sprzedawane były m.in. do Hiszpanii i Brazylii.

W 1937 opracowano wersję samolotu sanitarnego RWD-13S, posiadającą miejsce na nosze po prawej stronie kabiny oraz odpowiednią klapę po prawej stronie kadłuba[3]. Opracowano też wersję turystyczno-sanitarną RWD-13TS (znaną też jako RWD-13ST), wyposażoną w 3 fotele oraz drzwi do noszy. Po zdemontowaniu prawego fotela można było w jego miejsce wstawić nosze. Do 1939 zbudowano 15 samolotów RWD-13S, w tym kilka RWD-13TS.

Jeden egzemplarz został przez prezydenta Polski przekazany 14 kwietnia 1939 roku szachowi Iranu. Był to prezent z okazji zaślubin Rezy Szacha z egipską księżniczką Fawitią. Na trasie do Tehereanu samolot pilotowali doktor Eugeniusz Przysiecki oraz kapitan Stefan Kryński. Dalszy los maszyny jest nieznany[4].

 
RWD-13 nad kibucem Jechi’am

Dwa egzemplarze zostały nabyte przez żydowską spółkę z Palestyny o nazwie Awiron(inne języki) w latach 40. XX wieku. Otrzymały napisy rejestracyjne VQ-PAM i VQ-PAL. Służyły do lotów komercyjnych oraz szkolenia pilotów Hagany i Palmachu. Używane były w trakcie zamieszek arabskich po II wojnie światowej. Jeden z samolotów wycofany został ze służby ze względu na uszkodzenia w 1948 roku, drugi służył do lat 50. XX wieku w Siłach Powietrznych Izraela[5].

Wojnę przetrwało kilka egzemplarzy. Nieliczne zostały sprowadzone do Polski. Jeden z nich użytkowany był przez funkcjonariuszy UB. W latach 50. wszystkie samoloty „obce ideologicznie” zostały zniszczone.[potrzebny przypis] Zachował się tylko jeden egzemplarz o nr rej. SP-BNU, który można oglądać w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, drugi zaś (latający) w Museu Asas de um Sonho w Itu k. São Paulo w Brazylii[6].

Konstrukcja edytuj

 
Replika samolotu RWD-13 SP-WDL używanego przed 1939 do transportu i reklamy wyrobów Wedel. Politechnika Gdańska, 2015

Jednosilnikowy trzymiejscowy górnopłat zastrzałowy konstrukcji mieszanej. Kadłub spawany z rur stalowych, kryty płótnem, w przedniej części blachą aluminiową. Proste skrzydła dwudźwigarowe konstrukcji drewnianej kryte płótnem, w przedniej części sklejką, o obrysie prostokątnym, wyposażone w automatyczne sloty. Usterzenie klasyczne, konstrukcji drewnianej, kryte sklejką i płótnem. Podwozie samolotu stałe, klasyczne z płozą ogonową. Kabina trzyosobowa: z przodu dwa fotele z podwójnymi sterownicami, z tyłu jeden fotel i miejsce na bagaż.

Napęd stanowi silnik rzędowy 4-cylindrowy PZInż. Walter Major o mocy startowej 130 KM. Dwa zbiorniki paliwa w płacie mieszczą łącznie 140 litrów paliwa.

Przypisy edytuj

  1. samolotypolskie.pl - RWD-13 [online], www.samolotypolskie.pl [dostęp 2019-05-12].
  2. Dziesiȩciolecie słuzby zdrowia w lotnictwie, 1928-1938, 1938, s. 74 [dostęp 2019-05-12] (pol.).
  3. Skrzydlata Polska i 8'1938 ↓, s. 242-243.
  4. Kurjer Poznański, 14 kwietnia 1939r, http://www.polona.pl/item/17882409/6/
  5. Szalom 2005 ↓, s. 12.
  6. Maciej Stefanicki: Samoloty RWD w Brazylii, Izraelu i USA. [dostęp 2008-10-14]. (pol.).

Bibliografia edytuj