Ramienica delikatna
Ramienica delikatna (Chara virgata) – gatunek ramienicy. Polska nazwa gatunkowa nawiązuje do nazwy naukowej Chara delicatula C. Agardh 1824, która została uznana za synonimiczną wobec Ch. virgata Kütz. 1834., ale wciąż jest często stosowana w polskiej literaturze naukowej, podczas gdy gatunek opisany jako Chara delicatula Desv. 1810 jest synonimem Ch. aspera Willd.
| |||||
| Systematyka[1] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Gromada | |||||
| Klasa | |||||
| Rząd |
ramienicowce (Charales) | ||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Sekcja |
Grovesia | ||||
| Gatunek |
ramienica delikatna | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Chara virgata Kütz. 1834: 705[2] | |||||
| |||||
Morfologia edytuj
- Pokrój
Mały makroglon (do kilkunastu – wyjątkowo 30[1]–40[3] – cm długości) o silnie rozgałęzionej plesze. Cienka (0,3-0,6 mm średnicy) nibyłodyga, cienkie nibyliście i krótkich (ok. 1 cm) międzywęźlach. Plecha od żywozielonej do szarozielonej, w zależności od stopnia inkrustowania węglanem wapnia, przez które jest krucha i delikatna. Tworzy różnego kształtu bulwki chwytnikowe. Często buduje wyraźne, niewielkie kępy. Roślina jednopienna[3].
Trójrzędowe. Rzędy główne przeważają nad bocznymi, choć w dolnych odcinkach mniej wyraźnie[3].
- Nibyliście
Krótkie (1–2 cm), choć zwykle dłuższe od międzywęźli i cienkie. W pewnych warunkach jednak mogą być znacznie od nich krótsze, zwłaszcza płodne. Proste, rzadko wygięte ku środkowi. 4–9 (częściej 5–7) członów. 6–8 w okółku. Ostatnie, 2– 3-komórkowe człony krótkie, nieokorowane i zaostrzone[3].
- Nibylistki
Wewnętrzne wykształcone wyraźniej niż zewnętrzne. Na płodnych nibyliściach wewnętrzne zwykle, choć nie zawsze, dłuższe od lęgni i cienkie, podczas gdy na zewnątrz słabiej wykształcone. Na nibyliściach płonnych wykształcone nierównomiernie, bardzo krótkie i cienkie, czasem wręcz brak[3].
- Kolce
Bardzo małe. Brodawkowate – na szczytowym międzywęźlu kuliste i najwyraźniejsze. Na pozostałych słabiej wykształcone, a na dolnych wręcz może być brak[3].
- Przylistki
Zróżnicowane. W dwurzędowych okółkach. Zwykle w górnym okółku dłuższe (o długości takiej jak średnica nibyłodygi) i zaostrzone, wygięte łukowato ku górze, a w dolnym brodawkowate. Rzadziej oba okółki brodawkowate, mało zróżnicowane[3].
- Plemnie
Pojedyncze. Zazwyczaj w trzech pierwszych węzłach nibyliści. Pomarańczowe. Wyraźnie mniejsze od lęgni[3] (do 350 µm średnicy[1]).
- Lęgnie
Pojedyncze. Zazwyczaj w trzech pierwszych węzłach nibyliści. Zielone, ewentualnie pomarańczowe. Koronka w kształcie ściętego stożka, wyraźnie zamknięta[3]. Do 1,1 mm długości i 0,7 mm szerokości. Oospory czarne[1].
- Zmienność
W wodach płytkich zwykle bardziej kępiasta, w głębszych wodach bądź na silnie uwodnionym podłożu organicznym formy bardziej wydłużone, o dłuższych międzywęźlach, ale krótszych nibyliściach[3].
- Podobne gatunki
Biologia edytuj
Rośliny po sezonie wegetacyjnym obumierają lub zimują[3]. Zimozielone formy wiosną tworzą oospory. Zwykle są one jednak tworzone latem. Stosunkowo często dochodzi do zapłodnienia[1].
Ekologia edytuj
Gatunek tak słodkowodny, jak i słonawowodny. Występuje w wodach różnych typów, od strumieni, przez zbiorniki astatyczne, torfianki, jeziora, aż po morza. Występuje głównie w jeziorach o umiarkowanej trofii. W układzie pasowym roślinności wodnej może zajmować zarówno najgłębszą strefę fitolitoralu (pod warunkiem małej mętności), jak i sięgać wypłyceń przy samym brzegu. Tworzy zespół roślinny Charetum delicatulae[3].
- Występowanie
Występuje w większej części Europy (w tym w Bałtyku), na Grenlandii, Alasce i Nowej Zelandii[1]. W Polsce częstsza na zachodzie i północy[3].
Zagrożenia i ochrona edytuj
Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski jest gatunkiem narażonym, ale nie podlega w Polsce ochronie gatunkowej[3]. Jest natomiast gatunkiem reprezentatywnym siedlisk przyrodniczych 3140 (twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea, w podtypie 3140–2 – zbiorowiska ramienic ze związku Nitellion flexilis w słabo zmineralizowanych wodach oligo– i mezotroficznych)[4] oraz 3110 (jeziora lobeliowe)[5] w systemie Natura 2000.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Anders Langangen: Chara virgata Kützing. AlgaeBase. [dostęp 2012-01-04]. (ang.).
- ↑ Friedrich Traugott Kützing. Beschreibung einiger neuer Arten der Gattung Chara. „Flora”, s. 705–707, 1834.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Mariusz Pełechaty, Andrzej Pukacz: Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska / Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 37–39, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-7217-200-5.
- ↑ Ryszard Piotrowicz: 3140 – Twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 2: Wody słodkie i torfowiska. Ministerstwo Środowiska, s. 48–58. ISBN 83-86564-43-1.
- ↑ Marek Kraska: 3110 – Jeziora lobeliowe. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 2: Wody słodkie i torfowiska. Ministerstwo Środowiska, s. 29–36. ISBN 83-86564-43-1.