Ramienica kosmata
Ramienica kosmata, ramienica szczecinowata (Chara hispida) – gatunek ramienicy, jeden z pierwszych opisanych przez Linneusza. Polskie nazwy używane są rzadko. Jan Krzysztof Kluk użył nazwy ramienica szczecinowata[3], natomiast Zbigniew Podbielkowski i Henryk Tomaszewicz używają nazwy ramienica kosmata[4] (którą to nazwę Kluk odnosił do Chara tomentosa).
| |||
| Systematyka[1] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Gromada | |||
| Klasa | |||
| Rząd |
ramienicowce (Charales) | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Sekcja |
Hartmania | ||
| Gatunek |
ramienica kosmata | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Chara hispida L. Sp. Pl.2. 1753: 1156[2] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia edytuj
- Pokrój
Stosunkowo duży makroglon (zwykle do 80 cm długości, ale starsze osobniki mogą dorastać do 2 m) o silnie rozgałęzionej plesze. Gruba (2-3 mm średnicy), wyraźnie skręcona nibyłodyga z długimi (do 15 cm) międzywęźlami. Plecha od szarozielonej do zielonożółtej, zwykle silnie inkrustowana węglanem wapnia, przez co krucha, ale w porównaniu z innym ramienicami jest to słabsza tendencja. Gołym okiem widoczne przylistki i okolcowanie. Roślina jednopienna[5].
Dwurzędowe. Dość regularne, a rzędy główne zazwyczaj nieco słabiej wykształcone niż boczne, choć czasem jest to słabo wyraźne, a okolcowanie może zasłaniać strukturę[5].
- Nibyliście
Długie (do 8 cm), cienkie (0,5 mm średnicy) i dość sztywne. Wyraźnie krótsze od międzywęźli. Nieco zagięte do wewnątrz. 8–11 (najczęściej 10) w okółku. 5–8 członów, z czego ostatni nieokorowany, zbudowany z jednej lub dwóch komórek i zwykle bardzo wyraźny (czasem grubszy od członów okorowanych) i krótko zaostrzony[5].
- Nibylistki
Zwykle wyraźne. Wewnętrzne przeważnie długie i cienkie, wyraźnie dłuższe od lęgni, ostro zakończone, podczas gdy na zewnątrz słabiej wykształcone (wałeczkowate). Na liściach płonnych wyraźnie krótsze niż na płodnych, czasem nawet zaledwie brodawkowate[5].
- Kolce
Igiełkowate (wyjątkowo wałeczkowate), u nasady rozszerzone. O długości zbliżonej do średnicy międzywęźla. Pojedyncze lub po 2–3 w pęczkach. Zwykle gęsto położone, tak że mogą zasłonić okorowanie. W dolnych międzywęźlach słabiej wykształcone i rzadziej rozmieszczone, aż do braku[5].
- Przylistki
Wyraźnie wykształcone. W dwurzędowych okółkach, bardzo mało zróżnicowane. Kształtem i długością przypominają kolce. Czasem gęsto rozmieszczone, co sprawia wrażenie upakowania w pęczki[5].
- Plemnie
Pojedyncze. W 2–5 węzłach nibyliści. Czerwone, mniejsze od lęgni (0,5 mm średnicy)[5].
- Lęgnie
Inkrustowane. Duże (1,2–1,4 mm długości). Pojedyncze. W 2–5 węzłach nibyliści. Żółtozielone. Koronka duża, wyraźnie rozchylona, o gładkich, zaokrąglonych krawędziach[5].
- Zmienność
W wodach płytkich zwykle mniejsze formy (do 20 cm), o krótkich międzywęźlach i nibyliściach, których grubość wówczas niemal dorównuje nibyłodydze. Kolor plechy takich form zwykle zielonopomarańczowy[5].
- Podobne gatunki
Ramienica zwyczajna, ramienica wielokolczasta, ramienica kolczasta[5]
Biologia edytuj
Roślina wieloletnia[5].
Ekologia edytuj
Gatunek słodkowodny. Nie występuje w wodach szybko płynących. Występuje głównie w jeziorach mezotroficznych i słabo eutroficznych, wykazując dość wąską tolerancję ekologiczną co do trofii. Także w mniejszych zbiornikach, jak i w rowach. Zwykle w wodach płytkich litoralu (zwykle 0,5–2 m głębokości), preferując podłoże organiczne. Często tworzy zespół roślinny Charetum hispidae w postaci zwartej, intensywnie zielonej łąki ramienicowej[5]. Zwykle ma to miejsce w zbiornikach małych (astatycznych), a w większych jeziorach w miejscach płytkich, zabagnionych (maksymalnie sięga do 1 m głębokości)[6]. W jeziorach środkowej i zachodniej Europy występuje w wodach o różnym stanie ekologicznym, ale jest jednym z gatunków najczęściej spotykanych w wodach o dobrym stanie[7].
- Występowanie
Występuje w większej części Europy i w Brazylii[1]. W Polsce dość rzadka, ale spotykana w całym kraju[5]. Zwarte zbiorowiska rzadkie, częstsze w Wielkopolsce[6].
Zagrożenia i ochrona edytuj
Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski jest gatunkiem wymierającym. Podlega w Polsce ochronie gatunkowej[5][8]. Obecność jej zbiorowiska w zbiorniku jest podstawą do objęcia go ochroną jako siedlisko przyrodnicze 3140 (twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea) w systemie Natura 2000[9].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Anders Langangen: Chara hispida Linnaeus. AlgaeBase. [dostęp 2012-01-06]. (ang.).
- ↑ Carl von Linné: Species plantarum : exhibentes plantas rite cognitas, ad genera relatas, cum differentiis specificis, nominibus trivialibus, synonymis selectis, locis natalibus, secundum systema sexuale digestas. T. 2. Sztokholm: Impensis Laurentii Salvii, 1753, s. 1156.
- ↑ Jan Krzysztof Kluk: Dykcyonarz roślinny, w którym podług układu Linneusza są opisane rośliny nie tylko krajowe dzikie, pożyteczne, albo szkodliwe.... T. 1: A-E. s. 118.
- ↑ Zbigniew Podbielkowski, Henryk Tomaszewicz: Zarys hydrobotaniki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-00566-1.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Mariusz Pełechaty, Andrzej Pukacz: Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska / Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 44–45, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-7217-200-5.
- ↑ a b Henryk Tomaszewicz: Roślinność wodna i szuwarowa Polski : (klasy Lemnetea, Charetea, Potamogetonetea, Phragmitetea) wg stanu zbadania na rok 1975. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1979, s. 52–53, seria: Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego = Dissertationes Universitatis Varsoviensis, 0509-7177. ISBN 83-00-01088-2. (pol.).
- ↑ Sandra Poikane i inni, Macrophyte assessment in European lakes: Diverse approaches but convergent views of ‘good’ ecological status, „Ecological Indicators”, 94, 2018, s. 185-197, DOI: 10.1016/j.ecolind.2018.06.056 (ang.).
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
- ↑ Ryszard Piotrowicz: 3140 – Twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea. W: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 2: Wody słodkie i torfowiska. Ministerstwo Środowiska, s. 48–58. ISBN 83-86564-43-1.