Referenda w Australii

lista w projekcie Wikimedia

Referenda w Australii są przeprowadzane na szczeblu federalnym (ogólnokrajowym) wyłącznie w celu poddania pod głosowanie propozycji zmian w konstytucji Australii. Jedynie trzykrotnie (w latach 1916, 1917 i 1977) pod głosowanie poddano pytania nie dotyczące zmian konstytucyjnych, jednak głosowania te formalnie nazywane były plebiscytami, a nie referendami.

O ile wynik referendum jest wiążący dla organów władzy państwowej, o tyle plebiscyty są formalnie głosem doradczym, jednak zwykle ich wynik również jest respektowany ze względów politycznych.

Procedura

edytuj

Ogłaszanie referendum

edytuj

Procedurę zmiany konstytucji Australii określa rozdział VIII tego aktu prawnego. Zgodnie z jego przepisami, referendum zostaje ogłoszone w dwóch przypadkach:

  • przyjęcia w identycznym brzmieniu przez obie izby Parlamentu Australii projektu ustawy zmieniającej konstytucję lub
  • przyjęcia projektu ustawy zmieniającej konstytucję przez jedną izbę Parlamentu Australii, o ile zgodę na przeprowadzanie referendum wyrazi gubernator generalny Australii[1] (zwyczajowo działający w tym zakresie zgodnie z rekomendacją premiera Australii).

Referendum odbywa się tego samego dnia we wszystkich stanach i terytoriach wewnętrznych Australii. Od 1924 udział w referendum jest obowiązkowy, podobnie jak w wyborach[2] (w Queensland od 1915)[3]. Do roku 1962 kwestia przyznania lub odmowy prawa głosu Aborygenom leżała w gestii poszczególnych stanów. W 1962 prawo głosowania zostało Aborygenom zagwarantowane w całym kraju, jednak dopiero od 1984 głosowanie jest dla nich obowiązkowe na równi z innymi obywatelami[4].

Określanie wyników

edytuj

Aby proponowane zmiany w konstytucji zostały przyjęte, niezbędne jest uzyskanie tzw. podwójnej większości. Oznacza to, iż równocześnie muszą zostać spełnione następujące warunki:

  1. zmiana musi uzyskać poparcie większości spośród ogólnej liczby głosujących
  2. zmiana musi uzyskać poparcie większości stanów, tj. uzyskać poparcie większości głosujących w co najmniej czterech stanach[1]

Lista referendów

edytuj

W Australii przyjęło się uważać, że jeśli w tym samym czasie odbywają się głosowania nad kilkoma pytaniami, to formalnie każde z pytań stanowi osobne referendum. W takim ujęciu, dotychczas odbyły się 44 referenda ogólnokrajowe i 3 plebiscyty.

data / link do artykułu nr referendum temat wynik
12 grudnia 1906 1 zmiana daty rozpoczynania kadencji przez senatorów federalnych TAK
13 kwietnia 1910 2 prawo władz federalnych do oddłużania władz stanowych TAK
3 zmiany w zasadach rozliczania nadwyżek budżetowych NIE
26 kwietnia 1911 4 zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie gospodarki i zatrudnienia NIE
5 prawo władz federalnych do nacjonalizacji firm uznanych za monopolistów NIE
31 maja 1913 6 zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie gospodarki NIE
7 zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie nadzoru nad korporacjami NIE
8 zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie prawa pracy NIE
9 zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie instytucji powierniczych NIE
10 prawo władz federalnych do nacjonalizacji firm uznanych za monopolistów NIE
11 prawo władz federalnych do rozstrzygania sporów zbiorowych wewnątrz stanowych systemów kolejowych NIE
28 października 1916 plebiscyt wprowadzenie przymusowej służby wojskowej poza granicami Australii NIE
20 grudnia 1917 plebiscyt wprowadzenie przymusowej służby wojskowej poza obszarem Australii i Oceanii NIE
13 grudnia 1919 12 tymczasowe poszerzenie kompetencji władz federalnych w kwestiach gospodarczych i prawa pracy NIE
13 prawo władz federalnych do regulacji monopoli NIE
4 września 1926 14 poszerzenie kompetencji władz federalnych w kwestiach gospodarczych i prawa pracy NIE
15 przyznanie władzom federalnym szczególnych uprawnień w celu zapewnienia podstawowych usług NIE
17 listopada 1928 16 zmiana zasad zaciągania długów przez stany i nadzoru władz federalnych nad zadłużeniem stanów TAK
6 marca 1937 17 przyznanie władzom federalnym nowych kompetencji w zakresie lotnictwa i nawigacji lotniczej NIE
18 zmiana zasad konstytucyjnych dotyczących opodatkowania dóbr przewożonych między stanami NIE
19 sierpnia 1944 19 nadzwyczajne rozszerzenie uprawnień władz federalnych na okres pięciu lat NIE
28 września 1946 20 rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie polityki społecznej TAK
21 zmiana zasad konstytucyjnych dotyczących opodatkowania dóbr przewożonych między stanami NIE
22 rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie prawa pracy NIE
29 maja 1948 23 rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie regulacji cen i czynszów NIE
22 września 1951 24 umożliwienie władzom federalnym delegalizacji partii komunistycznych NIE
27 maja 1967 25 likwidacja sztywnego powiązania między liczbą członków Izby Reprezentantów a liczbą senatorów NIE
26 wliczanie Aborygenów do ogólnej liczby mieszkańców podczas spisów powszechnych TAK
8 grudnia 1973 27 rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie regulacji cen NIE
28 rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie regulacji dochodów ludności NIE
18 maja 1974 29 wprowadzenie zasady, iż wybory do obu izb parlamentu odbywają się tego samego dnia NIE
30 zmiana zasad zmiany konstytucji NIE
31 zmiana zasad wyznaczania granic okręgów wyborczych do parlamentów stanowych i federalnego NIE
32 rozszerzenie uprawnień władz federalnych w zakresie finansów publicznych samorządów lokalnych NIE
21 maja 1977 33 wprowadzenie zasady, iż wybory do obu izb parlamentu odbywają się tego samego dnia NIE
34 zmiana zasad uzupełniania składu Senatu Australii w trakcie trwania kadencji TAK
35 przyznanie obywatelom terytoriów federalnych prawa głosu w referendach konstytucyjnych TAK
36 wprowadzenie przymusowego wieku emerytalnego (70 lat) dla sędziów federalnych TAK
plebiscyt wybór "pieśni narodowej", mającej uzupełniać hymn God Save the Queen n.d.
1 grudnia 1984 37 wprowadzenie zasady, iż wybory do obu izb parlamentu odbywają się tego samego dnia NIE
38 zmiana zasad podziału kompetencji między władzami federalnymi i stanowymi NIE
3 września 1988 39 ujednolicenie długości kadencji obu izb parlamentu tak, aby trwały cztery lata NIE
40 zmiany zasad wyznaczania granic okręgów wyborczych NIE
41 uznanie władz samorządowych za organy konstytucyjne NIE
42 wpisanie do konstytucji katalogu praw i wolności obywatelskich NIE
6 listopada 1999 43 wprowadzenie w Australii ustroju republikańskiego NIE
44 dodanie do konstytucji preambuły NIE

źródła:[5][6]

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Konstytucja Australii - rozdział VIII. Parliament of Australia. [dostęp 2015-11-09]. (ang.).
  2. Compulsory Voting. International Institute for Democracy and Electoral Assistance. [dostęp 2015-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-12)].
  3. Compulsory Voting. Australian Electoral Commission. [dostęp 2015-11-15]. (ang.).
  4. Electoral milestones for Indigenous Australians. Australian Electoral Commission. [dostęp 2015-11-15]. (ang.).
  5. Adam Carr: The Australian Election Archive - Index of Referendums 1906-99. Psephos. [dostęp 2015-11-09]. (ang.).
  6. Parliamentary Handbook 2014. Parliament of Australia. [dostęp 2015-11-09]. (ang.).