Regiment Konny Buławy Wielkiej Koronnej
Regiment Konny Buławy Wielkiej Koronnej – oddział jazdy armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca |
Buławy Wielkiej Koronnej |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Organizacja | |
| Rodzaj wojsk | |
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
Sformowany z regimentu arkebuzjerów hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego[1] w 1717 roku uchwałą sejmu niemego jako regiment dragonii[a]. Regiment otrzymał etat liczący 500 „porcji”[3], co stanowiło 343 osoby[2]. Początkowo dragonia była rodzajem piechoty, której środkiem transportu były konie. W drugiej połowie XVIII w była już traktowana jako kawaleria[2].
W 1770 roku liczył 13 oficerów, 28 podoficerów, 3 felczerów, 10 doboszy i 129 gemajnów[4]. Jego etat został zreformowany w 1776 roku i początkowo przyjęto stan faktyczny w liczbie 213 „głów”. W 1778 według etatu regiment liczył 257 żołnierzy i faktycznie tyle posiadał[5].
Na mocy uchwały sejmowej z 9 lutego 1789 roku przekształcającego regimenty dragońskie w pułki przedniej straży, hetman wielki koronny wraz z Komisją Wojskową Obojga Narodów 12 lutego 1789 roku wydali rozkaz nakazujący szefowi pułku reorganizację dragonii i powiększenie chorągwi przedniej straży do 135 osób[6]. W myśl tego rozkazu na bazie regimentu konnego Buławy Wielkiej Koronnej sformowany został 2 pułk przedniej straży Buławy Wielkiej Koronnej.
Stanowiska edytuj
Regiment stacjonował w następujących regionach[7]:
- ziemia lwowska
- województwo wołyńskie, bełskie, podlaskie, pomorskie (1717)
- Lubomla.
Żołnierze regimentu edytuj
- Szefowie regimentu[7]
Szefem regimentu zgodnie z tradycją był każdorazowy hetman wielki koronny (stąd nazwa regimentu).
- Adam Mikołaj Sieniawski (wojewoda bełski, hetman wielki koronny 30 kwietnia 1706; zm. 18 lutego 1726)
- Józef Potocki (9 listopada 1735 zm. 7 maja 1751)
- Jan Klemens Branicki (5 czerwca 1752 zm. 9 października 1771)
- Wacław Rzewuski (9 kwietnia 1773 do 16 lutego 1774)
- Franciszek Ksawery Branicki (8 lutego 1774)
- gen. mjr Wilga (1738)
- gen. mjr Antoni Granowski (1754-1779)[b]
- Stanisław Łętowski (zm. 1784)[c]
- Franciszek Puget (8 kwietnia 1784)[d]
- Karol Zawojski/Karol Malczewski (1780 - 1787)[e]
- Józef Zajączek (1787-1792)
Hierarchia regimentu edytuj
- regiment arkebuzjerów hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego (-1717) → regiment dragonii Buławy Wielkiej Koronnej (1717-1789) → pułk 2 przedniej straży Buławy Wielkiej Koronnej (1789-1793) ↘ żytomierski pułk lekkokonny
Uwagi edytuj
- ↑ Dragonia stanowiła w koronnej kawalerii autorament cudzoziemski[2].
- ↑ gen. lejtn. w latach 1775–1777[7].
- ↑ Według Machyni i Srzednickiego Stanisław Łętowski był podpułkownikiem[8].
- ↑ Według Machyni i Srzednickiego Franciszek Puget był podpułkownikiem[8].
- ↑ Według Gembarzewskiego pułkownikiem był Karol Zawojski[7], a według Machyni i Srzednickiego Karol Malczewski[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 401.
- ↑ a b c Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 373.
- ↑ Górski 1894 ↓, s. 123.
- ↑ Górski 1894 ↓, s. 149.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 374.
- ↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 380.
- ↑ a b c d e Gembarzewski 1925 ↓, s. 20.
- ↑ a b c d Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 403.
Bibliografia edytuj
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
- Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.