Rita Levi-Montalcini

włoska lekarka neurolog, noblistka

Rita Levi-Montalcini (ur. 22 kwietnia 1909 w Turynie, zm. 30 grudnia 2012 w Rzymie[1]) – włoska lekarka, embriolog i neurolog, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny (1986), senator dożywotni.

Rita Levi-Montalcini
Ilustracja
Rita Levi-Montalcini (2009)
Data i miejsce urodzenia

22 kwietnia 1909
Turyn

Data i miejsce śmierci

30 grudnia 2012
Rzym

Zawód, zajęcie

lekarka, embriolog i neurolog

Alma Mater

Uniwersytet Turyński

Uczelnia

Washington University w St. Louis

Odznaczenia
Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy (1951-2001) Order Zasługi Republiki Włoskiej III Klasy (1951-2001) Medaglia d'oro ai benemeriti della Cultura e dell'Arte (dwukrotnie) Narodowy Medal Nauki (USA) Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi Naukowej (Brazylia) Wielki Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wielki Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania)

Życiorys edytuj

Urodziła się w Turynie jako córka Adama Leviego i Adele Montalcini; jej rodzice byli Żydami sefardyjskimi[2]. Miała trójkę rodzeństwa: siostrę bliźniaczkę Paolę (malarkę)[3], siostrę Annę Marię[2] oraz brata Gina (inżyniera i architekta)[3]. Była niezamężna i bezdzietna.

W latach 1930–1936 studiowała medycynę na Uniwersytecie Turyńskim. Karierę akademicką, jako osobie pochodzenia żydowskiego, uniemożliwiły jej przyjęte przez faszystowskie władze przepisy prawa (Manifesto della razza). Utworzyła prowizoryczne i niejawne laboratorium we własnej sypialni, by kontynuować prace nad analizą wzrostu komórek nerwowych. Ponieważ nie mogła publikować artykułów we Włoszech, swoje prace wysyłała do redakcji czasopism naukowych w Szwajcarii i Belgii[4].

W 1947 wyjechała do USA na zaproszenie Washington University in St. Louis; w latach 1956–1977 była profesorem tej uczelni. Kierowała instytutem neurobiologii przy Consiglio Nazionale delle Ricerche w Rzymie. Została przyjęta w poczet m.in. Papieskiej Akademii Nauk.

Prowadziła badania dotyczące wzrostu komórek nerwowych. Później zajęła się wzrostem unerwienia czuciowego w zarodkach kury, którym przeszczepiono mysi nowotwór. Odkryła tzw. czynnik wzrostu nerwu (NGF), pobudzający wzrost komórek nerwowych. W 1986, za odkrycia o istotnym znaczeniu dla zrozumienia mechanizmów regulujących wzrost komórek i narządów zarówno zwierząt oraz ludzi, otrzymała Nagrodę Nobla (wspólnie ze Stanleyem Cohenem). W 1987 wyróżniona National Medal of Science[5]. Była autorką publikacji naukowych, m.in. In Praise of Imperfection (1988).

1 sierpnia 2001 prezydent Carlo Azeglio Ciampi w uznaniu zasług mianował ją dożywotnim senatorem. Rita Levi-Montalcini zasiadała w Senacie XIV, a następnie XV i XVI kadencji, w trakcie której w 2012 zmarła[6].

Odznaczenia edytuj

W 1987 została odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Republiki Włoskiej[7]. W 2008 otrzymała francuską Legię Honorową V klasy[8].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Rita Levi Montalcini è morta, giornalettismo.com, 30 grudnia 2012 [zarchiwizowane 2014-10-16] (wł.).
  2. a b Marilyn Bailey Ogilvie, Joy Dorothy Harvey, The Biographical Dictionary of Women in Science: L-Z, Nowy Jork: Routledge, 2000, ISBN 978-0-415-92040-7 [dostęp 2022-03-05] (ang.).
  3. a b Vivian B. Mann, Gardens and ghettos. The art of Jewish life in Italy, Berkeley: University of California Press, 1989, ISBN 978-0-520-06824-7.
  4. Rachel Swaby, Upór i przekora. 52 kobiety, które odmieniły naukę i świat, Warszawa: Agora, 2017, s. 136–140, ISBN 978-83-268-2485-2.
  5. The President's National Medal of Science: Recipient Details [online], nsf.gov [dostęp 2021-10-19] (ang.).
  6. XVI Legislatura 2008–2013: Rita Levi-Montalcini [online], senato.it [dostęp 2013-06-02] (wł.).
  7. Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana, quirinale.it, 7 stycznia 1987 [dostęp 2013-06-02] (wł.).
  8. Consegna della Croce di Grande Ufficiale della Legione d'onore all'On. Rita Levi Montalcini, ambafrance-it.org [zarchiwizowane 2012-01-18] (wł.).

Bibliografia edytuj