Ro Cassiopeiae
Ro Cassiopeiae (ρ Cas) – gwiazda w gwiazdozbiorze Kasjopei, jedna z najjaśniejszych gwiazd według jasności absolutnej w naszej Galaktyce. Jej absolutna wielkość gwiazdowa to ok. −9,5m.
| ρ Cas | |||||||||||||||||||
 Położenie gwiazdy w gwiazdozbiorze Kasjopei | |||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
23h 54m 23s | ||||||||||||||||||
| Deklinacja |
+57° 29′ 57″ | ||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−3,73 ± 0,19 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−54,30 ± 0,4 km/s[1] | ||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||||
| Typ widmowy |
G2Ia0e[1] | ||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] |
0,3[5] | ||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||
| Temperatura | |||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Właściwości edytuj
Ro Cassiopeiae jest jedną z najjaśniejszych znanych żółtych gwiazd. Jest blisko granicy Jasności Eddingtona i zazwyczaj traci masę o wartości 10−6 M☉/rok, co jest czynnikiem kilkaset milionów razy większym niż w przypadku wiatru słonecznego. Przez większość czasu temperatura gwiazdy przekracza 7000 K, a jej promień to ok. 400 R☉, ponadto obiekt ten pulsuje nieregularnie powodując niewielkie zmiany w jasności. Średnio raz na 50 lat dochodzi do większego rozbłysku, przez co odparowuje znaczna część jej atmosfery, powodując spadek temperatury o około 1500 K i spadek jasności o ok. 1,5 mag. W latach 2000–2001 wskaźnik utraty masy wzrósł do wartości 5×10−2 M☉/rok, wyrzucając w sumie równowartość ok. 3% masy Słońca lub 10 000 mas Ziemi[7][8]. Podczas rozbłysku jasność ma stałą wartość rzędu L☉, ale promieniowanie osiąga wartości w podczerwieni.
Obecność wielu ciężkich pierwiastków na tej gwieździe jest stosunkowo duża w porównaniu do Słońca, ale węgiel i tlen występują w śladowych ilościach. Jest to oczekiwane zjawisko w przypadku masywnej gwiazdy, gdzie fuzja wodoru odbywa się przeważnie w cyklu CNO. Oprócz spodziewanej konwekcji helu i azotu na powierzchnię, sód jest silnie wzbogacony; oznacza to, iż gwiazda – będąc w stadium czerwonego nadolbrzyma – doświadczyła zjawiska zwanego „Dredge-up”. Z tego powodu przewiduje się, że Ro Cas będzie w miarę rozwoju osiągać wyższe temperatury. Obecnie w jądrze gwiazdy (które składa się z helu) następuje Proces 3-α[5].
Stosunkowo mała masa i wysoka jasność gwiazdy, która odbyła stadium czerwonego nadolbrzyma, jest źródłem niestabilności, przez co zbliża się ona do granicy Jasności Eddingtona. Jednak żółte hiperolbrzymy „znajdują się” w zakresie temperatur, w których zmienność nieprzezroczystości w strefach częściowej jonizacji wodoru i helu powoduje pulsacje, co jest podobnym zjawiskiem do tego, które przyczynia się do pulsacji Cefeid. W hiperolbrzymach pulsacje te są zazwyczaj nieregularne i małe, ale w połączeniu z całkowitą niestabilnością zewnętrznych warstw gwiazdy mogą powodować większe wybuchy. To wszystko może stanowić część ewolucyjnego trendu w kierunku wyższych temperatur przez stopniową utratę atmosfery gwiazdy[5].
Zmienność edytuj
Jest to pojedyncza gwiazda, zaklasyfikowana jako gwiazda zmienna półregularna. Jako żółty hiperolbrzym, jest jednym z najrzadszych typów gwiazd. W Drodze Mlecznej wiadomo o istnieniu zaledwie kilkunastu obiektów o tym typie widmowym, lecz w gwiadzozbiorze Kasjopei istnieje również inna gwiazda tego typu: V509 Cassiopeiae[9]. W ciągu ostatniego stulecia trzykrotnie zarejestrowano gwałtowne spadki obserwowanej wielkości gwiazdowej Ro Cassiopeiae: w latach 1945–1947, 1985-86 i 2000-01. Obserwacje przeprowadzone podczas trzeciego zdarzenia wskazują, że wiązało się ono z wybuchowym odrzuceniem znacznej ilości materii gwiazdy w postaci powłoki sferycznej o masie 3% M☉[10].
Etymologia edytuj
ρ Cassiopeiae jest gwiazdą wchodzącą w skład chińskiego asteryzmu zwanego „Latającym Wężem” (chiń. 螣蛇; pinyin Téng Shé), należącego do konstelacji Domu. Kolejnymi 22 gwiazdami z tej konstelacji są:
- α Lacertae
- 4 Lacertae;
- π² Cygni;
- π1 Cygni;
- gwiazda nr 5 (bez nazwy)
- gwiazda nr 6 (bez nazwy)
- HD 206267;
- 13 Cephei;
- ε Cephei;
- β Lacertae;
- σ Cassiopeiae,
- ρ Cassiopeiae
- τ Cassiopeiae,
- AR Cassiopeiae,
- 9 Lacertae;
- 3 Andromedae;
- 7 Andromedae;
- 8 Andromedae;
- λ Andromedae;
- ψ Andromedae;
- κ Andromedae;
- ι Andromedae.
Zgodnie z wykazem, ρ Cassiopeiae jest znana jako 螣蛇十二 (Téng Shé shíèr, czyli „dwunasta gwiazda latającego węża”)[11].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Ro Cassiopeiae w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ M. Jura, S.G. Kleinmann. The probable dust formation episode around Rho Cassiopeiae. „The Astrophysical Journal”. 351, s. 583, 1990. DOI: 10.1086/168496. Bibcode: 1990ApJ...351..583J.
- ↑ GCVS Query=Rho Cas. General Catalogue of Variable Stars @ Sternberg Astronomical Institute, Moskwa. (ang.).
- ↑ a b c d Gorlova, N., Lobel, A., Burgasser, A.J., Rieke, G.H. i inni. On the CO Near-Infrared Band and the Line-splitting Phenomenon in the Yellow Hypergiant ρ Cassiopeiae. „Astrophysical Journal”. 651 (2), s. 1130, 2006. DOI: 10.1086/507590. arXiv:astro-ph/0607158. Bibcode: 2006ApJ...651.1130G. (ang.).
- ↑ a b c G. Israelian, A. Lobel, C. De Jager, F. Musaev. The Variable Spectrum of the Yellow Hypergiant rho Cassiopeiae. „ASP Conf. Ser.”. 154, s. 1601, 1998. Bibcode: 1998ASPC..154.1601I. (ang.).
- ↑ Klochkova, V.G., Panchuk, V.E., Tavolganskaya, N.S., Usenko, I.A. Instability of the kinematic state in the atmosphere of the hypergiant Rho Cas outside outburst. „Astronomy Reports”. 58 (2), s. 101–111, 2013. DOI: 10.1134/S1063772913120044. arXiv:1312.6922v1. Bibcode: 2014ARep...58..101K.
- ↑ A. Lobel, G. Israelian, C. De Jager, F. Musaev i inni. The spectral variability of the cool hypergiant rho Cassiopeiae. „Astronomy and Astrophysics”. 330, s. 659, 1998. Bibcode: 1998A&A...330..659L. (ang.).
- ↑ A. Lobel, A.K. Dupree, R.P. Stefanik, G. Torres i inni. High-Resolution Spectroscopy of the Yellow Hypergiant ρ Cassiopeiae from 1993 through the Outburst of 2000–2001. „The Astrophysical Journal”. 583 (2), s. 923–954, 2003. DOI: 10.1086/345503. Bibcode: 2003ApJ...583..923L. (ang.).
- ↑ Israelian, G., Lobel, A., Schmidt, M.R. The Yellow Hypergiants HR 8752 and ρ Cassiopeiae near the Evolutionary Border of Instability. „Astrophysical Journal”. 523 (2), s. L145, 1999. DOI: 10.1086/312283. arXiv:astro-ph/9908308. Bibcode: 1999ApJ...523L.145I. (ang.).
- ↑ Lobel, A., Dupree, A.K., Stefanik, R.P., Torres, G. i inni. High-Resolution Spectroscopy of the Yellow Hypergiant ρ Cassiopeiae from 1993 through the Outburst of 2000–2001. „Astrophysical Journal”. 583 (2), s. 923, 2003. DOI: 10.1086/345503. arXiv:astro-ph/0301238. Bibcode: 2003ApJ...583..923L. (ang.).
- ↑ 陳輝樺 (Chen Huihua): 天文教育資訊網 (Activities of Exhibition and Education in Astronomy). 2006-07-07. [dostęp 2016-03-30]. (chiń.).
Linki zewnętrzne edytuj
- SolStation – Rho Cassiopeiae (ang.)