Robert Wojciech Portius
Robert Wojciech Portius, Wojciech Robert Porcjusz[1] (nazwisko rodowe Robert Gilbert Porteous de Lanxeth) (ur. około 1600[2]-1601[3], zm. 6 stycznia[4] lub 15 stycznia[5] 1661) – szkocki faktor i serwitor królewski[1], jeden z najznamienitszych patrycjuszy krośnieńskich, komendant miasta, dzierżawca wsi Szczepańcowa oraz folwarku w Suchodole.
 Pomnik Roberta Wojciecha Portiusa w Krośnie | |
| Pełne imię i nazwisko |
Robert Gilbert Porteous de Lanxeth |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
Pochodził z Langside,w pobliżu Dalkeith w Szkocji. Miał brata Tomasza Portiusza. W 1627 r. poślubił Annę z Hesnerów i zakupił kamienicę w Rynku w Krośnie. Do swojego majątku doszedł dzięki handlowi, m.in. winem sprowadzanym z Węgier do Polski, od 1632 roku faktor i serwitor królewski, stronnik króla Jana Kazimierza, wieloletni wójt Wolnego Królewskiego Krosna. W 1657 r. Jan Kazimierz mianował go komendantem Krosna. Przez dwa lata Portius powiększył o 500 łokci mur obronny, a przeszło połowę funduszy dał ze swych oszczędności.
Dowodził z sukcesem obroną miasta w czasie najazdów Szwedzkich i księcia siedmiogrodzkiego Rakoczego 16 marca 1657 r.
Był pomysłodawcą i fundatorem m.in. przebudowy Fary w latach 1637–1646, kaplicy pw. św. Piotra i Pawła (przy kościele farnym w Krośnie) oraz dzwonnicy przy Farze, a także szeregu realizacji artystycznych w mieście[6]. Za swe zasługi dla rozwoju miasta otrzymał od króla tytuł szlachecki.
W testamencie z r. 1658 zapisał dla Krosna 6 tys. zł na podwyższenie wieży strażniczej oraz 2 tys. zł na mury obronne. Jego imię nosi jedna z ulic starego miasta.
W farze w Krośnie, w mauzoleum Portiusów, wiszą ich portrety, a w niedostępnej krypcie grobowej pod posadzką kaplicy spoczywają szczątki: Roberta Wojciecha Porcjusza (zm. 1661), jego żony Anny z Hesnerów Porcjuszowej (zm. 1648) oraz Tomasza Porcjusza (zm. 1676) – brata Wojciecha Roberta.
Bibliografia edytuj
- A.Słowik: Był komendantem miasta Krosna, Podkarpacie, 1971 nr 41, s.4
Przypisy edytuj
- ↑ a b Ewa Śnieżyńska-Stolot, Franciszek Stolot (red.): Katalog zabytków sztuki. Województwo krośnieńskie. T. I, zeszyt I: Krosno, Dukla i okolice. Warszawa: Polska Akademia Nauk, 1977, s. IX, seria: Seria nowa.
- ↑ Maciej Cisek: Robert Wojciech Portius. [w:] Wydawnictwo Arete II [on-line]. Zabytki starego Krosna. [dostęp 2018-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-04)]. (pol.).
- ↑ Peter Paul Bajer: Scots in the Polish-Lithuanian Commonwealth, 16th to 18th Centuries. The Formation and Disappearance of an Ethnic Group. Leiden: Brill, 2012, s. 203. ISBN 978-90-04-21247-3.
- ↑ Andrzej Kosiek: O Szkocie w Krośnie. Voyage.pl. [dostęp 2018-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-07)]. (pol.).
- ↑ Peter Paul Bajer: Scots in the Polish-Lithuanian Commonwealth, 16th to 18th Centuries. The Formation and Disappearance of an Ethnic Group. Leiden: Brill, 2012, s. 204. ISBN 978-90-04-21247-3.
- ↑ Krośnieński Portal Internetowy – Ciekawi ludzie