Rokitnik (roślina)
Rokitnik (Hippophaë L.) – rodzaj roślin z rodziny oliwnikowatych. Podział taksonomiczny rodzaju nie jest jednoznacznie ustalony. Długi czas wyróżniano tu tylko jeden gatunek z dwoma podgatunkami, ew. dwa gatunki. Od początków XXI wieku zyskuje na znaczeniu podział rodzaju na 7 gatunków. Rośliny te występują na obszarze od północno-zachodniej Europy po wschodnią Azję, z centrum zróżnicowania w rejonie Tybetu i prowincji Qinghai (w Chinach występują wszystkie gatunki tego rodzaju, przy czym 4 są endemitami tego kraju)[4]. W polskiej florze jedynym przedstawicielem jest rokitnik zwyczajny[5].
.JPG) Rokitnik zwyczajny | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
rokitnik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Hippophaë L. Sp. Pl. 1023. 1 Mai 1753 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Zasięg | |||
| |||
Rokitnik zwyczajny uprawiany jest dla jadalnych owoców i w celu ochrony gleb przed erozją, zwłaszcza na terenach piaszczystych i poprzemysłowych[6]. Jest od dawna wykorzystywany w medycynie tradycyjnej i ludowej w Azji, zwłaszcza w Mongolii i Tybecie[7][8].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Krzewy, rzadziej drzewa liściaste osiągające do kilkunastu m wysokości, z ciernisto zakończonymi rozgałęzieniami, często tworzące odrosty korzeniowe[6].
- Liście
- Skrętoległe, sezonowe[6]. Blaszka liściowa całobrzega, kształtu równowąskiego do lancetowatego[6], osadzona na ogonku, czasem bardzo krótkim[4].
- Kwiaty
- Jednopłciowe, skupione u nasady bocznych rozgałęzień, rozwijają się przed liśćmi lub wraz z nimi. Kwiaty męskie zawierające po 4 pręciki skupione są w kotkowate kwiatostany. Mają kielich złożony z dwóch wolnych, błoniastych listków. Kwiaty żeńskie w krótkich gronach mają kielich zrośnięty, dwudzielny[4]. Zalążnia jest górna, powstaje z jednego owocolistka i zawiera pojedynczy zalążek[6].
- Owoce
- Niełupki otoczone przez zmięśniałe, pomarańczowej barwy hypancjum, owalne lub elipsoidalne, czasem podłużnie żeberkowane. Nasiono otoczone jest pergaminowym endokarpem, często silnie do niego przyrośniętym[4].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzaj należący do rodziny oliwnikowatych (Elaeagnaceae Juss.), kladu kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2].
- Hippophaë rhamnoides L. – rokitnik zwyczajny
- Hippophae goniocarpa Y.S. Lian, et al.
- Hippophae gyantsensis (Rousi) Y.S. Lian
- Hippophae litangensis Y.S. Lian & X.L. Chen ex Swenson & Bartish
- Hippophae neurocarpa S.W. Liu & T.N. He
- Hippophae salicifolia D.Don
- Hippophae tibetana Schltdl.
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).
- ↑ a b Hippophae. [w:] The Plant List [on-line]. Kew Gardens. [dostęp 2011-10-04]. (ang.).
- ↑ a b c d e Hippophae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-10-04]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 99, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 305. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ Touseef Ahmed Wani i inni, Bioactive profile, health benefits and safety evaluation of sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.): A review, „Cogent Food & Agriculture”, 2 (1), 2016, DOI: 10.1080/23311932.2015.1128519 [dostęp 2021-03-25] (ang.).
- ↑ P. Czikow, J. Łaptiew (red.), Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, wyd. II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983, s. 305-308, ISBN 83-09-00523-7.