Roman halicki
Roman Mścisławowicz, Roman II halicki (ukr. Роман Мстиславич) – (ur. między 1155 a 1162[1], zm. 19 czerwca 1205, okolice Zawichostu) – książę Nowogrodu Wielkiego w latach 1168–1170, książę włodzimiersko-wołyński w latach 1170–1199, od 1199 książę halicko-włodzimierski, od 1203 władca Kijowa, syn Mścisława II Iziasławicza z dynastii Rurykowiczów.
 Roman halicki przyjmuje nuncjusza papieskiego, obraz pędzla Nikołaja Newrewa z 1875 | |
| Książę halicki | |
| Okres |
od 1188, 1199 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca |
Włodzimierz II Jarosławicz |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
19 czerwca 1205 |
| Przyczyna śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo |
Światosław Mścisławowicz |
| Małżeństwo |
Predsława Rurykówna, córka Ruryka II Rościsławowica |
| Małżeństwo | |
Życiorys edytuj
Był zapewne drugim w kolejności[2] synem wielkiego księcia kijowskiego Mścisława II Iziasławicza i Agnieszki, córki księcia polskiego Bolesława III Krzywoustego. Imię dostał być może na cześć Romana Rościsławowica, księcia smoleńskiego, który mógł być także jego ojcem chrzestnym[3].
Po śmierci swojego brata Światosława Mścisławowicza, dzięki interwencji Kazimierza II Sprawiedliwego, został w 1183 roku władcą Brześcia. Walcząc w Bitwie Mozgawskiej w 1195 roku po stronie Leszka I Białego odniósł ciężkie rany. Przeprowadził serię zwycięskich kampanii przeciwko Połowcom w latach 1197–1198, 1201, 1204. W 1199 opanował Halicz, a brak kontrakcji ze strony węgierskiej spowodowany był być może sojuszem, przypieczętowanym małżeństwem Romana z bizantynką Marią(?)[4]. Prowadził aktywną politykę zagraniczną, obiecując królowi Niemiec Filipowi Szwabskiemu pomoc zbrojną przeciwko Welfom. Pokonany przez wojska księcia krakowskiego Leszka I Białego, poległ w bitwie pod Zawichostem 19 czerwca 1205. Pierwotnie pochowany, zapewne 22 czerwca, w Sandomierzu[5]. Jego zwłoki zostały wykupione przez Rusinów za wielką cenę srebra, następnie ekshumowane. Spoczęły prawie na pewno w którejś z cerkwi we Włodzimierzu Wołyńskim, jednak raczej nie w tamtejszej cerkwi katedralnej[6].
Małżeństwa edytuj
Pierwszą jego żoną została, zapewne między rokiem 1177/1178 a 1185[7], Predsława Rurykówna, córka Ruryka II Rościsławowica, księcia kijowskiego i owruckiego. Małżeństwo to zostało zerwane przez Romana najprawdopodobniej jesienią 1196, choć być może stało się to dopiero zimą 1198/1199[8]. Powód porzucenia żony przez Romana był jak najbardziej polityczny. Ruryk Rościsławowic odebrał Romanowi przyznane mu po 25 lipca 1194 grody: Torczesk, Trepol, Korsuń, Bogusław. Roman zarzucił Rurykowi spiskowanie przeciwko niemu z Wsiewołodem III Wielkie Gniazdo, po czym obawiając się interwencji teścia uszedł do Polski, gdzie uczestniczył w bitwie nad Mozgawą, w której został ranny. Być może pewien wpływ na odsunięcie Predsławy miał również fakt braku potomstwa męskiego[8]. Po odprawieniu swojej pierwszej żony, najpóźniej w 1199 Roman ożenił się po raz wtóry z osobą nieznanego pochodzenia, zapewne bizantyńskiego[9], być może o imieniu Maria[10] lub Eufrozyna[11].
Potomstwo edytuj
Genealogia edytuj
| Izasław II ur. 1096 zm. 13 XI 1154 |
NN ur. ? zm. 1151 |
Bolesław III Krzywousty ur. 20 VIII 1086 zm. 28 X 1138 |
Salomea z Bergu ur. 1093–1101 zm. 27 VII 1144 | ||||||||||
| Mścisław Izjasławowic ur. 15 IV 1132 – 1135 zm. 19 VIII 1170 |
Agnieszka ur. 1137 zm. po 1182 |
||||||||||||
| 1 Predsława ur. ? zm. ? OO w okr. 1177/1178–1185 |
Roman II halicki ( ur. w okr. 1155–1162 zm. 19 VI 1205) |
2 Maria? ur. ok. 1185-1187 zm. między I 1254 a 1290 OO najp. 1199 |
|||||||
| 1 | 2 | 2 | 2 | ||||||
| Fedora (Teodora) ur. ok. 1182-1184 zm. po 1241 |
Helena? ur. 1199-1201 zm. po wiośnie/lecie 1241 |
Daniel halicki ur. 1201 zm. 1264 |
Wasylko ur. 1203 zm. 1269 |
||||||
Przypisy edytuj
- ↑ Chociaż nie można wykluczyć, że urodził się już w 1152. Dąbrowski 2002 ↓, przypis 47, s. 25.
- ↑ Dąbrowski 2002 ↓, przypis 43, s. 23n..
- ↑ Dąbrowski 2002 ↓, s. 25n.
- ↑ Dąbrowski 2002 ↓, s. 43.
- ↑ Dąbrowski 2002 ↓, przypis 55, s. 27n..
- ↑ Dąbrowski 2002 ↓, przypis 59, s. 28. Miejscem spoczynku raczej nie była cerkiew Bogurodzicy w Haliczu.
- ↑ Dąbrowski 2002 ↓, s. 30.
- ↑ a b Dąbrowski 2002 ↓, s. 33.
- ↑ Dąbrowski 2002 ↓, s. 34–40.
- ↑ Dąbrowski 2002 ↓, s. 42.
- ↑ Aleksandr V. Majorov, Eufrozyna Halicka. Córka imperatora bizantyńskiego na Rusi Halicko-Wołyńskiej (ok. 1176-1180 – po 1253), Kraków: Avalon 2016.
- ↑ Istnieje bardzo mało prawdopodobna możliwość, że była córką Romana z pierwszego małżeństwa. Dąbrowski 2002 ↓, s. 51–52.
Bibliografia edytuj
- Dariusz Dąbrowski: Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich. Poznań Wrocław: Wyd. Historyczne, 2002. ISBN 83-913563-8-8. OCLC 53319546. (pol.).