Roman Szemraj
Roman Szemraj (ur. 5 listopada 1914 w Radomiu, zm. 12 sierpnia 1987 w Łodzi[1]) – polski duchowny rzymskokatolicki, Generalny Dziekan ludowego Wojska Polskiego, jeden z „księży patriotów”.
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Generalny Dziekan ludowego Wojska Polskiego | |
| Okres sprawowania |
1950–1964 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
11 czerwca 1938 |
 pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1964 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
kapelan w 45 PPSK |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys edytuj
Był synem Walentego i Wiktorii. W 1933 wstąpił do Wyższego Seminarium Duchowne w Sandomierzu, święcenia kapłańskie przyjął 11 czerwca 1938, następnie pracował w Sandomierzu jako katecheta. W wojnie obronnej w 1939 służył jako kapelan w 45 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych. W styczniu 1940 otrzymał nominację na wikariusza w parafii w Pawłowicach, której jednak nie przyjął, od września 1940 pracował jako prefekt w szkole w Radomiu, od lipca 1941 pracował jako wikariusz w Chotczy Dolnej, w 1942 powrócił do Radomia. W tym samym roku wstąpił do konspiracji i został kapelanem Obwodu Radom Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. W czasie Akcji „Burza” był kapelanem oddziałów partyzanckich. Przyjął pseudonim "Jastrząb", otrzymał stopień majora[1].
W 1945 wyjechał za zgodą swojego biskupa (Jana Kantego Lorka) na tzw. Ziemie Zachodnie, ale bez tej zgody zamiast w Jeleniej Górze podjął pracę w Grodkowie. W kwietniu 1946 został kapelanem Garnizonu Wojska Polskiego w Olsztynie, od stycznia 1947 do lutego 1947 był kapelanem stacjonującej w Kielcach 2 Warszawskiej Dywizji Piechoty. Od lutego 1947 był zastępcą, a od października 1947 do stycznia 1950 dziekanem w dowództwie Śląskiego Okręgu Wojskowego. W lipcu 1947 został awansowany na podpułkownika[1].
Był jednym księży redagujących czasopismo „Głos Kapłana”, ukazujące się za zgodą władz PRL od 1950[2]. W lutym 1950 został zastępcą Generalnego Dziekana ludowego Wojska Polskiego, od tego samego miesiąca, aż do 1952 był sekretarzem Głównej Komisji Księży przy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W lipcu 1950 został awansowany na pułkownika. Otwarcie poparł politykę władz PRL, za co w lutym 1951 otrzymał ostrzeżenie kanoniczne od biskupa Jana Kantego Lorka. W lutym 1951 został p.o. Generalnego Dziekana, w styczniu 1953 Generalnym Dziekanem ludowego Wojska Polskiego. Podczas Ogólnokrajowego Zjazdu Kół Księży w lutym 1952 w Warszawie zasiadł w Prezydium Głównej Komisji Księży[3]. W 1953 został członkiem władz Komisji Duchownych i Świeckich Działaczy Katolickich przy Ogólnopolskim Komitecie Frontu Narodowego, która wchłonęła w lipcu 1955 Główną Komisję Księży, od 1960 członkiem Zarządu Głównego Kół Księży Caritas. W 1964 przeszedł na emeryturę[1].
Działalność agenturalna edytuj
Według materiałów zgromadzonych w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej był w latach 1947-1954 agentem (informatorem) Informacji Wojskowej o pseudonimie „Roman”[4].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1951, za zasługi położone w akcji walki o pokój)[5].
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1950, za zasługi w pracy społecznej)[6].
- Złoty Krzyż Zasługi (1954, za zasługi w pracy społecznej)[7].
- Srebrny Krzyż Zasługi (1947, za wybitne zasługi położone w obronie ładu i bezpieczeństwa w kraju)[8].
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[9]
- Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1981)[10]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Polski Słownik Biograficzny, Tom XLVIII, Warszawa 2012-2013, s. 177-179 (biogram autorstwa Bogdana Stanaszka
- ↑ Głos Kapłana. encyklo.pl. [dostęp 2018-02-27].
- ↑ Antoni Dudek, Ryszard Gryz: Komuniści i Kościół w Polsce 1945-1989. onet.pl, 2003-03-28. [dostęp 2018-03-10].
- ↑ Szefostwo Wojskowej Służby Wewnętrznej w Warszawie (1943) 1957-1990. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2020-07-19].
- ↑ M.P. z 1951 r. nr 79, poz. 1085.
- ↑ M.P. z 1950 r. nr 87, poz. 1085.
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1481.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 80, poz. 533.
- ↑ M.P. z 1956 r. nr 3, poz. 27.
- ↑ 150 żołnierzy Września otrzymało medale "Za udział w wojnie obronnej 1939" /w/ Trybuna Robotnicza, nr 175, 2 września 1981, s. 2
Bibliografia edytuj
- Polski Słownik Biograficzny, Tom XLVIII, Warszawa 2012-2013, s. 177-179 (biogram autorstwa Bogdana Stanaszka)