Rudnia (sielsowiet Wólka)
Rudnia (biał. Рудня, ros. Рудня) – nieistniejąca wieś, majątek i folwark, obecnie uroczysko[1] na Białorusi, w rejonie iwacewickim obwodu brzeskiego, nad Szczarą, około 3 km na wschód od Wólki i około 25 km na północny wschód od Iwacewicz.
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
150 m n.p.m. |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 52°46′51,5″N 25°40′59,1″E/52,780972 25,683083
| |
Historia edytuj
Majątek należał od XVI wieku do rodziny Jundziłłów herbu Łabędź. W drugiej połowie XVIII wieku właściciele opuścili Rudnię i przenieśli się do pobliskiego Reginowa (około 2 km na północ od Wólki), gdzie wybudowali nową siedzibę.
Wieś szlachecka położona była w końcu XVIII wieku w hrabstwie różańskim w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego[2].
Rudnia wraz z Reginowem zajmowały w drugiej połowie XIX wieku powierzchnię około 7 tysięcy dziesięcin. Właścicielami majątku byli wtedy bracia Stanisław (ur. w 1853 roku) i Kazimierz (ur. w 1858 roku) Jundziłłowie. W latach 20. XX wieku ostatnim właścicielem dóbr był Józef Baliński (1895–1928), syn Ignacego (1862–1951), senatora II Rzeczypospolitej, który z kolei był synem Józefy Jundziłłówny (1840–1903), siostry ojca Stanisława i Kazimierza Jundziłłów. Józef Baliński po 1921 roku przekazał część majątku na rzecz reformy rolnej, folwark w Reginowie natomiast na rzecz oo. salezjanów, a sam osiadł w Rudni[3].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Rudnia, wcześniej należąca do powiatu słonimskiego województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej, znalazła się na terenie powiatu słonimskiego (ujezdu), wchodzącego w skład kolejno guberni: słonimskiej, litewskiej i grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku folwark wrócił do Polski, znalazł się w gminie wiejskiej Dobromyśl powiatu słonimskiego województwa nowogródzkiego (w 1926 roku gmina ta została przyłączona do powiatu baranowickiego tegoż województwa), od 1945 roku Rudnia była w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[4][5].
Dawny dwór edytuj
Modrzewiowy dwór stał tu co najmniej od pierwszej połowy XVIII wieku. Był wzniesiony na planie szerokiego prostokąta, przykryty wysokim, gładkim, naczółkowym dachem gontowym z trzema biało tynkowanymi kominami. Od strony podjazdu miał dwa niewielkie, identyczne ganki, każdy o dwóch kolumnach wspierających dwuspadowy daszek.
Dom był niezamieszkany przez prawie półtora wieku, dopiero w XX wieku zgromadzono tu trochę pamiątek rodzinnych, przeniesionych po I wojnie światowej z Reginowa.
Przed domem rozciągał się gazon, po którego przeciwległej stronie, trochę na lewo, na lekkim wzniesieniu stała podobna w stylu mieszkalna oficyna. Po prawej stronie, w większej odległości od domu stała drewniana kaplica domowa, wyższa od obu domów, wzniesiona na planie prostokąta, z dwuspadowym dachem i czterokolumnowym portykiem na całej swojej szerokości, wspierającym trójkątny szczyt. Koło kaplicy był cmentarzyk rodzinny.
Dwór stał pośród rozległego ogrodu, który zdziczał w XIX wieku, jednak w latach 20. i 30. XX wieku był porządkowany. Niewielkie resztki tego ogrodu są wszystkim, co pozostało po folwarku[6][7]. Dwór nie przetrwał II wojny światowej[1].
Majątek w Rudni jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Rudnia na stronie Radzima.org. [dostęp 2016-01-09].
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 108.
- ↑ a b Rudnia, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 343–344, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Rudnia, pow. słonimski, znaczenie 86., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 926.
- ↑ Rudnia I na stronie Radzima.net. [dostęp 2016-01-09].
- ↑ Рудня, Rudnia, Рудня. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X-XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 158–159. ISBN 985-6302-37-4. [dostęp 2016-01-09].
- ↑ Рудня na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2016-01-09]. (ros.).